EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Eίναι και τα δύο, στο επίπεδο που με αφορά. Στην αυθόρμητη
εκδοχή της, πιστεύω ότι η ελληνικότητα είναι αίσθημα. Νιώθεις, ας
πούμε, νοσταλγία από κάποια ελληνική ανάμνησή σου. Συνείδηση
γίνεται όταν ο Ελληνας εκφράζει μια λογική του θέση. Στην
επαγγελματική μου ζωή αρκετές φορές, για να βγω από ένα δίλημμα ή
από ένα απτό αδιέξοδο, καταφεύγω στην ελληνικότητά μου, που
σημαίνει στη διαφορετικότητα του τρόπου σκέψης.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Υπάρχουν πολλά μικρά της Ελλάδας που αγάπησα. Το τραγούδι των
τζιτζικιών, το λαμπύρισμα του ήλιου στη θάλασσα το καλοκαίρι, ο
θερινός κινηματογράφος.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο Ολυμπιονίκης, ο νομπελίστας, ο καταξιωμένος επιστήμονας, ο
κάθε Ελληνας που στέκεται όρθιος και κερδίζει απέναντι σε αντίξοες
συνθήκες.
Αυτό που με χαλάει.
Ο εξυπνάκιας από τη μια, ο ευθυνόφοβος από την άλλη, τυπικοί
χαρακτήρες της ελληνικής κοινωνίας. Ο απερίγραπτος μηχανισμός του
ελληνικού κράτους, που ευθύνεται για την «Οδύσσεια» κάθε Ελληνα,
όταν αυτός αποφασίζει να εγκατασταθεί μόνιμα στο εξωτερικό.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Προσόν κατά τη γνώμη μου. Παραπέμπει σε έναν κοινό, συγκεκριμένο
τρόπο σκέπτεσθαι, που εμπεριέχει άποψη και διορατικότητα. Αυτό,
βέβαια, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από το περιβάλλον στο οποίο
εξελίσσεσαι.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Πιστεύω ότι όλοι οι τομείς λίγο ή πολύ αναπτύσσονται, αλλά για
τη διανόηση πρέπει κάποιος να το ψάξει περισσότερο… Οι Ελληνες που
προάγουν τον πολιτισμό ζουν κατά το μεγάλο μέρος τους στο εξωτερικό
και διαπρέπουν στον επιστημονικό χώρο. Οι άλλοι κολλάμε στην
ιστορική καταγωγή μας και παραλείπουμε το παρόν, η έμφασή μας
δίνεται στο τι ήμαστε κάποτε και όχι στο τι είμαστε σήμερα.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Σήμερα με μια ταυτότητα γεμάτη σύμβολα του παρελθόντος. Αύριο,
θέλω να πιστεύω, με ένα πρόσωπο πιο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Το «γιατί» που είπα όταν έφυγα για σπουδές από την Ελλάδα·
ένιωσα ότι το σύστημα μ’ έδιωχνε από τη στιγμή που είχα σοβαρά
πλάνα για την επιστημονική μου πορεία. Πέταξα κάθε συμβατικό
«πρέπει» που θεώρησα ανόητο.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ισότιμα ο Καβάφης και ο Καββαδίας είναι οι ταξιδευτές μου, για
τα ανθρώπινα που διαδραματίζονται κατά βάθος στα ποιήματά τους.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Το «γνώθι σαυτόν». Μια διαχρονική αρχή που μου στάθηκε χρήσιμη
σε άπειρες καταστάσεις, κυρίως στη ζωή μου στο Παρίσι.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Σαν την Οδό των ονείρων του Χατζιδάκι, όμορφη και απλή, μα
γεμάτη, με τόση αγάπη και με τόση δύναμη.
* O Βασίλης Βαλαγιαννόπουλος είναι παιδίατρος – γενετιστής στο
Τμήμα Μεταβολικών Νοσημάτων, Hopital Necker -Enfants Malades, και
επίκουρος καθηγητής Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Paris-Descartes
στο Παρίσι.
