EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Είμαι παιδί μεταναστών, που έφυγαν από την Ελλάδα το 1957, και
από τα έξι μου χρόνια μεγάλωσα ως Ελληνας της διασποράς,
διατηρώντας την ελληνικότητά μου και σαν συνείδηση και σαν αίσθημα.
Με τον καιρό κατάλαβα ότι, όσο μακριά και αν βρίσκεται κανείς από
την ελληνική ζωή και από τα ελληνικά γράμματα, κάτι μέσα του
διασώζεται, ακέραια «ελληνικό»!
Στην Αμερική, σήμερα, παρατηρούμε δύο φαινόμενα: έναν φοιτητή
που μπορεί να μάθει τέλεια ελληνικά αλλά, ας πούμε, είναι Κινέζος
και η γνώση της γλώσσας δεν τον κάνει Ελληνα. Και έναν Ελληνα 5ης
γενιάς στο Βανκούβερ, που μιλάει ελάχιστα ελληνικά, αλλά γνωρίζει
την ιστορία (έστω και μεταφρασμένη), είναι ορθόδοξος και τηρεί τα
έθιμα, δηλαδή αισθάνεται την ελληνικότητά του. Η γλώσσα πιστεύω ότι
είναι τεχνικό εργαλείο, ενώ αυτό που θα μείνει κυρίως για τους
Ελληνες της διασποράς είναι η διδασκαλία της ελληνικής ιστορίας –
αυτή διαμορφώνει την ελληνική συνείδηση.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Το μπλε ματάκι, πάντα μου θυμίζει την Ελλάδα.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο Ελληνας με φαντασία. Ο,τι περίφημο έκαναν οι Ελληνες, όσο
μακριά και αν έφτασαν, σε όποια μεριά του κόσμου, θεωρώ ότι το
κατόρθωσαν γιατί διέθεταν φαντασία.
Αυτό που με χαλάει.
Ο εγωισμός, ότι ως Ελληνες είμαστε οι καλύτεροι.
Ο Ελληνας της νέας εποχής παράγει πολιτισμό ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Με τον πολιτισμό, ο σημερινός Ελληνας, όπως κάθε άλλος άνθρωπος
του πλανήτη, έχει ένα ανοιχτό ζήτημα, γιατί ο «σύγχρονος
πολιτισμός» είναι το παρόν, δημιουργείται τώρα, χωρίς πραγματικά να
γνωρίζουμε την οριστική μορφή που θα πάρει. Στην εποχή της
τεχνολογίας και των μίντια, οι τάσεις αλλάζουν καθημερινά και ο
Ελληνας δεν δημιουργεί όπως στο παρελθόν. Βέβαια, έχουμε
παραδείγματα όπως ο καταπληκτικός Κώστας Γαβράς, ο οποίος ζει στη
Γαλλία, είναι διεθνής σκηνοθέτης, αλλά οι ταινίες του, στο υπόβαθρό
τους, πιστεύω ότι είναι ελληνικές.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με την ελληνική. Ωστόσο, ο σύγχρονος Ελληνας είναι πιο νευρικός
και περπατάει πιο γρήγορα, προβάλλει την ανησυχία του για το μέλλον
και ζει στην Ελλάδα σαν σε γκέτο, θεωρώντας ότι η χώρα του αποτελεί
το επίκεντρο του κόσμου. Απεναντίας, η σημερινή Ελλάδα στο
εξωτερικό, εκτός από εξαιρέσεις, ταυτοποιείται με την ακριβή άμμο
και τη θάλασσα. Σε ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο στη Νέα Υόρκη ή στη
Βοστώνη θα βρεις τα έργα των Ελλήνων κλασικών αλλά όχι των
συγχρόνων, η παρουσία των οποίων δεν ξεπερνά τα σύνορα της Ευρώπης.
Κι εδώ, η ελληνική Πολιτεία οφείλει να συμβάλει, στέλνοντας στην
Αμερική, όχι μόνο πολιτικούς, αλλά και Ελληνες δημιουργούς.
Στην έδρα των Νεοελληνικών Σπουδών στον Καναδά, έχουμε ανά χρόνο
περίπου πεντακόσιους φοιτητές και σχεδόν όλοι είναι Καναδοί,
Κινέζοι, Ινδοί, Πακιστανοί.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Από τους κλασικούς ο Γιώργος Σεφέρης. Από τους σύγχρονους,
επικοινωνώ με την ποίηση του Ντίνου Σιώτη και του Γιώργου
Χουλιάρα.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η αυτοεκτίμηση – ο Ελληνας ποτέ δεν τη χάνει.
Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Είναι λίγο χαλασμένος ο δρόμος, αλλά οι Ελληνες, συνήθως,
γνωρίζουν τον τρόπο για να ξεπερνούν τα εμπόδια. Στη
πραγματικότητα, η οδός των Ελλήνων -«the greek street»- είναι
πνευματική και, κάποτε, παγκόσμια διακριτή. Σήμερα, οι σύγχρονες
ελληνικές ιδέες βράζουν στην Ελλάδα. Ζούμε με το δάνειο των αρχαίων
Ελλήνων.
* Ο Ανδρέας Γερολυμάτος είναι καθηγητής Ιστορίας και κατέχει την
έδρα Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Simon Fraser στον
Καναδά.
