EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Η ελληνικότητα είναι και αίσθημα και συνείδηση, δυσδιάκριτα
είναι τα όρια. Οταν συμβαίνει στην Ελλάδα κάτι πολύ καλό ή πολύ
κακό, υπερτερεί μέσα μου το αίσθημα, ενώ, όταν συζητώ για τη χώρα
μου, βγαίνει στην επιφάνεια η συνείδηση.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Μια έντονη παιδική ανάμνηση, τη μυρωδιά από τα αναμμένα τζάκια
στην ορεινή Δίβρη της Πελοποννήσου το χειμώνα.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Οι Ελληνες έχουμε κληρονομήσει κουλτούρα και πολιτισμό και
χαρακτηριζόμαστε από ταχύτητα και ελαστικότητα σκέψης,
εφευρετικότητα και ικανότητα προσαρμογής σε δύσκολες συνθήκες. Ο
Ελληνας στην υπέροχη εκδοχή του δεν θα «καθίσει» επάνω σε αυτά,
αλλά θα προσπαθήσει να τα χρησιμοποιήσει σαν εφόδια για να
εξελιχθεί ο ίδιος και η κοινωνία στην οποία ζει.
Αυτό που με χαλάει.
Επιλεκτικά, από μια αρκετά μεγάλη, δυστυχώς, λίστα: Αυτός που
παρέλαβε Θεοδωράκη, Χατζιδάκι και Τσιτσάνη και παραδίδει κακόγουστα
«hits» μιας χρήσεως. Το «ξέρεις ποιος είμαι εγώ;». Το ότι βλέποντας
την Αθήνα απ’ το αεροπλάνο διακρίνεις την Ακρόπολη, το Λυκαβηττό
και μετά ένα ασπρογκρίζο χάος. Η έλλειψη συνείδησης περί συλλογικού
καλού. Το βόλεμα. Τα ολιγοπώλια. Το ότι η χώρα ζει σε μικρόκοσμο
και προσπαθεί να επανεφεύρει τον τροχό για να λύσει προβλήματα που
αλλού έχουν λυθεί πριν από 20 χρόνια.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Οι σύγχρονες κοινωνίες γίνονται όλο και περισσότερο
πολυπολιτισμικές και πολυσυλλεκτικές. Υπό αυτή την έννοια, η
καταγωγή θα έχει όλο και μικρότερη σημασία σε σχέση με την αξία και
την προσφορά. Λόγω κληρονομιάς και ιδιαίτερων χαρακτηριστικών,
εκτιμώ ότι το να είσαι Ελληνας είναι προσόν, αλλά, δυστυχώς, όχι
αρκετό από μόνο του. Αλλοι λαοί με λιγότερο «βαρύ» όνομα έχουν
καταφέρει να προοδεύουν ταχύτερα.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Ο Eλληνας των τελευταίων τριάντα χρόνων παράγει ψήγματα
πολιτισμού. Κι όταν δεν παράγεις αρκετά, είναι εύκολο να αναλώνεσαι
σε ύμνους προς το ένδοξο παρελθόν.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Η χώρα μας για όλο τον κόσμο αποτελεί τη γη που γέννησε αυτό που
λέμε «δυτικό πολιτισμό». Στη σκέψη των ξένων αυτό είναι χαραγμένο
στην ταυτότητά μας και εξαρτάται από εμάς αν το τιμάμε ή το
απαξιώνουμε.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί προχωρούν με τόσο αργά βήματα ο εκσυγχρονισμός του κράτους
και η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, με αποτέλεσμα να μην πλήττονται όσο
θα έπρεπε η γραφειοκρατία και η διαφθορά; Πέταξα το ότι για
οτιδήποτε κακό συμβαίνει «πρέπει» να φταίει κάποιος άλλος.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Oλοι έχουμε μιαν Ιθάκη, αλλά το ταξίδι είναι εξίσου σημαντικό με
τον προορισμό. Ο Καβάφης λοιπόν μεταξύ ίσων – Σεφέρης, Ρίτσος,
Ελύτης.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η ικανότητα του Eλληνα να συμμετέχει σε οποιαδήποτε συζήτηση
χωρίς απαραίτητα να είναι ειδήμων. Μπορεί το εκπαιδευτικό σύστημα
να έχει προβλήματα, όπως σε όλες τις χώρες, αλλά σίγουρα παράγει
γενική μόρφωση στους πολίτες και αποφεύγει την υπερ-εξειδίκευση από
μικρή ηλικία.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Η περιπλάνηση στον παγκόσμιο χάρτη μάς χαρακτήριζε πάντα ως λαό,
άλλοτε από επιλογή και άλλοτε αναγκαστικά. Θεωρώ ότι οι Ελληνες του
εξωτερικού βρίσκουν πάντα το δρόμο τους, γιατί έχουν την ικανότητα
να απορροφούν τα καλύτερα στοιχεία του περιβάλλοντός τους. Για τη
χώρα, η οδός είναι αρκετά δύσβατη, καθώς βρισκόμαστε σε ένα από τα
χαμηλά σημεία της τροχιάς μας. Οι προοπτικές ανάκαμψης υπάρχουν,
αρκεί να σπάσουμε κάποια στιγμή τις αγκυλώσεις που έχουμε, να
συνειδητοποιήσουμε ότι κανείς δεν προσπαθεί να μας καταστρέψει και
να δουλέψουμε με συγκεκριμένο και ρεαλιστικό στόχο.
* O Γιάννης Αγγούρης είναι Senior Research Fellow της
Εμβιομηχανικής στο Robert Gordon University του Aberdeen στη
Σκωτία.
