EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Είναι συνείδηση που, για εμένα, πλάθεται από τη στιγμή που ήρθα
στον κόσμο μέσα από τις εμπειρίες και τις γύρω μου παραστάσεις. Μια
συνείδηση που δυνάμωσε από την οικογένεια, το σχολείο, τη συμμετοχή
μου σε εκδηλώσεις του τόπου μου, δεμένες άρρηκτα με τις παραδόσεις
και την ιστορία του. Βέβαια, από αυτήν τη διαδικασία σκέψης και την
επίγνωση αξιών απορρέουν μύρια συναισθήματα, όπως χαρά και
περηφάνια όταν, ας πούμε, ένας Ελληνας αθλητής κερδίσει μετάλλιο,
ανατριχίλα στο άκουσμα του Εθνικού Υμνου, δάκρυα τη Μεγάλη
Παρασκευή στην Ακολουθία της Αποκαθήλωσης, θυμός όταν ξένοι
αναφέρονται στα Σκόπια ως Μακεδονία και οργή για τους πολιτικούς
μας, που αποδείχτηκαν τόσο κατώτεροι των περιστάσεων…
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Ενα αγριολούλουδο από το δάσος της Ελατιάς, στα βουνά της
Δράμας. Τη θέα του καταρράκτη Λεπίδα. Εναν καφέ ελληνικό στον
καφενέ του Γρανίτη, όπου βρέθηκα για μια ανάσα δροσιάς κάποιο καυτό
αυγουστιάτικο απόγευμα.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο Ελληνας με αξιοπρέπεια, με μεράκι και με ταλέντο, που κοπιάζει
για να πετύχει, αλλά βιώνει και απολαμβάνει το σήμερα,
αισιοδοξώντας για το αύριο.
Αυτό που με «χαλάει».
Η έλλειψη αξιοκρατίας στο κράτος αλλά και κοινωνικής συνείδησης
στον πολίτη. Η στάση του «εγώ θα αλλάξω τον κόσμο;» όπως και το
«ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη». Μπορούμε να πετύχουμε πολλά
και καλύτερα οι Ελληνες, αν δεν τα περιμένουμε όλα στο χέρι και αν
μετατοπίσουμε το βάρος από τα λόγια στα έργα.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Προσόν αλλά και ευθύνη, γιατί με τη «σφραγίδα» αυτή ο Ελληνας
έχει μερίδιο σε μια κληρονομιά πολιτισμού χιλιάδων χρόνων. Είμαι
περήφανος που έμαθα γράμματα σε ελληνικό δημόσιο σχολείο και έκανα
τις προπτυχιακές σπουδές μου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Οι
αριστούχοι των ελληνικών πανεπιστημίων είναι τουλάχιστον του ιδίου
επιπέδου με εκείνους των καλύτερων πανεπιστημίων του εξωτερικού.
Είναι μειονέκτημα όμως να είσαι Ελληνας στο εξωτερικό, όταν σου
ζητείται να σχολιάσεις τα κακώς τεκταινόμενα στην Ελλάδα ή να
εξηγήσεις γιατί η χώρα σου είναι σε αντιπαράθεση με γείτονές της
για δεκαετίες – δύσκολα μπορείς να πείσεις τον υπόλοιπο κόσμο ότι
για όλα φταίνε οι άλλοι.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Βεβαίως παράγει, και μάλιστα σε ένα μεγάλο φάσμα δραστηριοτήτων
– στην έρευνα, την επιστήμη και την τεχνολογία, τη μουσική, την
ποίηση και τη λογοτεχνία, στον αθλητισμό… Νομίζω ότι, εάν υπήρχε
τρόπος να μετρήσει κανείς το «κατά κεφαλήν προϊόν πολιτισμού» στους
λαούς όλης της Γης, οι Ελληνες θα βρίσκονταν σε πολύ καλή
σειρά!
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με μια ταυτότητα με γαλάζιο χρώμα.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί να λείπει από τους Ελληνες το πνεύμα ομαδικότητας και
αλληλοϋποστήριξης; Στις λίγες περιστάσεις που τα βάλαμε αυτά μαζί
μεγαλουργήσαμε, όπως στους Ολυμπιακούς του 2004. Πέταξα κάποια από
τα «πρέπει» του «μονοχρωματικού» χαρακτήρα της ελληνικής κοινωνίας,
π.χ. έκανα πολιτικό γάμο.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
O Καβάφης. Σύγχρονος και διαχρονικός. Οσο περισσότερο
καταλαβαίνω τον εσωτερικό μου κόσμο, τόσο εκτιμώ την ποίησή του και
απολαμβάνω την αξία του ταξιδιού μου προς την Ιθάκη.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η αναγνώριση της αξίας και της προσωπικότητας κάθε ανθρώπου.
«Δεν χωρίζω τους ανθρώπους, όπως κάνουν οι στενόμυαλοι, σε Ελληνες
και Βαρβάρους», σημειώνεται στον λεγόμενο όρκο του Μ. Αλεξάνδρου,
που αποτελεί ένα υπόδειγμα αντιρατσισμού, αξιοκρατίας,
μετριοπάθειας και φιλίας. «Δεν με ενδιαφέρει η καταγωγή των πολιτών
ούτε η ράτσα που γεννήθηκαν, τους καταμερίζω με ένα μόνο κριτήριο,
την Αρετή. Για εμένα, κάθε καλός ξένος είναι Ελληνας και κάθε κακός
Ελληνας είναι χειρότερος από Βάρβαρο…»
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Η οδός της μόνιμης αναζήτησης και του ανυπότακτου πνεύματος. Η
σύγχρονη οδός της συνεργασίας με άλλους λαούς με το μπόλιασμα ιδεών
και νέων τάσεων.
* Ο Νίκος Κωνσταντινίδης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα
Φυσικής του University College του Λονδίνου. Συμμετέχει στο πείραμα
ΑΤΛΑΣ στο LHC του CERN, στη Γενεύη.
