Λάμπης Μπανιωτόπουλος
«Ο πολιτισμός είναι σαν το ατσάλι· με τη φωτιά δυναμώνει»
Tης Αννας Γριμανη
EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Ξεκινάει από τα μικράτα μας ως αίσθημα από το φως, τις μυρωδιές και
τ’ ακούσματα. Γίνεται συνείδηση μέσω της γλώσσας και της παιδείας
και αυτή η συνείδηση διαλέγεται διαρκώς μέσα στο χρόνο με το
αίσθημα.
Πώς φτάνει σε εσάς η κρίση της Ελλάδας;
Με πόνο ψυχής.
Ποιος φταίει;
Το σύγχρονο παγκόσμιο οικονομικοπολιτικό γίγνεσθαι παράγει κρίσεις
ως εκφάνσεις των διαδικασιών αναδιανομής πλούτου – εξουσίας με
θύματα πάντα τους «ασθενείς κρίκους». Στην Ελλάδα, για δεκαετίες,
το έλλειμμα ταγών, ο αλόγιστος κρατικός δανεισμός και η προσχώρηση
του καθενός μας στο εύκολο έκτισαν «μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω τείχη».
Οταν, λοιπόν, αποφασίστηκε σε αλλότρια κέντρα η εκποίηση των
πλουτοπαραγωγικών και ενεργειακών πηγών της πατρίδας μας, διακόπηκε
αιφνιδίως η ροή χρήματος προς τη χώρα, γεγονός που οδήγησε την
εθνική οικονομία σε προθανάτια κατάσταση, οπότε η Ελλάδα σύρθηκε
μέσω μηχανισμών μνημονίων σε εκχώρηση εθνικών κυριαρχικών της
δικαιωμάτων και σε συρρίκνωση των δημοκρατικών λειτουργιών. Βέβαια,
και η δική μας συμμετοχή βοήθησε στο να καταστεί η χώρα «αδύναμος
κρίκος».
Πώς φαντάζεστε τον Ελληνα της εποχής μετά την κρίση;
Θα ευχόμουν να ενεργεί με επίγνωση, να μην επαναλάβει τις ίδιες
λανθασμένες πρακτικές που έφεραν την Ελλάδα εδώ, να ομονοεί με
γνώμονα το εθνικό συμφέρον, να μην εκχωρεί την εξουσία σε ηγέτες
κατώτερους των περιστάσεων και να συμμετέχει στα κοινά με
ανιδιοτέλεια.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Ενα εκτυφλωτικά λευκό, με γαλάζιο θόλο, ξωκλήσι στις Κυκλάδες.
Η υπέροχη εκδοχή των Ελλήνων.
Το ελεύθερο πνεύμα εκείνων που έθεσε τις βάσεις των επιστημών,
οδήγησε στην ανάπτυξη της φιλοσοφίας με μέτρο και κέντρο τον
άνθρωπο και η ελληνική γλώσσα που νοηματοδότησε με μοναδικό τρόπο
όλες τις αφηρημένες έννοιες.
Ο,τι με απογοητεύει.
Το ότι δεν μαθαίνουμε από τα λάθη μας και διχαζόμαστε. Οτι, ενώ
έχουμε τόσο «πλούτο», δεν καταφέραμε να τον αξιοποιήσουμε προς
όφελός μας.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Σε ατομικό επίπεδο, οι Ελληνες διακρίνονται όταν περιέρχονται τον
σύγχρονο κόσμο κατέχοντας εξέχουσες θέσεις σε όλους τους τομείς
-επιστήμες, τέχνες, πολιτισμό, επιχειρείν-, κουβαλώντας, όμως, στην
ταυτότητά τους και το στίγμα μιας Ελλάδας που τους πληγώνει.
Παράγει πολιτισμό ο σημερινός Ελληνας ή είναι προσκολλημένος
σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Παρόλο που η «ελληνικότητα» συχνά αποτελεί αντικείμενο υπέρμετρης
ρητορείας που οφείλεται σε έλλειμμα παιδείας, είναι αδιαμφισβήτητα
συστατικό της ύπαρξης του Ελληνα, ο οποίος, παρά τις σημερινές
συνθήκες κρίσης, ασφαλώς και παράγει πολιτισμό, όπως παράγουν και
οι άλλοι λαοί. Ευτυχώς, αναντίστοιχα με άλλες εκφάνσεις της ζωής, ο
πολιτισμός είναι σαν το ατσάλι· με τη φωτιά δυναμώνει, δεν
αποδυναμώνεται.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Μέτρον άριστον. Γνώθι σαυτόν. Το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’
ελεύθερον το εύψυχον. Το ανθρώπινον αγαθόν ψυχής ενέργεια γίνεται
κατ’ αρετήν. Κρατάω φυλαγμένη την ουσία της ελληνικής αλήθειας μου
ζωγραφισμένη με στίχους Καβάφη, Ρίτσου, Ελύτη και Δημουλά, και
μουσικές του Τσιτσάνη, του Μάνου και του Μίκη.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Είναι η βασική αρτηρία που οδηγεί στην καρδιά της ανθρωπότητας και
που μέσα της ρέουν ως αιμοσφαίρια οι έννοιες: αλφάβητο,
αρχαιολογία, φιλοσοφία, μαθηματικά, ιστορία, μουσική, γεωγραφία,
διαλεκτική, μηχανική, αρμονία, τόνος, ηλεκτρισμός, αθλητισμός,
πολιτική, δημοκρατία, γεωμετρία, αστρονομία, φυσική, ποίηση,
λυρισμός, αρχιτεκτονική, θέατρο, τραγωδία και δεκάδες χιλιάδες
άλλες που την οξυγονώνουν, δίνοντάς της ως πρόσφορο το νόημά
τους.
* Ο Λάμπης Μπανιωτόπουλος κατέχει την έδρα Βιώσιμων Ενεργειακών
Συστημάτων του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ στη Μ. Βρετανία, όπου
διευθύνει το Κέντρο Ερευνας και Εκπαίδευσης Ανθεκτικότητας
(Resilience Centre of the School of Civil Engineering, University
of Birmingham). Είναι, επίσης, καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών
Μηχανικών του ΑΠΘ.
