Της Αννας Γριμάνη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Είναι ένα κομμάτι του εαυτού μου, κάτι που επικαλούμαι και δεν
χρειάζεται καν να το σκεφτώ. Είναι μέσα μου, «παρούσα» καθημερινά
σε ένα υποσυνείδητο επίπεδο και όχι μόνο. Γίνεται διακριτή στη
δουλειά μου, στην οικογενειακή μου πραγματικότητα, στην ιστορία της
ζωής μου. Από μία άλλη οπτική πάλι, εάν εδώ στη Νέα Υόρκη πεις σε
κάποιον το ελληνικό σου όνομα, γίνεσαι αμέσως δημοφιλής!
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Δεν χρησιμοποιώ το ρήμα «αγαπώ» για αντικείμενα, παρά μόνον για
ανθρώπους. Ωστόσο, όταν ανοίξαμε το πατρικό μου σπίτι στο χωριό,
στις αρχές της δεκαετίας του ’80 κι αρχίσαμε να το τακτοποιούμε για
τις ετήσιες επισκέψεις μας, βρήκα πάνω στο άσπρο τζάκι ένα μικρό
ξύλινο πραγματάκι. Το κράτησα. Είναι προφανώς χειροποίητο, πολύ
μαλακό και στο μέγεθος περίπου μιας παλάμης. Εχει το σχήμα του
ορθόδοξου σταυρού.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο συναισθηματικός Ελληνας. Επίσης, εδώ και καιρό σκέφτομαι την
αίσθηση του χρόνου που έχω στην Ελλάδα. Οταν βρίσκομαι στη Φύση της
και στη θάλασσά της, η κλίμακα του χρόνου θαρρείς αλλάζει,
συγκριτικά μ’ αυτήν που υπάρχει στην πόλη της Νέας Υόρκης. Στην
Ελλάδα είναι σαν να αντιλαμβάνομαι το χρόνο σε άλλη διάσταση και
τότε αρχίζω να συλλογίζομαι το σύμπαν και την απαρχή των
πραγμάτων.
Αυτό που με χαλάει.
Οταν η έννοια του Ελληνα τίθεται σε ένα πλαίσιο εθνικιστικό.
Πιστεύω ότι στη σημερινή εποχή οφείλουμε να σκεφτόμαστε οικουμενικά
και με κατανόηση προς τον συνάνθρωπό μας – είναι στενόμυαλη η άποψη
ότι ένας καλλιτέχνης ή ένας επιστήμονας κάνει έργο
αντιπροσωπεύοντας το ένα ή το άλλο έθνος.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Για μένα ευλογία. Και ως προς τις ανθρώπινες σχέσεις και ως προς
την τεράστια αισθητική κληρονομιά που κουβαλώ και που στην τέχνη
μου, όντας φορμαλιστής, αυτή η ελληνική κληρονομιά είναι
ανεκτίμητης αξίας.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει κολλημένος
σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Οι σύγχρονοι Ελληνες καλλιτέχνες είμαι πεπεισμένος ότι
συνεισφέρουν σημαντικά στον παγκόσμιο πολιτισμό.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται στον σύγχρονο
κόσμο;
Αλλοι με την ταυτότητα της παραδοσιακής έκφρασης και άλλοι δίχως
αυτήν, ενταγμένοι στο περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης κι έχοντας ο
καθένας τη δική του κατεύθυνση. Ομως, η ελληνική ταυτότητα είναι
αναγνωρίσιμη, πιο ξεχωριστή από άλλες, με σπάνια
χαρακτηριστικά.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Στη δουλειά μου αποφάσισα πολύ νωρίς να δοκιμάσω διάφορες
μεθόδους και η αναζήτηση αυτή έθεσε το «γιατί όχι;» στην κατά τ’
άλλα «ορθόδοξη» προσέγγιση της τέχνης μου. Με αυτήν την έννοια
ορίζω το «γιατί» μου και λέω ότι ήταν ελληνικό, γιατί απηχούσε τις
ανησυχίες του ελληνικού εαυτού μου. Οσο για το «πρέπει», νομίζω ότι
δεν πέταξα καμία από τις βασικές αρχές της ζωής μου.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Με τον Καβάφη μπορώ να ταυτιστώ περισσότερο και κάθε φορά που
τον διαβάζω νιώθω μιαν απερίγραπτη εκτίμηση για την ιδιαίτερη στάση
ζωής του.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Κάθε αλήθεια – που για έναν καλλιτέχνη είναι το παν.
Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Με επίγνωση της προσωπικής τους ταυτότητας, οι Ελληνες μπορούν
με το έργο και τις προσδοκίες τους να «περπατήσουν» οπουδήποτε –
δεν βλέπω κλειστές πόρτες. Κάθε αξιόλογη διαδρομή τους έχει ισχυρή
ανταπόκριση και είναι μια «οδός» στον παγκόσμιο χάρτη.
*Ο Στήβεν Αντωνάκος είναι ζωγράφος και ζει μόνιμα στη Νέα Υόρκη.
Η έκθεσή του στις Kalafayan Galleries στο Κολωνάκι, σε επιμέλεια
της ιστορικού τέχνης Βίκυς Πολίτη, θα διαρκέσει έως τις 6
Δεκεμβρίου.
