EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Οσο ζούσα στην Ελλάδα, η ελληνικότητα ήταν ένα ακατέργαστο και
ανεξέλεγκτο (συν)αίσθημα. Είχα υπερηφάνεια για την καταγωγή μου, με
τη στενή έννοια ως Ηπειρώτης και με την ευρεία ως Ελληνας, όπως
φρόντισε να με διδάξει ο πατέρας μου. Φεύγοντας στο εξωτερικό, εδώ
και 24 χρόνια πια, έμαθα να ελέγχω το αίσθημα της ελληνικότητας και
να το εκφράζω με λογική σε προσεκτικές δόσεις, τη σωστή στιγμή.
Σιγά-σιγά κατάλαβα ότι ο κάθε Ελληνας που ζει στο εξωτερικό είναι
ένας μικρός πρεσβευτής της Ελλάδας· έτσι, η ελληνικότητα μου έγινε
συνείδηση.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Και τη μικρότερη επιτυχία ενός Ελληνα που με κάνει
υπερήφανο.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Αναμφισβήτητα, η εκδοχή του Ελληνα-πολίτη της αρχαίας Αθήνας του
5ου αιώνα π.Χ. Ως μαθητής, έχοντας μια, σβησμένη τώρα, ποιητική
φλέβα, έγραφα ποιήματα, υμνώντας την αρχαία Αθήνα, την οποία σήμερα
δεν σκέφτομαι με την εξιδανίκευση των μαθητικών μου χρόνων, αλλά
θαυμάζω τους πολίτες της και το πνευματικά πολύ ώριμο και μεγάλο
έργο τους.
Αυτό που με χαλάει.
Να βλέπω τους Ελληνες να μαλώνουν ή να επιλέγουν έμμεσους
δρόμους. Να βλέπω τους Ελληνες να μην εκτιμούν ο ένας την επιτυχία
του άλλου.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Ποιος είναι Ελληνας σήμερα; Οταν πρόσφατα η επίσημη Ελλάδα
απέσυρε τους καθηγητές των Νέων Ελληνικών από τα γυμνάσια της
Γερμανίας και οι Γερμανοί γονείς κάνουν έρανο μαζί με τους Ελληνες
για να συνεχίσουν τα παιδιά τους να μαθαίνουν τη νέα ελληνική
γλώσσα, τότε έχω αμφιβολίες για το ποιος δικαιούται να φέρει τον
τίτλο. Ευτυχώς, υπάρχουν πολλοί (φιλ)έλληνες, διότι το να είναι
κανείς Ελληνας σήμερα παραμένει πνευματικό εύσημο – ο κάτοχος
ελληνικής παιδείας δικαιούται να ονομάζει τον εαυτό του Ελληνα.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Οι Ελληνες ανά τον κόσμο παράγουν αναγνωρίσιμο και αναγνωρισμένο
πολιτισμό. Σε κανενός, όμως, το μέτωπο δεν γράφει «Ελληνας»·
είμαστε ευδιάκριτοι από την παιδεία μας και ελπίζω αυτό να είναι
εύληπτο από το ελληνικό κράτος, γιατί ο εγκέφαλος χρειάζεται ένα
σώμα για να ζήσει.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Η ελληνική ταυτότητα είναι διαχρονική. Χωρίς τη γνώση των
αρχαίων ελληνικών, μπορεί να τραυλίζεις τα νέα ελληνικά, αλλά δεν
τα μιλάς, και χωρίς τη βαθιά κατανόηση των γραπτών πηγών, ξεχνάς
την καταγωγή σου. Από την άλλη πλευρά, το αναμάσημα της αρχαίας
Ελλάδας και του Βυζαντίου, χωρίς παραγωγικό αντικατοπτρισμό στη νέα
ελληνική ιστορία και στον πολιτισμό αποτελεί μηρυκασμό. Η
ελληνικότητα είναι βαριά κληρονομιά και απαιτεί διαχρονική
γνώση.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Δεν πέταξα το πρέπει, αλλά το γιατί «όπου και να πας η Ελλάδα σε
πληγώνει», όταν διαπίστωσα ότι αυτό συμβαίνει εάν περιμένεις κάτι
από τη χώρα των προγόνων σου, ενώ το καλό το βρίσκεις σίγουρα από
τους απανταχού Ελληνες. Επίσης, το «πρέπει να το κάνεις για την
Ελλάδα» των γηγενών το μετέφρασα «να το κάνεις για τον Ελληνισμό
όπου και να είσαι». Από τότε απέκτησα την ηρεμία μου και ως Ελλην
είμαι ευτυχής.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Δεν θα ονομάσω έναν συγκεκριμένο ποιητή, αλλά συνολικά την
ελληνική ανά τους αιώνες ποίηση.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
«Δος μοι πα στω και ταν γαν κινάσω» και «όπου γης και πατρίς»
είναι δύο ρητά που με εκφράζουν απόλυτα. Ακόμη προσπαθώ να εμπεδώσω
τον κατά Σωκράτη ορισμό του μορφωμένου ανθρώπου και το «αγάπα τον
πλησίον σου ως σεαυτόν». Ελπίζω κάποια στιγμή να τα καταφέρω σε
αυτήν τη ζωή.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Πολλές καταπληκτικές μονάδες που δεν κάνουν πάντοτε ένα σύνολο.
Ισως πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι αυτή ήταν ανέκαθεν και να
μάθουμε να απολαμβάνουμε τη μοναδικότητα του κάθε Ελληνα χωρίς να
ζηλεύουμε και να ζητάμε μερίδιο στην επιτυχία.
* Ο δρ Χρήστος Κ. Ζουμπούλης είναι καθηγητής Ιατρικής του
Πανεπιστημίου Freie Universitaet του Βερολίνου, διευθυντής των
κλινικών Δερματολογίας, Αφροδισιολογίας, Αλλεργιολογίας και
Ανοσολογίας του ακαδημαϊκού νοσοκομείου Dessau του Πανεπιστημίου
ΜartiLuther Universitaet Halle-Wittenberg.
