EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Αίσθημα. Υπάρχουν ξένοι που είναι γνήσιοι Ελληνες επειδή
λατρεύουν την Ελλάδα και τη γλώσσα.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Oταν άφησα τη θέση μου ως καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο
Κρήτης, πήρα στην Αμερική μια ελληνική μικρή πετσέτα –
Πειραϊκή-Πατραϊκή. Mου θυμίζει την αγάπη μου προς την πατρίδα και
το πρωί με κάνει να σκέφτομαι την Κρήτη. Δυστυχώς, έλιωσε από τη
χρήση.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Σε κάποιους καιρούς, μια καταπληκτική σύλληψη του ωραίου και της
αρμονίας, που οδηγεί τόσο σε επιστημονικές προόδους όσο και σε
απαράμιλλα έργα τέχνης.
Αυτό που με χαλάει.
Οταν η πεισματάρικη μνήμη μου με εξαπατάει. Βρίσκομαι στην Αθήνα
και χάνομαι στους δρόμους, επειδή έχω ξεχάσει και δεν θέλω ούτε να
συνειδητοποιήσω την αλλαγή ούτε να ομολογήσω την αποξένωσή μου.
Τελικά αναγκάζομαι να ρωτάω για οδηγίες σαν τουρίστας, και αυτό με
κάνει να ντρέπομαι.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Μεγάλο προσόν. Είμαστε όλο και λιγότεροι Ελληνες σχετικά με τους
άλλους πληθυσμούς της Γης· απομένει σ’ εμάς να κρατήσουμε την
τεράστια κληρονομιά του έθνους.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Για πολιτισμό δεν ξέρω, το γεγονός όμως είναι ότι πολλοί
Νεοέλληνες ανθούν, κυρίως στο εξωτερικό, στις επιστήμες και στην
τέχνη. Ο πολιτισμός είναι άλλη ιστορία· ανέφικτο να δημιουργηθεί
από μεμονωμένα άτομα και νομίζω ότι η σημερινή κοινωνία της
Ελλάδας, όπως και ο νεοελληνικός χαρακτήρας μας, καταδικάζουν την
όποια έκφρασή του σε αποτυχία, τουλάχιστον μέχρι στιγμής.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Από τη μία δημιουργικοί, έξυπνοι, πρωτοπόροι, συμμετέχοντες στη
σύγχρονη αρετή, στις επιστήμες και στα γράμματα. Από την άλλη,
υιοθετούν ό,τι πιο στραβό υπάρχει στον μη ελληνικό κόσμο,
γοητευμένοι από ξένες μόδες και σάπιες ιδεολογίες – δεν υπάρχει
χειρότερο από τον Ελληνα που πουλάει την πατρίδα του για να
ασπαστεί «το μοντέρνο».
Το ελληνικό μου «γιατί» και ένα «πρέπει» που πέταξα.
Πέταξα το «γιατί» και κράτησα το «πρέπει» να συγχωρώ τα στραβά
των Ελλήνων συμπατριωτών μου, ειδάλλως η ιστορία μας μου βαραίνει
την πλάτη.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης και ο Οδυσσέας Ελύτης. Βέβαια, λατρεύω
και τόσους άλλους… Μεγάλωσα με την «Ανθολογία» του
Αποστολίδη.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Οτι φέραμε τον Ελληνισμό στον κόσμο, από τη Μασσαλία ώς τη
Σαμαρκάνδη. Φίλοι από τις Ινδίες με αγκαλιάζουν σαν απόγονο του
Ευκρατίδη και του Μενάνδρου – ξεχνούν, ή δεν το αναφέρουν από
λεπτότητα, ότι αυτοί οι δύο Ελληνες «ήρωες» της ιστορίας «άλλαξαν
τα φώτα» του ινδικού πολιτισμού!
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Οι Ελληνες που διαπρέπουν στο εξωτερικό θα διασώσουν το «όνομα»
της ελληνικότητας. Οι υπόλοιποι στην πατρίδα διατηρούν την
κληρονομιά κάτω από τις δυσμενείς συνθήκες που οι ίδιοι
δημιούργησαν και δεν φταίει κανείς από «έξω». Εάν οι λάτρεις του
«ξένου» δεν καταστρέψουν ό,τι ελληνικό μάς έχει απομείνει, τότε
ίσως υπάρχει η Ελλάδα του αύριο.
* Ο Νίκος Σαλίγκαρος είναι καθηγητής Μαθηματικών, Πολεοδομίας
και Θεωρητικής Αρχιτεκτονικής στο Τexas University στο SaAntonio
των ΗΠΑ.
