Της Αννας Γριμάνη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Σίγουρα και τα δύο. Θυμάμαι έναν Εγγλέζο φίλο μου που έλεγε ότι
είναι Ελληνας, γιατί σκέφτεται σαν Ελληνας.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τη μικρή πινακίδα στην εξώπορτα του σπιτιού των παιδικών μου
χρόνων, στην Αθήνα, με τις ώρες που ο πατέρας μου δεχόταν ιατρικές
επισκέψεις.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Η μεγάλη και αγωνιώδης προσπάθεια να μην προδώσουμε τη βαριά
κληρονομιά μας. Είναι πάθος. Ζούμε σε όλα τα πλάτη και μήκη του
πλανήτη και το πάθος για το ένδοξο παρελθόν μας παραμένει αμείωτο
από τα βάθη των αιώνων. Επίσης, έχουμε τη συνήθεια να αναπολούμε
τακτικά το παρελθόν για να ξεχάσουμε τα βάσανα της
καθημερινότητας.
Αυτό που με χαλάει.
Είμαστε λαός κομπιναδόρων και καλοπερασάκηδων.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε τόσο μεγάλη ιδέα για τον εαυτό
μας, μια και πιστεύουμε απόλυτα ότι είμαστε απόγονοι των Αρχαίων
Ελλήνων, που δεν διατηρούμε καμία αμφιβολία για το ότι είναι μεγάλο
προσόν να είσαι Ελληνας. Αδιαφορούμε απόλυτα για τη γνώμη των
ξένων, ίσως γιατί γνωρίζουμε ότι μπορεί να μας ζηλεύουν.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει κολλημένος
σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Ολοι οι λαοί παράγουν πάντα κάτι. Το θέμα είναι τι ακριβώς
παράγουν. Προσπαθώ για αρκετές δεκαετίες τώρα να καταλάβω εάν
υπάρχει μια πυξίδα που οδηγεί τις πράξεις μας ή είμαστε ένα
ακυβέρνητο καράβι. Και πολύ φοβούμαι ότι ισχύει το δεύτερο.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται στον σύγχρονο
κόσμο;
Είμαστε Ευρωπαίοι αλλά δεν το πιστεύουμε. Είμαστε κοσμοπολίτες
αλλά κι αυτό δεν το πιστεύουμε. Θέλουμε να έχουμε μια δυνατή
παρουσία στον σύγχρονο κόσμο, αλλά απαιτούμε από τους άλλους η θέση
μας και η γνώμη μας όχι μόνο να είναι σεβαστές αλλά και να
υλοποιούνται.
Tο ελληνικό μου «γιατί» και ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί τόση βαρβαρότητα, τόση αγένεια και προχειρότητα, τόση
υποκρισία; Δεν έχω καμία διάθεση για ένα ή για πολλά «πρέπει». Το
«πρέπει» είναι τόσο υποκειμενικό αλλά ταυτόχρονα και επικίνδυνο
εργαλείο στα χέρια κάποιων που παριστάνουν ότι γνωρίζουν τα
πάντα…
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Η ποίηση είναι ίσως η μοναδική απόδειξη ότι μέσα από το έργο των
τόσο σπουδαίων ποιητών μας υπάρχει μια συνέχεια
του μεγαλειώδους αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Ο πιο μεγάλος
είναι ο Καβάφης, αλλά εγώ όταν ήμουν νέος αγάπησα τον Σικελιανό και
τον προτιμώ ακόμα και σήμερα.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Ζητώ συγγνώμη που θα την αναφέρω στα Αγγλικά αλλά χάνει λίγο το
νόημά της σε μετάφραση. Την αναφέρω πάντα στην τελευταία διάλεξη
που δίνω, κάθε εξάμηνο, στους φοιτητές μου: It is nice to be
important, but it is more important to be nice! Βέβαια, αποτελεί
όχι μόνο ελληνική αλλά και παγκόσμια αλήθεια.
Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Είμαστε ένα φωτεινό σοκάκι της παγκόσμιας γειτονιάς. Μόνο που
βλέπουμε παντού εχθρούς γιατί δεν μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε
ότι ένας μικρός και υπερήφανος λαός σας εμάς, που ουσιαστικά ζει
και αναπολεί τα μεγάλα παρωχημένα μεγαλεία, απαιτεί από την
ανθρωπότητα ιδιαίτερη μεταχείριση.
*Ο Θεόδωρος Καρυώτης είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο
Πανεπιστήμιο του Mέριλαντ (University College), στις ΗΠΑ.
