Της Αννας Γριμάνη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Η λέξη «ελληνικότητα», που έχει συνδεθεί με το γνωστό ιδεολογικό
και καλλιτεχνικό ρεύμα της «γενιάς του Τριάντα», είναι
παρεξηγημένη. Γεννιόμαστε με το αίσθημα της καταγωγής μας, που μας
διαποτίζει μαζί με το μητρικό γάλα. Αργότερα, με τη γνώση, το
αίσθημα γίνεται συνείδηση. Αλλωστε, αίσθημα και συνείδηση δεν
ξεχωρίζουν. Προσωπικά μακαρίζω την τύχη μου που γεννήθηκα στην
Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Κρήτη.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Μερικές λέξεις από το κρητικό ιδίωμα που κυκλοφορούν ακόμη στο
στόμα των απλών ανθρώπων, υψώνοντας την καθημερινότητα στη σφαίρα
της καθαρής ποίησης: ανεντράνισμα (στάση που δείχνει ήθος και
περηφάνια), δροσοσταλίζει (ψιλοβρέχει), μελίχλωρο (νωπό),
πετραλάλητος (σιωπηλός σαν πέτρα) και πολλές άλλες με αρχαίο
άρωμα.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Η γενναιοδωρία, η φιλοξενία, η φιλοτιμία, το χαμόγελο, η
φιλομάθεια, ο αγώνας για αυτοϋπέρβαση.
Αυτό που με χαλάει.
Οταν χάνονται οι αρετές που προανέφερα. Η απουσία κοινωνικού
αισθήματος, που μεταβάλλει την πόλη και τη Φύση σε χωματερές.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Είναι μια διαρκής πρόκληση.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει κολλημένος
σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Η Ελλάδα διαθέτει έξοχους δημιουργούς. Πολλοί απ’ αυτούς
γνώρισαν τη διεθνή καταξίωση. Αλλοι δεν είχαν αυτή την τύχη, αλλά
αυτό δεν μειώνει την αξία τους. Ο πολιτισμός είναι η εγγύηση της
συνέχειάς μας και η διαρκής καταξίωση της εθνικής μας
ταυτότητας.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται στον σύγχρονο
κόσμο;
Οι Ελληνες του κόσμου αισθάνονται περισσότερο από όσους ζουν στη
μητροπολιτική Ελλάδα την πρόκληση να επιβεβαιώσουν με έργα την
καταγωγή τους. Γι’ αυτό συχνά διακρίνονται σε όλους τους
τομείς.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί δεν δώσαμε ποτέ στον πολιτισμό, στην ιστορία μας, στους
ανυπέρβλητους θησαυρούς των μουσείων μας την απόλυτη προτεραιότητα
που αξίζουν; Εχω πετάξει από τη λέξη «πρέπει» το «καθώς», αμφισβητώ
την κοινοτοπία που αναιρεί την ελεύθερη και δημιουργική σκέψη.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Η Σαπφώ, ο Κάλβος, ο Καβάφης, ο Ελύτης, ο Ρίτσος.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η βεβαιότητα του φωτός, κάθε πρωί που ανοίγω το παράθυρό μου.
Γι’ αυτό ο κατ’ εξοχήν Ελληνας θεός είναι ο Απόλλωνας.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Επαγρύπνηση. Να θυμούνται ότι εκτός συνόρων κάθε Ελληνας είναι
ολόκληρη η Ελλάδα.
* Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα είναι καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης
και διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης.
