EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Είναι μια προσέγγιση της ζωής, καθορίζεται από ένα κοινό
παρελθόν, που ενσωματώνει τη γλώσσα, την τέχνη, τη μουσική, τη
θρησκεία, τις παροιμίες, τις γεύσεις και τις παραδόσεις –
αποδεδειγμένος πλούτος, ώστε η ελληνική ταυτότητα να υφίσταται. Τα
ελληνικά βιώματα είναι ένα είδος «πρακτικής» στην ομορφιά και τη
σοφία.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Μου φαίνεται πολύ ελληνική η συνήθεια ενός λαού να διανέμει, ας
πούμε, ένα μικρό κομμάτι ιματισμού του Αγίου Σπυρίδωνα, τυλιγμένο
σε μικροσκοπικό χαρτί με την εικόνα του, κάτι που το έχω κι εγώ
κρατήσει στο γραφείο μου.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Οταν εκφράζεται η ελληνική ατομικότητα ως ριζοσπαστική ελληνική
φιλοσοφική αντίληψη. Επίσης, το φιλότιμο και η φιλοκαλία – μια
δέσμευση για τη σημασία της αγάπης, με διακριτές τις αποχρώσεις της
φιλίας, του έρωτα και της στοργής.
Αυτό που με χαλάει.
Η δυσλειτουργική ελληνική κοινωνία. Ο κυνισμός και η ανοχή, όταν
φτάνουν στην αφόρητη έκφρασή τους. Τα παράνομα κτίρια.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Κουλτούρα, που προάγει την αξιοπρέπεια του ατόμου. Δεν είναι
μόνο πλεονέκτημα, αλλά το «ψωμί» της ζωής.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Προφανώς τα χαρακτηριστικά της ελληνικότητας δεν είναι μόδα για
να ξεπεραστούν, είναι διαχρονικές αλήθειες, μέσα από τις οποίες
παράγεται διαχρονικός πολιτισμός.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με την ελληνική που, πέρα από θέση, θρησκεία ή γλώσσα, είναι
ένας τρόπος για να ζήσεις. Στα απομνημονεύματά του ο Primo Levi
έγραψε ότι οι Ελληνες Εβραίοι στο στρατόπεδο ήταν το «μοντέλο» για
το πώς οι άνθρωποι να παραμείνουν ζωντανοί.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί αυτή η ελληνική αντίθεση στο θεσμό των ιδιωτικών
πανεπιστημίων, γιατί οι Ελληνες δεν φωνάζουν για μεγαλύτερο
ανταγωνισμό, περισσότερη ελευθερία κι ενθάρρυνση για ανεξάρτητα,
ιδιωτικά όργανα εκπαίδευσης; Ακόμη, γιατί τα στοιχεία της
δωροδοκίας, του νεποτισμού και της ανικανότητας έχουν μολύνει τόσο
την ελληνική κοινωνία; Οσο για το πρέπει, είχα πολύ έλεγχο ως νέος
γονέας στα παιδιά μου από μια ακραία αγάπη κι ελληνική αντίληψη
ανατροφής. Με το χρόνο μαθαίνω να παρατάω αυτά τα πρέπει.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ομηρος, Ελύτης, Καβάφης, Σεφέρης – θησαυρός πνευματικής
κληρονομιάς. Αλλά ο Νίκος Γκάτσος μιλάει με τη σοφία της απλής ζωής
και η ποίησή του είναι συναρπαστική κι αξέχαστη – πολλοί τον έχουν
στην καρδιά τους, τραγουδούν στίχους του, δίχως ίσως να ξέρουν ότι
είναι δικοί του.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η λέξη «όχι» από τον Λεωνίδα, τους χριστιανούς μάρτυρες ή
εκείνους που είπαν «όχι» στην Ιταλία το 1940.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Γεωπολιτικά, η Ελλάδα δεν είναι, κατά τη γνώμη μου, μια
σημαντική χώρα πια, αλλά, φυσικά και μεταφυσικά, εξακολουθεί να
είναι μια ουσιαστική χώρα. Με τον πολιτισμό και την ιστορία της,
αποτελεί κεντρική διάβαση όλου του κόσμου, μια «διαδρομή» που
μετατρέπει τη ζωή σε επική, ένα… Θερμοπυλών ταξίδι γεμάτο
νόημα!
* Ο Στρατής Καλομοίρης είναι καθηγητής στο Business School του
τμήματος Οικονομίας στο Columbia University.
