EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Οι γονείς μου είναι Ελληνες της Κωνσταντινούπολης και της Μικράς
Ασίας. Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που με βοήθησε να αναπτύξω αρχές
αντίθετες στον εθνικισμό και το συντηρητισμό. Εντούτοις, φέρω πάντα
την αίσθηση της ελληνικότητας με την υγιή έννοια του όρου και
θεωρώντας ότι αυτή δεν περιορίζεται εντός συνόρων. Οσο για την
ιδιότητά της, πιστεύω ότι αποτελεί κράμα αισθήματος και συνείδησης.
Τα αισθήματα, άλλωστε, δημιουργούνται στη συνείδησή μας και η
συνείδηση τροφοδοτείται από τη μνήμη. Και για τους Ελληνες που
έχουν φύγει στο εξωτερικό, η μνήμη αποτελεί ύστατο καταφύγιο.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τη μυρωδιά της ρίγανης και του φρεσκοκομμένου ελληνικού καφέ.
Τις γεύσεις από το ούζο και το λαδοτύρι της Μυτιλήνης, που ξυπνάνε
αναμνήσεις από τα φοιτητικά χρόνια. Τα σύκα που κλέβαμε με τη
γιαγιά μου από τις γειτονικές αυλές τον Αύγουστο. Τον ήχο του
μπουζουκιού από πιτσιρικάδες που ξαφνικά αποφάσισαν να παίξουν
μουσική σε ένα ταβερνάκι.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο Ελληνας που συνεχίζει να εμπιστεύεται, να διατηρεί τις
οικογενειακές αξίες, να κερνάει και να αντιδρά σε ό,τι τον
περιορίζει. Mπορεί να φανταστεί κανείς ένα πλήθος μικροκαμωμένων
ανθρώπων, στριμωγμένων σε μια κουκκίδα του χάρτη που κάνουν πολύ
θόρυβο.
Αυτό που με χαλάει.
Το βόλεμα, αυτό που ξαφνικά σφραγίζει τις αξίες στο περιθώριο
και βουλώνει τα στόματα.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Η ελληνικότητα, όπως και κάθε άλλη εθνική ιδιότητα, είναι
πολυδιάστατη. Με τις κατάλληλες αναλογίες χαρακτηριστικών του κάθε
ατόμου είναι δυνατόν να προκύψει κάτι αξιόλογο… Μπορεί και όχι.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Πολιτισμός και κουλτούρα είναι έννοιες δυναμικές που
εξελίσσονται και αναπαράγονται. Θεωρώ ότι μεγάλο μέρος των νέων
σήμερα συμμετέχει ενεργά προς αυτή την κατεύθυνση. Προσκολλημένοι
θα έλεγα ότι είναι εκείνοι που δεν δύνανται να το αντιληφθούν.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με την παραδοσιακή, μπλε, πλαστικοποιημένη, ίσως χειρόγραφη και
χωρίς τσιπάκι – κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
«Γιατί» τόσο μικρή διάρκεια μνήμης; Ο Ελληνας μοιάζει με
ηλικιωμένο που πάσχει από Αλτσχάιμερ και επαναλαμβάνει λάθη ή κάνει
αυτό που κορόιδευε. Πέταξα το «πρέπει» να είμαστε τόσο
απόλυτοι.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Γιάννης Ρίτσος. Το άκουσμα της προσωπικής του απαγγελίας στη
«Σονάτα του Σεληνόφωτος» με είχε συγκινήσει.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η ιεροτελεστία του δείπνου. Καθόμαστε όλοι γύρω από το ίδιο
τραπέζι, μοιραζόμαστε το φαγητό και το χρόνο – στην αρχή
δυσκολεύτηκα να κάνω τους Φινλανδούς να το καταλάβουν, πλέον το
ζητάνε οι ίδιοι.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Ο Ελληνας πρέπει να ενδυναμώσει την ποιότητα, όχι την ποσότητα,
της παιδείας του. Πρέπει να ταξιδεύει και να αναγνωρίζει τη
διαφορετικότητα. Να γίνεται συνεχώς πομπός και αποδέκτης γνώσης,
κουλτούρας και πολιτισμού.
* Η Ιωάννα Μερκουριάδη είναι ερευνήτρια των θαλασσών με
παγοκάλυψη στο Τμήμα Φυσικής της Διεύθυνσης Ατμοσφαιρικών Σπουδών
και Γεωφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι.
