EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Κυρίως νοοτροπία. Αλλά και αίσθημα – όταν ακόμη βουρκώνω
ακούγοντας ελληνική μουσική. Με τα χρόνια να περνούν στην ξενιτιά,
νομίζω ότι αποκτώ μεγαλύτερη ευαισθησία σε κάθε έκφραση της
ελληνικότητας. «Ακρίτας» στην Αγγλία εδώ και τριάντα πέντε χρόνια,
συχνά καταλαβαίνω ότι η ελληνικότητα γίνεται ορισμένες φορές και
συνείδηση, όταν, ας πούμε, θεωρώ χρέος μου να βοηθώ, στο επίπεδο
των δυνατοτήτων μου, τους Ελληνες και την Ελλάδα.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Ενα κρητικό μαχαιράκι, δώρο της γιαγιάς μου Αγγελικής Μαζαράκη.
«Είναι τυχερό», μου είχε πει λίγο πριν πεθάνει. «Φύλαξέ το». Μα εγώ
το έχασα. Ας με συγχωρέσει.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Το φιλότιμο σηματοδοτεί την καλή εκδοχή του Ελληνα, αλλά και
αυτό έχει αρχίσει να λιγοστεύει με το πέρασμα του χρόνου.
Αυτό που με χαλάει.
Η αγένεια, η ασυνειδησία και η έλλειψη αξιοκρατίας. Ανακαλώ
πάντοτε τον Σεφέρη όταν γράφει «δεν έχουμε πηγές, μόνο λίγες
στέρνες, άδειες κι αυτές που ηχούν και που τις προσκυνούμε», και
συμφωνώ απόλυτα. Με πικραίνει που οι πρόγονοί μου έφτιαχναν το
μνημείο του Παρθενώνα για να επιδείξουν στους βαρβάρους τον
πολιτισμό τους, ενώ οι συμπατριώτες μου σήμερα κατά κανόνα κοιτούν
το δικό τους όφελος και αδιαφορούν για την πατρίδα. Κάπου-κάπου
βέβαια υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις, επιτεύγματα σαν τους
Ολυμπιακούς αγώνες και το Μουσείο της Ακρόπολης, που μας κάνουν
υπερήφανους για κάποιους σύγχρονους Ελληνες που δημιουργούν και
μάχονται για το καλό της χώρας.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Και τα δύο· είμαστε έξυπνος λαός και αυτό προκαλεί και θαυμασμό
και φθόνο.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Παράγει πολιτισμό και ιδιαίτερα στις τέχνες και τις επιστήμες.
Απ’ ό,τι όμως γνωρίζω, δυστυχώς δεν υπάρχει αντίστοιχο έργο στη
φιλοσοφία.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται στον σύγχρονο
κόσμο;
Περήφανοι σαν Ελληνες μα και σαν Ευρωπαίοι.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Ο γυρισμός στον τόπο μου «γιατί» είμαι απόγονος του Οδυσσέα.
Πέταξα το πρέπει του στρατού, γιατί είμαι νησιώτης και μου αρέσουν
τα καράβια και τα υποβρύχια, αλλά ο στρατολόγος δεν ήθελε να
ξέρει…
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Γιώργος Σεφέρης – διαπιστώνω παραλληλισμούς στη ζωή μας και
στη σκέψη. Το έργο του το κατανοώ ουσιαστικά. Αλλά και τόσοι άλλοι…
ιδιαίτερα ο Παλαμάς, ο Καρυωτάκης, ο Ελύτης, ο Βρεττάκος και ο
Ευαγγέλου, που γέμισαν με τις λέξεις και τα νοήματά τους τη μοναξιά
μου και βοήθησαν ένα παιδί-μετανάστη να μη στερηθεί την πατρική του
γλώσσα.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Το ασυναγώνιστο ελληνικό τοπίο. Η αλήθεια του είναι μια αίσθηση
που κουβαλώ πάντα στην καρδιά μου.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Ο δρόμος της αρετής – η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερους σωστούς
Ελληνες, για να υψωθεί εκεί που της πρέπει. Ας μην ξεχνάμε ότι «για
να γυρίσει ο ήλιος, θέλει δουλειά πολλή».
*Ο Ν. Μαζαράκης είναι «Lucas-Lee» καθηγητής Μοριακής Βιοϊατρικής
και διευθυντής τμήματος Γονιδιακής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής
στο Πανεπιστήμιο Imperial College του Λονδίνου.
