Νικόλαος Πατσόπουλος
«Φταίει και ο απλός λαός, που ξέχασε τις ρίζες και το μόχθο
του…»
Tης Αννας Γριμανη
EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Η ελληνικότητα είναι κατάσταση, λίγοι τη βιώνουν ως αίσθημα και
ακόμη λιγότεροι ως συνείδηση.
Πώς φτάνει σε εσάς η κρίση της Ελλάδας;
Αμεσα, από την οικογένειά μου και τους φίλους μου. Επειτα, μέσω των
ξένων, κυρίως, εφημερίδων που παρακολουθώ και των ιστότοπων.
Ποιος φταίει;
Η κρίση της χώρας δεν είναι οικονομική – αυτό είναι ένα σύμπτωμα,
δυνητικά θανατηφόρο. Η πραγματική κρίση είναι χρόνια κρίση
παιδείας, αξιών και θεσμών – γεγονός για το οποίο είμαστε όλοι
υπόλογοι. Κάποιοι περισσότερο, διότι έπραξαν και συνεχίζουν να
πράττουν ατοπήματα, και άλλοι λιγότερο, διότι εθελοτυφλούν. Οι
διανοούμενοι, διότι άλλοι καταχράστηκαν την ιδιότητά τους και δεν
μίλησαν, άλλοι ουδέποτε αντιλήφθηκαν την ευθύνη της θέσης τους. Ο
απλός λαός, διότι ξέχασε τις ρίζες του, το μόχθο, τη σοφία του και
αφέθηκε σε εφήμερες απολαύσεις και σειρήνες.
Πώς φαντάζεστε τον Ελληνα της εποχής μετά την κρίση;
Δυστυχώς, το ίδιο. Η νέα γενιά ίσως να έχει μια μοναδική ευκαιρία
να ανατρέψει τη σαπίλα, να απαιτήσει και να επιβάλει νέες αρχές και
αξίες. Να διδάξει ένα άλλο ήθος διά του παραδείγματος. Αλλά μια
παρόμοια ευκαιρία δεν είχε και η γενιά του Πολυτεχνείου; Η ιστορία
επαναλαμβάνεται και ο Ελληνας απλώς δεν θέλει να μάθει από τα
παθήματά του.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Την ανατολή του ήλιου στο Αιγαίο. Εναν καλό καφέ και ένα ζεστό
κουλούρι.
Η υπέροχη εκδοχή των Ελλήνων.
Ο Ελληνας που πέθανε στις Θερμοπύλες. Ο Ελληνας που θεοποίησε την
έννοια της φιλοξενίας. Ο Ελληνας που έκανε πολλά με τα λίγα και ο
Ελληνας που φωνάζει «εύρηκα» και όχι «αγόρασα».
Ο,τι με απογοητεύει.
Ο σύγχρονος Ελληνας που θέλει μόνο δικαιώματα, χωρίς υποχρεώσεις.
Που δεν τηρεί κανένα νόμο ή τηρεί μόνο αυτούς που τον βολεύουν και
μετά διαμαρτύρεται για την κατάντια της χώρας. Που καπνίζει σε
κλειστούς χώρους, διότι «έτσι γουστάρει». Που παρκάρει το
αυτοκίνητό του στον πεζόδρομο. Ο Ελληνας που έκανε αυτοσκοπό το
ρουσφέτι και το νεποτισμό. Που βγαίνει στις πλατείες να μουντζώσει
αντί να κοιταχτεί στον καθρέφτη και να αλλάξει πρώτα τον εαυτό του
και μετά την κοινωνία.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με πολλές… κάποιοι με ρούχα δανεικά και ξεφτισμένα. Κάποιοι με
περηφάνια, κουράγιο και όρεξη για δουλειά.
Παράγει πολιτισμό ο σημερινός Ελληνας ή είναι προσκολλημένος
σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Παράγει πολιτισμό, αλλά όχι όσο θα μπορούσε. Σε ένα βαθμό διότι το
μέτρο σύγκρισης με το παρελθόν είναι θεόρατο, αλλά κυρίως επειδή
δεν υπάρχει όραμα. Οταν βλέπεις προς τα πίσω, δεν θα πας μπροστά
και, όταν κοιτάς κάτω, ποτέ… δεν θα μάθεις να πετάς.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
«Πίστευε και μη ερεύνα», όπως μου έλεγε συνέχεια ο πατέρας μου. Η
απλότητα και το μέτρο, σε συνδυασμό με μια ατίθαση άρνηση να το
βάλεις κάτω.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Δύσκολος, πρέπει να αποκτήσουμε σκοπό και όραμα. Να σταματήσουμε να
είμαστε το παγκόσμιο ανέκδοτο. Να πάψουμε την καπηλεία επιτευγμάτων
που έγιναν πριν από χιλιάδες χρόνια και να διεκδικήσουμε την
παγκόσμια αναγνώριση για όσα νέα μπορούμε να προσφέρουμε στην
τωρινή και στις μελλοντικές γενιές. Ο ελληνισμός έχει απίστευτο
πνευματικό κεφάλαιο, και αυτό πρέπει κάποτε να το
αξιοποιήσουμε.
* Ο Νικόλαος Πατσόπουλος είναι ερευνητής στο νοσοκομείο Brigham and
Women’s της Βοστώνης και διδάσκει στην Ιατρική Σχολή του
Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.
