EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
«H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 και στα μέρη κοντά στα
ελληνοβουλγαρικά σύνορα, όπου μεγάλωσα, οι έννοιες ”Ελληνας” και
”έθνος” είχαν πάρα πολύ μεγάλη σημασία και μας γίνονταν συνείδηση
από μικρή ηλικία, στο σπίτι, στο σχολείο, στο κατηχητικό, στις
εθνικές γιορτές. Μαθαίναμε να καμαρώνουμε που είμαστε απόγονοι των
αρχαίων Ελλήνων και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Με τα χρόνια, φυσικά, η
ελληνικότητα έγινε για μένα και συναίσθημα, φιλοσοφία και, τελικά,
τρόπος ζωής.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τα αγριολούλουδα το Μάη. Κι ένα μεσημέρι καλοκαιριού:
φρεσκοψημένο ψωμί, πρόβειο τυρί -πηγμένο την άνοιξη- από τον
ντενεκέ, παγωμένο καρπούζι και παχύς ίσκιος!
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Η εφευρετικότητα και η περιέργεια. Το πόσο έτοιμος είναι ο
Ελληνας, με αυταπάρνηση και χωρίς υστεροβουλία, να βοηθήσει τον
συνάνθρωπό του και να μοιραστεί την ώρα ανάγκης.
Αυτό που με χαλάει.
Ξέρουμε δεν ξέρουμε, έχουμε για όλα γνώμη και για τα στραβά
φταίει άλλος. Μας χρωστάει όλος ο κόσμος, αλλά εμείς δεν χρωστάμε
τίποτα σε κανέναν. Εκφράσεις όπως «τι θα πει ο κόσμος» και «μεράκι»
σιγά-σιγά χάθηκαν από το λεξιλόγιό μας.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Είναι ακόμη προσόν για Ελληνες που θέλουν να ταξιδέψουν, να
σπουδάσουν και να κάνουν καριέρα στο εξωτερικό. Ενα ολοκληρωμένο,
αισιόδοξο και φιλοσοφημένο άτομο, με σχέδια και όνειρα για μια
δημιουργική ζωή, είναι πολύ δύσκολο να επιβιώσει στη σημερινή
Ελλάδα.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Πάντοτε και παντού υπάρχουν δημιουργοί -επομένως και στη
σύγχρονη Ελλάδα- που παράγουν νέες ιδέες και έργο στις τέχνες και
στα γράμματα, γενικά σε ό,τι ονομάζουμε «πολιτισμό». Το μεγάλο μας
πρόβλημα είναι το ξέφτισμα των αξιών, η παρανοϊκή λατρεία των
υλικών αγαθών και ο υπερκαταναλωτισμός – μη συμβατά, φυσικά, με την
πνευματικότητα και την πρόοδο. Οσο για τη «ρητορική ελληνικότητα»,
φαίνεται ότι άρχισε να μετριάζεται με τα πρόσφατα γεγονότα και την
πολιτικο-οικονομική κατάσταση.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Μας χαρακτηρίζουν μερικά «στερεοτυπικά» νεοελληνικά
χαρακτηριστικά, όπως η αγάπη για τη ζωή και το γλέντι, η
«σπιρτάδα», η εφευρετικότητα και η εξωστρέφεια, αλλά κυρίως τα
ανεκτίμητα επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων, που κατά μεγάλο βαθμό,
ορίζουν την ταυτότητά μας στον σύγχρονο κόσμο.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
«Γιατί» τέτοια προχειρότητα, τέτοια κακογουστιά και περιφρόνηση
για τις γειτονιές μας, τις πόλεις, το περιβάλλον μας; Οσο για το
«πρέπει», ας παύσει αυτό των γονιών και της ευρύτερης κοινωνίας, ν’
ασχολούνται και με τις λεπτομέρειες ακόμη της ζωής των παιδιών
τους, παρεμποδίζοντας την αυτενέργειά τους.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, που τόσο καλά κατάλαβε την ανθρώπινη
φύση.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Θα κάνω «τα αδύνατα δυνατά» για να περάσουν καλά οι καλεσμένοι
μου.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Ικανοί Ελληνες διαπρέπουν στις άκρες του κόσμου, σε όλους τους
τομείς. Από την ιστορία μας, μας αναγνωρίζουν διεθνώς και μας
αντιμετωπίζουν θετικά. Παρατηρείται, όμως, αυξανόμενη έλλειψη
ενδιαφέροντος για τις κλασικές σπουδές, που θα έχει συνέπεια τη
συνεχόμενη προσπάθεια του Νεοέλληνα για να κρατήσει στο μέλλον την
καλή διεθνή φήμη του.
* Ο Δημήτρης Ιωάννου είναι καθηγητής Μικροηλεκτρονικής και
Νανοτεχνολογίας στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πολυτεχνείου
George Mason University, Fairfax, Virginia, USA.
