EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Ξεκινά ως συνείδηση και ωριμάζει σε συναίσθημα. Μας καλλιεργούν
τη συνείδηση στα σχολικά μας χρόνια, αλλά σταδιακά αυτή
μετατρέπεται σε συναίσθημα, μια βαθιά και άνευ όρων αγάπη που μας
κάνει να μη βλέπουμε κριτικά τα μειονεκτήματα της ελληνικότητας,
αλλά με ενδιαφέρον, επιείκεια και κατανόηση.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Το γιασεμί στα σοκάκια τα βράδια του καλοκαιριού. «Είτε
βραδιάζει είτε φέγγει, μένει λευκό το γιασεμί». (Σεφέρης)
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Η αγωνιστικότητα, η πίστη στον εαυτό μας, το στήριγμα και οι
δεσμοί της οικογένειας, η ανθρώπινη ζεστασιά, οι βαθιές και
ειλικρινείς φιλίες, η εμπνευσμένη ποίηση, το πρωτότυπο και μοναδικό
καλλιτεχνικό αίσθημα.
Αυτό που με χαλάει.
Μας μαθαίνουν ότι μαγκιά είναι να τα καταφέρνουμε χωρίς
προσπάθεια και να δουλεύουμε λιγότερο από τους άλλους, μια
νοοτροπία που μας κυνηγά σε όλη μας τη ζωή. Με λυπεί η έλλειψη
σεβασμού προς τους συνανθρώπους μας και προς τους κοινούς μας
χώρους. Δεν συνειδητοποιούμε ότι σε μια οργανωμένη κοινωνία ζούμε
καλύτερα ως άτομα όταν σκεφτόμαστε συλλογικά και δεν φροντίζουμε
μόνο για τον εαυτό μας. Η γραφειοκρατία, το άγχος, η ανυπομονησία
και η αδιαφορία για τις πόλεις μας με απογοητεύουν και μετατρέπουν
την υπέροχη εκδοχή του Ελληνα στην εκδοχή που με χαλάει.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι ο εαυτός σου; Η Ελλάδα και οι
Ελληνες μας έκαναν αυτούς που είμαστε. Δεν νομίζω πως θα μπορούσα
ποτέ να θεωρήσω μειονέκτημα το ότι είμαι Ελληνίδα. Πάντα το αναφέρω
χωρίς δισταγμούς και με καμάρι.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Δεν μπορώ να πω ότι δεν παράγουμε πολιτισμό. Πιστεύω άλλωστε ότι
κάθε λαός παράγει πολιτισμό με τον τρόπο του και ανά πάσα στιγμή.
Ανεξάρτητα εάν αυτός ο πολιτισμός έχει μεγαλύτερη ή μικρότερη
απήχηση στον υπόλοιπο κόσμο. Ομως, δυστυχώς έχουμε μια υπεροψία
λόγω της ιστορίας μας, που δεν δικαιολογείται ακόμη κι αν αυτή
συνοδεύεται από εντυπωσιακά επιτεύγματα. Οι πιο αξιόλογοι άνθρωποι
που γνώρισα ήταν μετριόφρονες, προσιτοί και γενναιόδωροι. Είναι
λυπηρό όταν η υπεροψία μας βασίζεται σε επιτεύγματα των προγόνων
μας, ενώ οι σύγχρονοι δεν έχουμε να επιδείξουμε κάτι αντίστοιχο και
αρκούμαστε να υπερηφανευόμαστε ότι έχουμε «έναν γνωστό ή συγγενή
που διακρίνεται…». Οι Ελληνες είναι σημαντικό να κάνουμε μια
αυτοκριτική σχετικά με το ποιοι είμαστε σήμερα, τι καταφέρνουμε και
πώς μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής μας, ώστε να
δημιουργήσουμε τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για να εκφραστούμε ως
λαός.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Στις καλύτερες περιπτώσεις, μας ταυτίζουν και μας σέβονται για
την ιστορία μας. Αλλες φορές, μας συνδέουν με τις ομορφιές της
χώρας μας. Ωστόσο, όσοι μας έχουν δει από κοντά μας θεωρούν ένα λαό
που του λείπει η κατεύθυνση. Τελευταία δε, έχουμε γίνει «διάσημοι»
για το γεγονός ότι μια τόσο μικρή χώρα έχει επηρεάσει τόσο βαθιά
την παγκόσμια οικονομία!
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί τόση γραφειοκρατία, που μεταξύ των άλλων κάνει τόσο
δύσκολο το να είσαι Ελληνας; Μας πήρε μήνες να δηλώσουμε τα παιδιά
μας, τη στιγμή που ένας φίλος Ευρωπαίος έκανε την ίδια διαδικασία
μέσα σε πέντε λεπτά στο Διαδίκτυο. Γιατί, ενώ όλοι αναγνωρίζουμε τα
προβλήματα της χώρας μας, δεν καταφέρνουμε να κάνουμε κάποια
ουσιαστικά βήματα για να τα αντιμετωπίσουμε; Το «πρέπει» που
προσπαθώ να πετάξω σχετίζεται με την έλλειψη ευελιξίας ως προς τις
επιλογές μας στη ζωή. Μας φορτώνουν με πολλές προκαταλήψεις για το
πώς πρέπει να ζούμε, ενώ έμαθα από άλλες κουλτούρες ότι είναι
εντάξει να κάνεις μια καινούργια αρχή, εάν αυτά με τα οποία
ασχολείσαι δεν σε εκφράζουν πια – ασχέτως ηλικίας!
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Φυσικά θα μπορούσα ν’ αναφερθώ σε κάποιον από τους μεγάλους
ποιητές μας, τους αναγνωρισμένους επί δεκαετίες ολόκληρες, όμως θα
πω για έναν σύγχρονο ποιητή, που παράγει πολιτισμό στις μέρες μας.
Ο Μιχάλης Γκανάς, με τα «Γυάλινα Γιάννενα», μιλάει για τη σημερινή
ελληνική πραγματικότητα με τρόπο που με έχει αγγίξει βαθύτατα.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Είμαι Ελληνίδα.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Οι Ελληνες έχουμε διασχίσει σε διαφορετικές διαδρομές τον
παγκόσμιο χάρτη κι έχουμε επηρεάσει την οικουμενική πραγματικότητα
σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα, στην επιστήμη, την
επιχειρηματικότητα, την τέχνη. Είμαστε σκορπισμένοι σε όλο τον
κόσμο με πορείες ενδιαφέρουσες και πρωτότυπες.
*Η Δήμητρα Γιαννακοπούλου είναι ερευνήτρια στη NASA (Ames
Research Center) στο τμήμα Robust Software Engineering Group.
