EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Είναι βίωμα και τρόπος ζωής.
Το να γεννηθείς Ελληνας σου δίνει απλώς πρόσβαση στη μακραίωνη
ιστορία, στα μάρμαρα, στη γλώσσα, στον ήλιο, στα νησιά και στη
θάλασσα. Ελληνικότητα είναι το πώς βιώνεις όλα αυτά στην
καθημερινότητά σου. Να ζεις τη ζωή σου με τις διαχρονικές αξίες
όλων εκείνων που σε όλες τις εποχές του ελληνισμού είχαν όραμα και
δούλεψαν σκληρά για να αφήσουν πίσω κάτι αξιόλογο. Να βρίσκεις
τρόπους, στο σήμερα, να βάζεις το δικό σου λιθάρι σε αυτό που
λέγεται ελληνικός
πολιτισμός.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τις κατακόκκινες παπαρούνες στο λόφο του Φιλοπάππου, που τις
μάζευα μαζί με τον πατέρα μου κάθε άνοιξη των παιδικών μου χρόνων.
Αλλά και το χρώμα του ουρανού την ώρα που ο ήλιος βυθίζεται στον
ορίζοντα του Ιόνιου πελάγους σε μια ερημική παραλία της
Κυπαρισσίας. Εκεί όπου πέρασα τα περισσότερα νεανικά μου
καλοκαίρια.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Εκείνου που ψάχνει συνέχεια για καινούργιες Ιθάκες και που δεν
τον αφήνουν να ησυχάσει και να κοιμηθεί τα τρόπαια άλλων.
Αυτό που με χαλάει.
Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία, ιδίως όταν εκφράζονται από νέα
παιδιά. Είναι θλιβερό να έχουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά, και να
ξεχνάμε τόσο εύκολα ότι «δικοί μας άνθρωποι και συμπατριώτες ήταν
κάποτε ξένοι κάπου αλλού», όπως πολύ εύστοχα είπε πρόσφατα ο
Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Θα μπορούσε να είναι πλεονέκτημα, ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή
της παγκοσμιοποίησης. Μόνο, όμως, για όσους βρίσκουν τον τρόπο να
δώσουν νόημα στο τι σημαίνει να είσαι Ελληνας και να το
αξιοποιήσουν. Αλλιώς, δεν έχει καμία απολύτως αξία.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Εχουμε τεράστιο έλλειμμα πολιτισμού και παιδείας. Δεν μιλώ για
τον πολιτισμό της διανόησης, της τέχνης, της επιστήμης· υπάρχουν
αρκετοί λαμπεροί φάροι ελπίδας εκεί. Αναφέρομαι στη βαρβαρότητα που
συναντά κάποιος ακόμα και στις πιο απλές εκδοχές της νεοελληνικής
καθημερινότητας. Είναι εκεί όπου το στοίχημα του πολιτισμού χάνεται
και τα λόγια περί ελληνικότητας και λαμπρής ιστορίας φαντάζουν
κούφια και χωρίς κανένα νόημα.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Ο καθένας κουβαλάει και είναι υπεύθυνος για την προσωπική
ταυτότητα της δικής του ελληνικότητας. Πιστεύω, όμως, ότι
διακατέχει όλους τους σκεπτόμενους η ίδια θλίψη και πίκρα, όχι μόνο
γι’ αυτό που είναι η Ελλάδα σήμερα, αλλά ακόμη περισσότερο για το
τι θα μπορούσε να είναι.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί μια χώρα με τέτοια λαμπρή παράδοση στις τέχνες, στα
γράμματα και στην επιστήμη και ένα τεράστιο ανθρώπινο δυναμικό, να
έχει σήμερα τόσο άθλια πανεπιστήμια;
Φεύγοντας από την Ελλάδα, απαλλάχτηκα από το κλασικά νεοελληνικό
«πρέπει πάντα να φταίνε οι άλλοι, οι γείτονες, το κράτος, οι ξένοι,
αλλά εγώ ποτέ».
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Οδυσσέας Ελύτης, για την απαράμιλλη ικανότητά του να
«ζωγραφίζει» με λέξεις τη σημασία της ελληνικότητας. Αλλά και ο
Κώστας Καρυωτάκης για τον τρόπο που κατάφερε να εκφράσει τη μοναξιά
του – πώς είναι να νιώθεις ξένο σώμα στη χώρα σου και στην εποχή
σου.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η βαριά κληρονομιά που άφησαν όλοι εκείνοι, αρχαίοι, βυζαντινοί,
αλλά και σύγχρονοι, οι οποίοι με το όραμα και το έργο ζωής τους
όρισαν τι σημαίνει να είσαι Ελληνας.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Ο δρόμος που επιλέγει ο κάθε Ελληνας για να βιώσει την
ελληνικότητά του.
* O Φώτης Σωτηρόπουλος είναι καθηγητής στη σχολή Πολιτικών
Μηχανικών στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα στη Μινεάπολη της Αμερικής.
Επίσης είναι ο διευθυντής του Ερευνητικού Εργαστηρίου
Περιβαλλοντολογικής Ρευστομηχανικής και Ανανεώσιμων Πηγών Ενεργείας
St. Anthony Falls Laboratory
