EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Δεν γνωρίζω εάν μπορεί να υπάρξει σύζευξη μεταξύ αισθήματος και
συνείδησης. Για εμένα, όμως, το αίσθημα της ελληνικότητας
«συντονίζεται» με αυτό της συνείδησης και, όταν ανακαλώ τις πρώτες
μου αναμνήσεις, δημιουργούνται εικόνες από γαλανόλευκες γιορτές,
οικογενειακά τραπέζια, σκηνές που αποτελούν μέρος του DNA της
μνήμης μου. Το ζήτημα δεν είναι εάν η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή
συνείδηση, αλλά εάν υπάρχει ελληνικότητα και τι πρεσβεύει αυτή στις
μέρες μας.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τη μυρωδιά από τα αναμμένα τζάκια στους πρόποδες του Παρνασσού
και την οπτική από έναν μικρό φεγγίτη των τρένων, που κάνουν το
δικό τους ταξίδι. Ακόμη, την ελληνική πασχαλιά.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Το φιλότιμο και η λεβεντιά του – άραγε, υπάρχει ακόμη στις μέρες
μας;
Αυτό που με χαλάει.
Τι παραδίδει ο Νεοέλληνας στις επερχόμενες γενιές, όταν ο ίδιος
είχε την ευλογία να κληρονομήσει πολιτισμό και κουλτούρα; Βολεύτηκε
σε αυτά και στην ιδέα ότι είναι ο «περιούσιος λαός» και δεν
προσπαθεί για την εξέλιξή του, αλλά αναλίσκεται στον μικρόκοσμό
του, παραμελώντας τα ουσιώδη κοινωνικά ζητήματά του, που άλλες
κοινωνίες, δεκαετίες πριν, τα έχουν επιλύσει.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Η απάντηση συναρτάται από το πού ζει κάποιος. Είναι προσόν -και
δεν είναι αρκετό από μόνο του- όταν διαμένεις στις σύγχρονες
δυτικές κοινωνίες κι εκεί καταλαβαίνεις ότι ο Ελληνας μπορεί να
προσδώσει στο χώρο του κάτι το διαφορετικό. Οταν όμως βιώνεις τη
σημερινή ελληνική καθημερινότητα, ιδίως σε μια συναλλαγή με το
κράτος, τότε είναι μειονέκτημα.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Χωρίς παραγωγή πολιτισμού δεν μπορεί να υπάρξει ανθρώπινη ζωή.
Και η νεότερη Ελλάδα ασφαλώς παρήγαγε πολιτισμό και μάλιστα υπό
αντίξοες συνθήκες. Ο τόπος μας έχει δημιουργικούς ανθρώπους, αρκεί
να μην είναι αφανείς, γιατί τότε αναλωνόμαστε σε ύμνους προς το
ένδοξο παρελθόν.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Ερώτημα άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτό της ελληνικότητας. Ο καθένας
με τη δική του. Οι Ελληνες προσαρμόζονται στο παγκοσμιοποιημένο
περιβάλλον, άλλοι διατηρώντας έντονα την ελληνική ταυτότητά τους,
άλλοι φερόμενοι ως πολίτες του κόσμου, όμως κατά βάθος είναι
πάντοτε Ελληνες. Τολμώ να πω ότι λίγοι απαρνιούνται την
ελληνικότητά τους.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί οι Νεοέλληνες να ζούμε στην αμεριμνησία και το μυαλό μας
να λειτουργεί για κομπίνες, πονηριές και ψέματα; Πέταξα τα
συμβατικά «πρέπει» και κράτησα το επιτακτικό «πρέπει» για μια
αυτοκάθαρση όλων μας. Ας ανασκουμπωθούμε επιτέλους, μεριμνώντας για
το αύριο κι αρχίζοντας από την παιδεία και το περιβάλλον.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Είναι τόσοι σπουδαίοι… Ο Σολωμός, o Καβάφης, ο Ελύτης, ο
Σεφέρης, ο Σικελιανός, όμως ο ποιητής των ποιητών είναι ο
Ομηρος.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η ανιδιοτελής αγάπη του λαού, για την πατρίδα, τη δικαιοσύνη και
την ελευθερία. Η ιστορία μας είναι η καλύτερη μαρτυρία.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Εξωστρεφής, ευέλικτη, δίχως φοβίες για την εθνική μας ταυτότητα
– έτσι θα πρέπει να διαγραφεί η σύγχρονη οδός των Ελλήνων. Και
κυρίως με συλλογικό όραμα, που τόσο λείπει σήμερα.
* O Nεκτάριος Μπενέκος είναι ερευνητής Φυσικής Υψηλών Ενεργειών
στο CERN και επισκέπτης καθηγητής στο τμήμα Φυσικής του
Πανεπιστημίου Illinois at Urbana -Champaign των ΗΠΑ.
