EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Ξεκινά ως αίσθημα και με τα χρόνια εξελίσσεται σε συνείδηση.
Καταλήγει σε τρόπο ζωής και βίωμα.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Ενα ταπεινό, κίτρινο αγριολούλουδο, που πεισματικά επιμένει να
κρατιέται στη ζωή, κάπου στην πλαγιά ενός βράχου στη θάλασσα.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Εύστροφος, οξύνους, ευρύνους, δραστήριος, συνειδητός, ενεργός
πολίτης σε όποια γωνιά της Γης κι αν βρίσκεται, σε κάθε έκφανση
δημιουργικότητας. Συνεισφέρει στην κοινωνία και διακρίνεται στον
τομέα του.
Αυτό που με χαλάει.
Η μικρόψυχη, στενοκέφαλη, κοντόφθαλμη αντίληψη της
ελληνικότητας. Η αδυναμία αναγνώρισης του μερτικού ευθύνης που
αναλογεί στον καθένα για τα κοινά δεινά. Η προχειρότητα, η
επιπολαιότητα και η τσαπατσουλιά, η «λαμογιά» και ο «τσαμπουκάς»? η
καχυποψία για ενέδρες, πλεκτάνες, συνωμοσίες παντού και πάντα
στημένες από τρίτους. Η πρόσφατη διεθνής απαξίωση της χώρας.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Πλούσιο κληροδότημα και προικιό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί
εποικοδομητικά, δημιουργικά – και τότε είναι προσόν. Ή μπορεί να
αναλωθεί σε ανουσιότητες, κενολογίες, παρελθοντολογίες, κοινοτοπίες
– τότε γίνεται μειονέκτημα.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Παράγει, όπως κάθε λαός. Πολλοί Ελληνες και Ελληνίδες
διακρίνονται, τόσο στη χώρα όσο και στο εξωτερικό, στους τομείς
τους. Ωστόσο, η ποιότητα του εντόπιου κοινωνικού πολιτισμού μας θα
κριθεί από ιστορικούς και κοινωνιολόγους του μέλλοντος και θα
συγκριθεί με αυτόν του παρελθόντος. Οι πρόγονοι, βέβαια, έθεσαν τον
πήχυ ψηλά.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με την ταυτότητα του ατόμου που γνωρίζει να θέτει σκοπούς και να
μη φείδεται κόπων, θυσιών και προσπαθειών για να τους κατακτήσει.
Με την ταυτότητα του «πολίτη του κόσμου», που προσαρμόζεται και
διακρίνεται στον τόπο της εγκατάστασής του, με τη σιγουριά του
ατόμου που επιτυγχάνει, όταν η κοινωνία περί αυτόν είναι
οργανωμένη, εύνομη, ισόνομη και δίκαιη, και όταν οι ικανότητες
αναγνωρίζονται και προβάλλονται αξιοκρατικά.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
«Γιατί» να συμβουλεύω ικανούς νέους και νέες, ιδιαίτερα στο
πεδίο των θετικών επιστημών, ώστε να περάσουν ένα τμήμα της
επιστημονικής τους ζωής στο εξωτερικό και να επιχειρούν την
παλιννόστηση μόνον αφού καταξιωθούν επιστημονικά; Απέβαλα το ότι
«πρέπει» κι εγώ επιστημονικά να παλιννοστήσω.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Αδυνατώ να ξεχωρίσω έναν αναμέσα σε γίγαντες όπως ο Ελύτης, ο
Καβάφης, ο Παλαμάς, ο Ρίτσος, ο Σεφέρης, ο Σικελιανός…
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Οι αρχές που ενστάλαξαν μέσα μου εμπνευσμένοι δάσκαλοι στο
«Πειραματικό» της δεκαετίας του ’60 στη Θεσσαλονίκη. Οι ακλόνητες
ρίζες στις πατρογονικές εστίες του ελληνισμού και η ελληνική
ιστορική κληρονομιά.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την:
Μπορεί να «ήταν μακρύς ο δρόμος ως εδώ…», καθώς γράφει ο
Γιάννης Ρίτσος. Σίγουρα θα είναι πολύ δυσκολότερος από δω και
μπρος. Οταν ξεπεραστούν παρωχημένες νοοτροπίες, προκαταλήψεις,
αγκυλώσεις, ασυνεννοησίες, νεποτισμοί, εγωκεντρισμοί, κομματισμοί,
κι όταν αποκτήσουμε ξανά παιδεία, τότε η πλεύση μας στον παγκόσμιο
χάρτη θα είναι πάλι περήφανη και ισότιμη με αυτήν άλλων εθνών.
* Ο Αθανάσιος Ταβουκτσόγλου είναι καθηγητής Μαθηματικών και
Χημείας στο Concordia University College of Alberta, στον
Καναδά.
