EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Και τα δύο. Ξεκινά σαν αίσθημα με τη μάνα και την ευρύτερη
ελληνική οικογένεια, στη συνέχεια συνδέεται με την ελληνική ιστορία
και παράδοση, και με το χρόνο μετασχηματίζεται σε μια ιδιαίτερη
συνείδηση, της οποίας τα χαρακτηριστικά βοηθούν τον Ελληνα να «βρει
το δρόμο του» σε κοινωνικά περιβάλλοντα που απαιτούν προσαρμογή και
ανταγωνισμό με σεβασμό σε κανόνες.
Πώς φτάνει σ’ εσάς η κρίση της Ελλάδας;
Με την οδυνηρή διαπίστωση ότι, σε πολιτικό και σε κοινωνικό
επίπεδο, υπάρχει αδυναμία συνεννόησης και κατ’ επέκταση συναίνεσης
για την αντιμετώπισή της.
Ποιος φταίει;
Η κυρίαρχη αστική τάξη που ανέλαβε τις τύχες του σύγχρονου
ελληνικού κράτους, επηρεαζόμενη από τις μεγάλες δυνάμεις κάθε
περιόδου, εξελίχθηκε στρεβλά και δεν ανέπτυξε εθνική συνείδηση. Το
μη παραγωγικό οικονομικό μοντέλο, που εξελίχθηκε ανάλογα, ο
ιδιωτικός τομέας που στηρίχθηκε σε κρατικούς πόρους, οι οποίοι
χρηματοδοτούνται με δανεισμό. Το πολιτικό σύστημα βασίστηκε σε ένα
πλέγμα διαπλοκής και πελατειακών σχέσεων, που στην πρόσφατη
λεγόμενη «μεταπολιτευτική» περίοδο επεκτάθηκε και γενικεύτηκε σε
όλα τα κοινωνικά στρώματα. Η σύγχρονη Ευρώπη, στην τρέχουσα
διαδικασία οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσής της, δεν μπορεί να
ανεχθεί ένα τέτοιο σύστημα στους κόλπους της. Η ένταξη της
ελληνικής κοινωνίας στην παραπάνω διαδικασία ολοκλήρωσης απαιτεί
ισχυρές διαρθρωτικές μεταβολές, που δημιουργούν τις γνωστές
αντιδράσεις.
Πώς φαντάζεστε τον Ελληνα της μετά την κρίση εποχής;
Πιστεύω ότι οι ωδίνες της τωρινής κρίσης θα γεννήσουν έναν
σύγχρονο Ελληνα, ο οποίος, με παιδεία, θα απαλλαγεί από τις
νοοτροπίες του πελατειακού πολιτικού συστήματος που ανέθρεψε τους
γονείς του και θα εξελιχθεί σε παραγωγικό και δημιουργικό πολίτη
των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Ανάβαση και μπάνιο στον καταρράκτη, στους Μελισσουργούς, στα
Τζουμέρκα.
Η υπέροχη εκδοχή των Ελλήνων.
Την κατανοώ με το παράδειγμα του Ιωάννη Καποδίστρια, που
συμπυκνώνει τη μορφή του Ελληνα με τη διεθνώς αναγνωρισμένη δράση
του. Κατάφερε να «βάλει μια σειρά» με το σύνταγμα που πρότεινε
στους Ελβετούς, όταν εκείνοι θέλησαν να ιδρύσουν το κράτος τους,
αλλά όχι στους Ελληνες όταν ίδρυσαν το σύγχρονο κράτος μας.
Ο,τι με απογοητεύει.
Η μη κατανόηση και συνειδητή εφαρμογή από το σημερινό ελληνικό
πολιτικό σύστημα της έννοιας «συναίνεση».
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με την ταυτότητα που ο καθένας κουβαλάει από την οικογένειά του
και την παιδεία του. Η ιδιαίτερη ταυτότητά του καθορίζει τα όνειρά
του και τη θέλησή του να τα πραγματοποιήσει.
Παράγει πολιτισμό ο σημερινός Ελληνας ή είναι προσκολλημένος
σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Φυσικά, σε πολλές μορφές, όπως πάντα και όπως όλοι. Ολα είναι
πολιτισμός. Νομίζω ότι δεν πρέπει να αναζητούμε συγκρίσεις με τα
επιτεύγματα των αρχαίων προγόνων μας. Κάθε κοινωνία παράγει
πολιτισμό σε άμεση σχέση με τα «γίγνεσθαι» που την αφορούν και την
επηρεάζουν μέσα σε χρονικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικο-οικονομικά
πλαίσια που καταγράφονται ιστορικά.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
«Παν μέτρον άριστον» με «γνώθι σαυτόν», ενόσω «τα πάντα
ρει».
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Δημιουργική πορεία προς τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης.
* Ο Δημήτρης Κ. Κυρίτσης διδάσκει στην Ομοσπονδιακή Πολυτεχνική
Σχολή της Λωζάννης (EPFL) θέματα αειφόρου παραγωγής (sustainable
manufacturing). Είναι επίσης επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια
της Γαλλίας και των ΗΠΑ.
