EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Υπάρχει ειδοποιός διαφορά μεταξύ του «το Ελληνικόν» ως
κοινότητας Ελλήνων, της «Ελληνικότητας» ως αφηγήματος εθνικής
πολιτισμικής ιδιαιτερότητας και του «Ελληνισμού». Αν και «οι
φανταστικές αλήθειες φθείρονται πολύ πιο δύσκολα», όπως ο Ελύτης
γράφει, και ενίοτε παραμένουν στρεβλώσεις του εθνικού αφηγήματος ως
αδιάλλακτος εθνικισμός και ελληνοκεντρισμός, το εθνικό ιδεολόγημα
έχει διαδεχτεί μια πιο ευαισθητοποιημένη εθνοτική προβληματική.
Aυτή, αναγνωρίζει πολλαπλές δυναμικές πολιτισμικές θέσεις στον
ελλαδικό χώρο και στη διασπορά σ’ έναν διαλογικό πολυπολιτισμό.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Το ελληνικό φως· το αρχαϊκό μειδίαμα, τον ρου του Ηρακλείτου και
το μεράκι· τη βυζαντινή ακολουθία «Ω γλυκύ μου έαρ» και τον
σωκρατικό διάλογο· τον ηρωισμό σε ομηρικό εξάμετρο ή στα άπαντα του
Μακρυγιάννη· τον ίμερο της Σαπφούς και τον «Μεγάλο Ερωτικό» του
Χατζιδάκι. Tον κοσμοπολιτισμό και τον οξυδερκή επαναστοχασμό του
Καβάφη· τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Σολωμού, τον Διγενή
Ακρίτα και το έργο του Καζαντζάκη· το μουσικό σθένος του Θεοδωράκη
και τις συνθέσεις του Νίκου Ξυδάκη.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Οταν μετουσιώνει την ελληνική ποίηση και τη φιλοσοφική σκέψη σε
έμπρακτο βίο.
Αυτό που με χαλάει.
Οι ανερμάτιστοι ιθύνοντες ενός άκαμπτου κοινωνικοπολιτικού
καθεστώτος, που γίνονται τροχοπέδη στην εξέλιξη της νέας γενιάς,
σπαταλώντας αποθέματα και υποθηκεύοντας το μέλλον της.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Παντός είδους ταυτότητες επαναπροσδιορίζονται και
ανασημασιοδοτούνται. Εγκειται στον εκάστοτε άνθρωπο να ανακάμψει
από απόλυτες θέσεις και χαρακτηρισμούς.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Είναι συμμέτοχος παραγωγός μιας κοινής, συγκρουσιακής παγκόσμιας
ιστορίας, όσο κάθε πολίτης του σημερινού κόσμου.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Ρευστή και έωλη. Η Ελλάδα βρίσκεται στη διαδικασία μετεξέλιξης
σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Κάθε Ελληνας εναλλάσσει τις
πολιτισμικές του ταυτότητες: Ελληνας, Ευρωπαίος, Βαλκάνιος,
Μεσόγειος…
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί: Το διηνεκές παράπονο, η μεμψιμοιρία, η τάση για
αντιπαράθεση, αλλά και βόλεμα, σε συνδυασμό με την πεισματική
προσωπική αδιαλλαξία έχουν φέρει την πρυτάνευση της ήσσονος
προσπαθείας, του ευκαιριακού κέρδους και του άστατου
ατομοκεντρισμού, και τροφοδοτούν τις πελατειακές σχέσεις πολιτών
και κομμάτων, το ισχυρό δόγμα αποφυγής πολιτικού κόστους, την
απουσία λογοδοσίας και την ελλιπή παιδεία, οδηγώντας έτσι στην
προσωπική καθίζηση, την κοινωνική παρακμή.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο δάσκαλος Σωκράτης και ο ποιητικός λόγος από τον Ομηρο, τη
Σαπφώ και τους τραγικούς μέχρι τους Ελύτη, Καβάφη, Σεφέρη, Σολωμό,
Γκάτσο και Γκανά.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η ελληνική φιλοσοφική σκέψη, όπως έχει αποτυπωθεί στην ελληνική
γλώσσα, σε όλες τις εκφάνσεις της.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Η ζωή ως ταξίδι. Η ευδαιμονία κατά την αυτογνωσία. Η ελευθερία
ως κοινή αξία και οδός προς έναν πολυπολιτισμικό διάλογο, σε μια
νέα πολυκεντρική παγκόσμια τάξη.
* Η Κατερίνα Ζαχαρία είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια και πρόεδρος
του Tμήματος Κλασικών Σπουδών και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο
Loyola Marymount στο Λος Αντζελες.
