Της Αννας Γριμάνη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Μια ιδέα, ένα ιδανικό. Μ’ αυτή την ιδέα δομήθηκε η συνείδησή
μου. Είναι η ταυτότητά μου. Ομως, εάν η ελληνικότητα έχει μόνο
συναισθηματική διάσταση, τότε κινδυνεύει από τις γνωστές και άθλιες
παγίδες της έπαρσης των ανθρώπων και του φανατισμού, που έφεραν
πολλά δεινά
σ’ αυτό τον τόπο.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Ενα κομμάτι ελληνικό μάρμαρο. Νιώθω πάντα την ίδια συγκίνηση
όταν πηγαίνω στα αρχαία λατομεία μαρμάρου στο Μαράθι της Πάρου,
εκεί όπου παρήγαν την Πάριο λίθο. Μ’ αυτό το μοναδικής καθαρότητας
και φωτεινότητας μάρμαρο δημιουργήθηκαν από εμπνευσμένους γλύπτες
σπουδαία έργα.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ολα καλά, αρκεί να μην αλλάξει ο τόνος και γίνει… υπεροχή. Ο
Ελληνας είναι θαυμάσιος, γενναιόδωρος, με ευγένεια ψυχής και
επίγνωση του ιστορικού πολιτισμού του. Εχει τη δυνατότητα να
ξεχωρίζει, επιδιώκοντας την επιτυχία, την αναγνώριση, την κατάκτηση
των πραγμάτων. Εάν όμως χάσει το μέτρο, γίνεται χυδαίος και
αβίωτος. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από έναν Ελληνα που θεωρεί
ότι υπερέχει των άλλων.
Αυτό που με χαλάει.
Η χωρίς βάση έπαρση και η αποδοχή ευθυνών και υπεύθυνων θέσεων
χωρίς τα ανάλογα προσόντα – σύνηθες φαινόμενο της ελληνικής
πραγματικότητας. Επίσης, η χωρίς αιδώ και περίσκεψη απαξίωση των
δικαιωμάτων του άλλου. Κοντολογίς, η παντελής έλλειψη αγωγής και
σεβασμού. Προτιμώ έναν τυπικά ευγενικό από έναν ανάγωγο, μου κάνει
τη ζωή πιο ευχάριστη.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Είναι εξίσου μειονέκτημα ή πλεονέκτημα με το να είσαι πολίτης
μιας οποιαδήποτε άλλης ανεπτυγμένης χώρας. Σήμερα, είναι όλο και
πιο δύσκολο να διαχωρίσουμε τη μοίρα του Ελληνα από τον υπόλοιπο
κόσμο και κάθε απομόνωση δεν είναι απλώς λάθος, είναι αδιέξοδο. Ο
Ελληνας ανέκαθεν είχε μια ενστικτώδη ικανότητα να γεφυρώνει
πολιτισμούς και σε έναν κόσμο τόσο διαιρεμένο, αλλά και γεμάτο
προσδοκίες, αυτό το προσόν αποκτά ιδιαίτερο νόημα.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Αν είναι αρκετά τυχερός ώστε να έρθει νέος σε επαφή με τα
σύγχρονα πολιτιστικά ρεύματα και ανοίξει τα φτερά του, τότε μπορεί
να μεγαλουργήσει. Εννοείται βέβαια ότι πρέπει να αποφύγει την
παγίδα της παγκοσμιοποίησης, που αν πέσει, συνεπάγεται την απώλεια
της ταυτότητάς του. Μόνον εάν διυλίσει μέσα του τη σύγχρονη
περιπεπλεγμένη τέχνη, μπορεί να δώσει έργα με αυθεντικό χαρακτήρα
και με το αδιαμφισβήτητο άρωμα της ελληνικότητας. Αλλωστε, τι θα
ήταν ο Πικάσο χωρίς την Ισπανία του;
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται στον σύγχρονο
κόσμο;
Οι εθνικές ταυτότητες είναι ένα όλο και πιο ρευστό ζήτημα και οι
Ελληνες, κυρίως του εξωτερικού, έχουν μια άποψη του κόσμου
επικεντρωμένη στις διαφορές, παρά μια εθνοκεντρική σκοπιά που
παραμερίζει τις διαφορές.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί ο ελληνικός λαός πρέπει να υφίσταται τη δυσλειτουργία των
θεσμών και τη μη εφαρμογή των νόμων της δημοκρατίας; Πρέπει οι
Ελληνες, δεξιοί ή αριστεροί, να αντιδράσουν στην άνομη και
επικίνδυνη αυτή κατάσταση που ενίοτε μας πληγώνει και μας
υποβιβάζει σαν χώρα. Οσο για το δικό μου «πρέπει», πέταξα οτιδήποτε
αντέκρουε στη συνείδησή μου.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Αλεξανδρινός Κωνσταντίνος Καβάφης από τα σχολικά χρόνια. Ομως
με συγκινούν ο Γιάννης Ρίτσος και ο Γιώργος Σεφέρης – ευωδιάζουν
Ελλάδα.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η αρχαία ελληνική τέχνη.
Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Στα θεμέλια του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού είναι ο
ελληνορωμαϊκός κι αυτό κάνει τα πράγματα πιο εύκολα. Ο Ελληνας
μπορεί να ανοίγει δρόμους, υπερασπιζόμενος τη δημοκρατία, την
ελευθερία, τη δικαιοσύνη και την ειρήνη – αξίες αδιαμφισβήτητες
έναντι της πολιτικής του τρόμου.
* Ο Γιώργος Παπανικολάου είναι ψυχίατρος – ψυχαναλυτής, ιατρικός
διευθυντής της Clinique Dupree του Ιδρύματος Υγείας των Φοιτητών
Γαλλίας και ζει στο Παρίσι.
