EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Η ελληνικότητα είναι συνείδηση η οποία καλλιεργείται από την
οικογένεια, το σχολείο, το κοινωνικό περιβάλλον. Και η ίδια η
συνείδηση της ελληνικότητας, άλλωστε, είναι προϊόν του νεοελληνικού
διαφωτισμού. Αν αναζητεί κανείς το συναίσθημα, αυτό μάλλον θα το
βρει στον όρο «ρωμιοσύνη», ο οποίος επί αιώνες συνείχε αυτό που
σήμερα αποκαλούμε ελληνισμό.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τα μικρονήσια του Αιγαίου. Ενας θησαυρός της φύσης και των
αισθήσεων τον οποίο η απομόνωση διαφύλαξε ώς τις μέρες μας. Ελπίζω
η ανάπτυξη να μη σημάνει και την καταστροφή τους.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο δημόσιος υπάλληλος που δεν χρηματίζεται, ενώ όλοι γύρω του το
κάνουν.
Ο δάσκαλος που διδάσκει ήθος σε μια εποχή γενικής παρακμής.
Ο μετανάστης ο οποίος με πολύ μόχθο χτίζει ένα καλύτερο μέλλον
γι’ αυτόν και την οικογένειά του. Αυτός ζει εκτός συνόρων, βεβαίως,
αλλά πλέον υπάρχουν οι ομόλογοί του και στην Ελλάδα, οι οποίοι
αξίζουν επίσης κάθε σεβασμό.
Αυτό που με χαλάει.
Ο λαϊκισμός, η μάστιγα της χώρας τα τελευταία σαράντα χρόνια και
διαρκής απειλή για το μέλλον της.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Το ότι γεννιόμαστε Ελληνες είναι προϊόν της τύχης. Το αν αυτό θα
γίνει προσόν ή μειονέκτημα εξαρτάται από το αν θα καλλιεργήσουμε
μια αυθεντική σχέση με αυτό που λέγεται ελληνικός πολιτισμός ή αν
θα αναπτύξουμε μια συμπλεγματική, εθνικιστική σχέση μαζί του.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
O Ελληνας του σήμερα βρίσκεται σε κρίση βαθιά. Οι ρίζες της
παρούσης οικονομικής κρίσης είναι κοινωνικές και πολιτικές. Σαν
κακομαθημένο παιδί, συνήθισε η ελληνική κοινωνία να ζει σε ένα
επίπεδο ευημερίας που δεν άξιζε, με δανεικά. Γι’ αυτό και η λύση
είναι πολύ δύσκολη. Πολιτισμός παράγεται, αλλά είτε στο περιθώριο
είτε εκτός Ελλάδος.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Λόγω της αναντίρρητης συμβολής του ελληνικού στον παγκόσμιο
πολιτισμό, το άκουσμα της λέξης «Ελληνας» προκαλεί συνήθως θετικές
αντιδράσεις. Αυτές συνήθως μετριάζονται, όταν στο κλασικό ιδεώδες
αντιπαρατεθεί η σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Οταν δηλαδή,
συχνά, αντί για τον Περικλή, παρουσιαστούν ο Τζουμπές και ο
Γουλιμής. Η διαρκής διαπραγμάτευση αυτής της αντίφασης αποτελεί ένα
από τα κύρια στοιχεία της ελληνικής ταυτότητας στο εξωτερικό.
Το ελληνικό μου «γιατί» και ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί η κατάσταση του ελληνικού πανεπιστημίου να αποτελεί ντροπή
για κάθε ακαδημαϊκό και φοιτητή;
Το πρέπει που πέταξα: Πρέπει πάντοτε να υποστηρίζω τις επίσημες
ελληνικές θέσεις, ακόμη και αν αυτές είναι εσφαλμένες, ιδίως στο
εξωτερικό. Ο καλός πολίτης είναι πρώτα απ’ όλα αυστηρός και δίκαιος
με την πατρίδα του. Οπως είπε άλλωστε και ο εθνικός ποιητής της
Ελλάδας: το αληθές είναι και εθνικόν.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
O Kαβάφης, ο οποίος ανέδειξε την κοσμοπολιτική διάσταση του
ελληνισμού, τη μόνη που διατηρεί και παγκόσμιο ενδιαφέρον.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η ελληνική γλώσσα, τόσο ταλαιπωρημένη εκ δεξιών και εξ ευωνύμων.
Αντέχει όμως…. Βάτος φλεγομένη αλλ’ ου καιομένη.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Να μεταλαμπαδεύσουν το ευρωπαϊκό μοντέλο της ειρήνης, ευημερίας
και σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου στα Βαλκάνια και στη
Μεσόγειο. Αυτό ίσως αποκαταστήσει και την παρουσία του ελληνισμού
στην ιστορική του γεωγραφία.
* O Ιωάννης Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του τμήματος
Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ της Αγκυρας και
επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.
