EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Και τα δύο. Συχνά για τους ξενιτεμένους η ελληνικότητα
εκφράζεται σαν αίσθημα, αλλά αργότερα γίνεται και έντονη συνείδηση,
καθώς πολλοί Ελληνες κάνουν μεγάλη προσπάθεια για να τη
διατηρήσουν.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Εξαρτάται από την κλίμακα στην οποία το βλέπει κανείς. Αν
πάρουμε την εικόνα που έχεις από ψηλά, ας πούμε σε μια πτήση
εσωτερική, είναι τα υπέροχα ελληνικά νησάκια, σαν σταγόνες ριγμένες
στο απέραντο γαλάζιο της θάλασσας. Σε μια πιο… γήινη κλίμακα,
κρατώ τη νοσταλγία για ένα μικρό ελληνικό καφεδάκι στη βεράντα το
καλοκαιράκι.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο Αριστοτέλης. Το εύρος και το βάθος των απόψεών του, ανεξίτηλο
στο χρόνο. Ακόμη και πολλές από τις ιδέες του στη Φυσική και στα
Μαθηματικά (Λογική), που ήταν πρωτοποριακές φυσικά για την εποχή
εκείνη σχετικά με την πιο διαδεδομένη φιλοσοφία, κράτησαν μέχρι την
Αναγέννηση. Πραγματικά αξιοθαύμαστο και ίσως μοναδικό στην
ανθρώπινη ιστορία.
Αυτό που με χαλάει.
Το ότι βλέπω τους Ελληνες να διαπρέπουν στο εξωτερικό και να
δίνουν όλη την ενέργεια και τις ιδέες τους, ενώ αντίθετα στην
Ελλάδα λείπει κάθε υποδομή που χρειάζεται για να ενεργοποιηθεί το
ελληνικό ταλέντο και η πνευματικότητα.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Μεγάλο προσόν, παρά τις δυσκολίες που κληρονομεί από την
ελληνική του καταγωγή κάθε μωρό που γεννιέται σήμερα στην Ελλάδα.
Το προσόν είναι ότι ο Ελληνας διαθέτει εξυπνάδα, φαντασία και
συναισθηματισμό, χαρακτηριστικά που κάνουν τη ζωή πιο όμορφη. Και
πάντα, ως εκ θαύματος, ξέρει να επιβιώνει στις δυσκολίες.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Θεωρώ ότι, δυστυχώς, παράγει πολιτισμό σε μέτριο βαθμό και
μερικώς, γιατί αφήσαμε τις πλούσιες πολιτιστικές μας ρίζες και
ακολουθήσαμε πολλά από τα άσχημα του δυτικού «πολιτισμού», χωρίς
αυτά να μας ταιριάζουν. Παράδειγμα η νεοελληνική γλώσσα, που σε
μερικές γενεές θα είναι η πλέον ασύνδετη από το παρελθόν. Πάντως
ομολογώ ότι η ελληνική μουσική είναι από τις καλύτερες στον
κόσμο!
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Η ταυτότητά μας είναι σε σύγχυση. Πολλές από τις ρίζες μας έχουν
ανατολίτικη προέλευση, όμως άλλες τόσες από τις σημερινές τάσεις
προέρχονται από τον δυτικό κόσμο. Αυτός ο συνδυασμός δημιουργεί τη
σύγχυση αλλά και ορισμένες φορές η ποικιλία απηχεί και μια
ομορφιά.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
«Γιατί» ο Ελληνας να μην έχει τις δυνατότητες και την προοπτική
στην Ελλάδα ίδιες με εκείνες που του δίνονται στο εξωτερικό. Πέταξα
τα συμβατικά «πρέπει» και κράτησα το σχετικό «πρέπει»… για τη
δημιουργία μιας κοινωνικής υποδομής στη χώρα μας.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Οταν θέτετε σε ξενιτεμένους αυτή την ερώτηση, συνήθως λαμβάνετε
την απάντηση που είναι λίγο cliche, αλλά αυτή θα δώσω κι εγώ: ο
Καβάφης, για την Ιθάκη του.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Καίρια ερώτηση, δεδομένης της βαθιάς οικονομικής και ηθικής
κρίσης των ημερών μας. Σίγουρα είμαστε σε σταυροδρόμι. Η Ελλάδα σε
15 χρόνια θα είναι διαφορετική και θέλω να ελπίζω ότι η τωρινή
απερίγραπτα δύσκολη περίοδος μπορεί, πέρα από τις συνέπειες, να
οδηγήσει σε μια ελληνική αναγέννηση αξιών. Ακόμη κι αν αυτό δείχνει
μακρινό, πιστεύω ότι είναι δυνατόν να συμβεί εάν το πιστέψουμε κι
εργαστούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Εάν όχι, τότε το μέλλον μας
στον παγκόσμιο πολυπληθή χάρτη και τον συνεχώς προοδεύοντα κόσμο
είναι αβέβαιο.
*Ο Χρήστος Νταβατζίκος είναι καθηγητής Ραδιολογίας στο
University of Pensylvania και διευθυντής Systems Engineering,
Bioengineering and Applied Math Graduate Groups – Computer Science
στο Johns Hopkins University.
