Στέλιος Καβαδίας
Ξαφνικά, γίναμε «τεμπέληδες» και «φοροφυγάδες»
Tης Αννας Γριμανη
EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτiνα Χαλματζη
Γιατί πολλοί Ελληνες διαπρέπουν στο εξωτερικό;
Eκμεταλλεύονται την κουλτούρα προσαρμογής που μας χαρακτηρίζει και
τις ευκαιρίες που εξασφαλίζει ένα σταθερό και αξιοκρατικό πλαίσιο
εργασίας και εξέλιξης στο εξωτερικό.
Πώς σας αγγίζει η κρίση της Ελλάδας;
Συναισθηματικά, μέσα από την απόγνωση της οικογένειάς μου, των
φίλων μου, και από την έλλειψη προοπτικής που όλοι τους μεταδίδουν.
Σε πιο άμεσο επίπεδο, μέσα από τη σταδιακή αλλαγή των στερεοτύπων
για τους Ελληνες στο εξωτερικό – ξαφνικά, γίναμε «τεμπέληδες» και
«φοροφυγάδες»…
Σε τι ελπίζετε;
Nα αφήσω πίσω μου επιστημονικό έργο που θα αλλάξει τους τρόπους
σκέψης μας, θα εμπνεύσει και θα διαρκέσει. Ελπίζω ακόμη ότι οι δύο
κόρες μου θα πάνε πιο πέρα από εκεί που τόλμησα να φτάσω εγώ, και
ως προς την Ελλάδα, δεν θα χάσουμε αυτή καθαυτήν την ελπίδα –
δύσκολες εποχές.
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Για τους γηγενείς είναι αίσθημα. Διαμορφώνεται νωρίς και δεν
χάνεται ποτέ· μας χαρακτηρίζει. Πάντοτε όμως με εντυπωσίαζε η
ελληνικότητα κάποιων ξένων – φιλελλήνων. Εκεί, διακρίνεις την
ελληνικότητα ως συνειδητή επιλογή, και αυτό είναι αξιοθαύμαστο!
Γιατί φύγατε;
Και υπό ποια προϋπόθεση θα γυρίζατε στην πατρίδα; Εφυγα για να
αναζητήσω καλύτερες προοπτικές και διαφορετικές εμπειρίες. Δεν
σκόπευα να μείνω πολλά χρόνια έξω, αλλά… με διέψευσα. Γυρίζω
όποτε μπορώ, σε επαγγελματικό επίπεδο, για να στηρίξω μια αξιέπαινη
ιδιωτική εκπαιδευτική προσπάθεια στο χώρο της διοίκησης
επιχειρήσεων. Για μόνιμη επιστροφή, όμως, οι προϋποθέσεις γίνονται
όλο και πιο δύσκολες. Αλλάζω εγώ, αλλάζει και η πατρίδα… και όχι
πάντα προς την ίδια κατεύθυνση.
Η δεύτερη χώρα σας σε τι σας επηρέασε;
Βρίσκομαι πλέον στην τρίτη χώρα εκτός Ελλάδος. Καθεμιά τους μου
έδωσε χρήσιμα μαθήματα ωρίμασης. Ωστόσο, εκείνο που θα αξιολογούσα
πάνω από όλα είναι η πίστη στο «αποτέλεσμα», που διαπίστωσα στην
Αμερική. Εκεί έμαθα ότι το ερώτημα δεν πρέπει να είναι το «εάν» θα
επιτευχθεί ο στόχος, αλλά το «πότε». Μια τέτοια θεώρηση ζωής δίνει
άλλον αέρα στα πανιά κάθε επιστημονικής προσπάθειας.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Συνηθίζω να αποφορτίζομαι συναισθηματικά ψιθυρίζοντας στίχους από
ελληνικά τραγούδια. «Το πέλαγο» του Μάνου Χατζιδάκι, το δημοτικό
μας «Τζιβαέρι» εκφράζουν πολύ γραφικά τον ελληνικό ψυχισμό.
Ενα πρόσφατο ελληνικό έργο τέχνης που σας άγγιξε…
Η τριλογία του Θοδωρή Παπαθεοδώρου («Κόρες της λησμονιάς», «Μάνες
της άδειας αγκαλιάς» και «Δάκρυα των αγγέλων») για τρεις
διαφορετικές ιστορίες μάνας – κόρης μέσα στον Εμφύλιο. Με άγγιξε
πολύ, όχι τυχαία νομίζω. Ο Εμφύλιος ήταν κομβικό σημείο καταστροφής
για τους Ελληνες και οι πληγές που άφησε είναι ορατές – ίσως και να
εξηγούν την αδυναμία συλλογικότητας και συνεργασίας που συνεχίζει
να μας ταλανίζει.
Εάν ήταν στο χέρι σας ν’ αλλάξετε ένα πράγμα στην Ελλάδα, ποιο
θα ήταν αυτό;
Περισσότερη αξιοκρατία, μέσα από την καθολική εφαρμογή δύο θεσμών:
αξιολόγηση των εκάστοτε αποτελεσμάτων και λογοδοσία των υπευθύνων
γι’ αυτά. Μόνο με την εφαρμογή αυτών των δύο θεσμών παντού μπορεί
να επαναφέρουμε μια κουλτούρα αξιοκρατίας και, όπως διδάσκουμε στη
διοίκηση επιχειρήσεων, οι νομοθέτες οφείλουν να «ηγηθούν με το
παράδειγμά τους».
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τον ήχο από τα τζιτζίκια. Οσο εκνευριστικός κι αν είναι, μου φέρνει
στο νου τις πιο ξέγνοιαστες στιγμές της ζωής μου, σε ένα από τα
μικρά χωριά της ελληνικής επαρχίας.
Ο Ελληνας ήρωάς μου.
Θαυμάζω τον γιατρό Γεώργιο Παπανικολάου. Δεν του χαρίστηκε τίποτε,
πέτυχε την παγκόσμια αναγνώριση, ξεκινώντας από το μηδέν ως
μετανάστης. Αν δεν είναι αυτό ηρωικό, τότε τι είναι; Στη σημερινή
κρίση αξιών, πρέπει για όλους μας να αποτελεί πρότυπο.
* Ο Στέλιος Καβαδίας είναι καθηγητής Eπιχειρησιακού Mάνατζμεντ και
Καινοτομίας (Operations Management and Innovation) στο Judge
Business School του Πανεπιστημίου του Cambridge. Ακόμη, είναι
επισκέπτης καθηγητής στο INSEAD και το ALBA.
