Γιώργος Αλεξόπουλος
«Ο νεοέλληνας δεν απέτυχε, απλώς δεν προσπάθησε»
Tης Αννας Γριμανη
EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Η Νευροβιολογία έδειξε ότι τα νευρικά κυκλώματα του συναισθήματος
είναι αρχέγονα, ισχυρά και αποτελεσματικά, ενώ τα κυκλώματα της
σκέψης είναι πολύπλοκα, αργά και εύθραυστα. Γι’ αυτό πιστεύω ότι η
ισχυρότερη βάση της ελληνικότητας είναι το συναίσθημα. Ειδικά για
τους Ελληνες της Διασποράς, που δεν έχουν καθημερινή έκθεση στα
ελληνικά πράγματα, ένα μεγάλο μέρος της ελληνικότητάς τους
προέρχεται από την προβολή προσωπικών συναισθηματικών εικόνων. Στην
περίπτωσή μου, η Ελλάδα μου επηρεάζεται απ’ ό,τι αγάπησα και
θαύμασα στα πρώτα νεανικά χρόνια μου, όπως και από τη θλίψη για τη
σημερινή κατάσταση.
Πώς φτάνει σ’ εσάς η κρίση της Ελλάδας;
Από παντού, από τον Τύπο και το Διαδίκτυο. Αλλά πιο έντονα από τους
ανθρώπους που αγαπώ και μαθαίνω ότι υποφέρουν. Από τα σπασμένα
φτερά και τα χαμένα όνειρα των νέων που φεύγουν για το εξωτερικό. Η
προσωπική μου αγωνία με κάνει να ενημερώνομαι για καθετί που αφορά
το μέλλον της χώρας μου.
Ποιος φταίει;
Ολοι μας. Αφήσαμε τη διαφθορά να γίνει σημαντικό μέρος της
καθημερινής συναλλαγής και της πολιτικής ζωής της χώρας. Οι
πολιτικοί ηγέτες, αντί να προωθήσουν μηχανισμούς αλλαγής,
χρησιμοποίησαν τη διαφθορά για ιδία οφέλη. Οι σκεπτόμενοι άνθρωποι
δεν κατόρθωσαν να δημιουργήσουν μια διαλεκτική προόδου, ούτε να
ηγηθούν και να ενώσουν τα προοδευτικά μέλη της ελληνικής κοινότητας
σε μια διαδικασία που θα μπορούσε να αξιοποιήσει το ταλέντο και την
ανεξάντλητη δυναμική του νεοέλληνα.
Πώς φαντάζεστε τον Ελληνα την εποχή μετά την κρίση;
Πιστεύω στον Ελληνα – γνώρισε καλές εποχές, αλλά περισσότερες
τραγωδίες, και επιβίωσε. Ο Βάρναλης έγραψε: «Το χάσμα που άνοιξε ο
σεισμός ευθύς εγέμισε άνθη». Η σημερινή εθνική μας τραγωδία θα
γαλουχήσει μια γενιά που δεν θα υιοθετεί τις «διασυνδέσεις» και το
«προσωρινό», αλλά θα βασίζεται στον εαυτό της για να δημιουργήσει
και θα έχει αυτοεκτίμηση.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα;
Την κουβέντα με φίλους στα αθηναϊκά ταβερνάκια. Το χιούμορ του
Ζαμπέτα και τη φωνή της Μπέλλου. Τις σταγόνες της θάλασσας στο
πρόσωπο και τη μυρωδιά της αλμύρας όταν έκανα τη θητεία μου στο
ελληνικό Ναυτικό. Το Αιγαίο του Ελύτη. Τη βαθιά ανθρωπιά του Καβάφη
για τον ξεπεσμό.
Η υπέροχη εκδοχή των Ελλήνων.
Ο Ελληνας, απελευθερωμένος από την αρνητική κουλτούρα, είναι
υπέροχος, Οδυσσέας πραγματικός. Δυναμικός, δημιουργικός, ευέλικτος,
εργατικός – στύβει την πέτρα με τα χέρια του. Δέχτηκα πολλούς
Ελληνες στο ερευνητικό εργαστήριό μου όχι για την καταγωγή τους,
αλλά γιατί συνήθως είναι οι καλύτεροι.
Ο,τι με απογοητεύει.
Ο μηδενισμός και το σύμπλεγμα κατωτερότητας. Συχνά οι συζητήσεις
του νεοέλληνα ακούγονται σαν κουβέντες εφήβων που αμφισβητούν τις
επιτεύξεις των άλλων, θεωρώντας ότι τίποτε δεν είναι εφικτό –
παράδειγμα του αποτυχημένου γιου ενός επιτυχημένου πατέρα. Το
σημαντικό, βέβαια, είναι ότι ο νεοέλληνας δεν απέτυχε, απλώς
παγιδεύτηκε από την ανασταλτική κουλτούρα και δεν προσπάθησε.
Με ποια ταυτότητα περιέρχονται οι Ελληνες τον σύγχρονο
κόσμο;
Ο διεθνοποιημένος κόσμος λίγο προσέχει εθνικές ταυτότητες και η
ατομική προσφορά έχει μεγαλύτερη επίδραση από την καταγωγή.
Παράγει πολιτισμό ο σημερινός Ελληνας ή είναι προσκολλημένος
σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Ενα από τα καλά της κρίσης είναι η αποδυνάμωση της άγονης αναφοράς
στο παρελθόν.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Ο ορθολογισμός, που γεννήθηκε στην Ελλάδα και μπορεί να ξαναγίνει
κυρίαρχος στην αναγεννημένη ελληνική πραγματικότητα.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Αυτός ο αρχαιοελληνικός ορθολογισμός είναι κληρονομιά όλου του
προοδευτικού κόσμου και οι νεοέλληνες, ως πολίτες του κόσμου, θα
είναι ενεργοί συμμέτοχοι.
* Ο Γιώργος Αλεξόπουλος είναι ερευνητής στην Κλινική Βιολογία της
Κατάθλιψης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Cornell στη Νέα Υόρκη,
ιδρυτής και διευθυντής του Weill Cornell Ερευνητικού Ινστιτούτου
Γηριατρικής Ψυχιατρικής.
