EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Η ερώτηση είναι τόσο δύσκολη, ώστε θα αφήσω τα παιδιά μου να
απαντήσουν! Οταν ρωτήθηκε ο oκτάχρονος γιος μου στην Αμερική «από
πού είναι», απάντησε απερίφραστα «I am from Greece», παρότι
γεννήθηκε και μεγαλώνει στο Σαν Ντιέγκο. Για τον Νικήτα, λοιπόν,
είναι ήδη αίσθημα. Η δεκάχρονη κόρη μου προσπάθησε να το
εκλογικεύσει, λέγοντας ότι είναι «κατά τα τρία πέμπτα Ελληνίδα».
Για τη Μαγδαλένα η ελληνικότητα έχει αρχίσει να γίνεται και
συνείδηση.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τα ασβεστοβαμμένα σπίτια, αυλές και πλατάνια στις Κυκλάδες και
αλλού.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ελεύθερο πνεύμα, ανήσυχο μυαλό, βαθιές ανθρώπινες σχέσεις. Είναι
ενδιαφέρον ότι για τον όρο «ανήσυχο μυαλό» δεν υπάρχει καλή αγγλική
απόδοση, όπως και για το -σπάνιο πια- ελληνικό «φιλότιμο». Το ίδιο
ισχύει και για τη λέξη «πατρίδα», αφού το «homeland» δεν έχει την
ίδια δύναμη.
Αυτό που με χαλάει.
Ο άκρατος καταναλωτισμός και η έλλειψη ιδανικών, πολιτικών και
πνευματικών, των τελευταίων είκοσι ετών. Ξεχάσαμε ότι ένα ουζάκι με
καλή παρέα μπορεί να είναι μεγαλύτερη απόλαυση από τα πανάκριβα και
συχνά μέτριας ποιότητας δείπνα.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Είναι ευλογία να είναι κανείς κοινωνός της γλώσσας των
σωκρατικών διαλόγων και των Ευαγγελίων, και μιας παράδοσης 3.500
χρόνων. Παρά ταύτα, η σημερινή οικονομική συγκυρία είναι
απογοητευτική. Η ευρωπαϊκή στήριξη της 21ης Ιουλίου μάς έδωσε μια
«ανάσα», ο σκοπός όμως είναι να δοθεί και μια νέα «πνοή» στην
οικονομία και την κοινωνία, με όραμα και ιδανικά, για να χτιστεί με
δουλειά μια νέα Ελλάδα.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Το πολιτισμικό επίπεδο ενός λαού, σε ένα βαθμό,
αντικατοπτρίζεται στη γλώσσα του, στον γραπτό και προφορικό λόγο.
Ομως, οι παρεμβάσεις και η πολιτική χειραγώγηση της γλώσσας έχουν
δημιουργήσει σύγχυση ακόμη και σε ανθρώπους με πανεπιστημιακή
εκπαίδευση. Μοναδική μας αντίσταση και καταφύγιο, το καλό
λογοτεχνικό βιβλίο.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με το «διπλωματικό διαβατήριο» του πρέσβη ενός πολιτισμού που
έδωσε τα φώτα στον δυτικό κόσμο. Παρά τα πρόσφατα διεθνή
πρωτοσέλιδα, οι ξένοι έχουν όνειρο να επισκεφτούν την Ελλάδα – ας
μην τους το χαλάσουμε…
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί η ελευθερία που κερδήθηκε το 1974 πέρασε τόσο γρήγορα στην
ασυδοσία και, πιο πρόσφατα, στην ανομία και στο νόμο της ζούγκλας,
όπου ισχύει το δίκαιο του ισχυροτέρου; Πρέπει ο Ελληνας και το
κράτος του να μονιάσουν. Αυτό, όμως, δεν γίνεται με αλλοπρόσαλλους
νόμους. Η σύγκλιση προς μια ιδεατή κατάσταση επιτυγχάνεται με
μικρά, σίγουρα βήματα κυρίως κατά την παρούσα οικονομική συγκυρία,
που, με την αναδυόμενη 5η εξουσία των «αγορών», έχει πάρει
διαστάσεις ταινίας… τρόμου.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Καβάφης και ο απέριττος γλωσσοχειρουργός Μίλτος Σαχτούρης.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Οι ελληνικές παροιμίες – μας ακολουθούν παντού, ριζωμένες στο
υποσυνείδητο, έτοιμες να μας νουθετήσουν.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Πολυάριθμοι, μοναχικοί διάττοντες αστέρες στο παγκόσμιο
στερέωμα. Αν μπορούσε κανείς να δεσμεύσει αυτήν τη διάσπαρτη
ενέργεια, τότε η Ελλάδα θα ήταν «πυρηνική» δύναμη στον πνευματικό
χώρο.
*Ο Δημήτρης Ν. Πολίτης είναι καθηγητής Στατιστικής στο
Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο των ΗΠΑ. Εχει διδάξει
επίσης στο Purdue University (ΗΠΑ). Για την έρευνά του τιμήθηκε από
το Guggenheim Foundatioτης Νέας Υόρκης.
