EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Οι έννοιες όλων των εθνικοτήτων -ελληνικότητα, γαλλικότητα,
αγγλικότητα κ.λπ.- είναι κοινές συνειδήσεις που παράγουν αισθήματα
αλληλεγγύης σε σημαντικές στιγμές, έστω και ετερόκλητες, όπως είναι
ο πόλεμος ή το ποδόσφαιρο. Συχνά, όμως, η νεο-ελληνικότητα μπορεί
να είναι και ένα είδος ασυνειδησίας.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τη «χωριάτικη» – είναι η Ελλάδα σ’ ένα πιάτο! Αλλά και την
«κολοκυθόπιτα» για το άκουσμά της.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Το φιλότιμο. Και η χειρότερη, ο τσαμπουκάς.
Αυτό που με χαλάει.
Το ψέμα. Αλλά και η ελληνικότητα είναι εν μέρει ένα ψέμα, όπως
και η κάθε εθνικότητα. Εάν αρχίσουμε όμως να ψάχνουμε αυτά τα
θεμελιώδη ψέματα, δεν θα μείνει τίποτα όρθιο – παρόλο που οι
εθνικότητες, κατά καιρούς, δεν τα άφησαν όρθια με τους πολέμους
τους.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Προσόν για μερικούς, μειονέκτημα για άλλους, εξαρτάται από την
προσωπική σου θεώρηση.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Στην εποχή του Ιντερνετ, των iPod, iPhone, iPad κ.ά., ο Ελληνας
λαμβάνει πολύ περισσότερο πολιτισμό απ’ ό,τι παράγει. Είναι οι
ιδέες που διακινούνται ανά τον κόσμο και, ως επί το πλείστον, οι
ιδέες της νέας εποχής δεν προέρχονται από την Ελλάδα. Ο Ελλαδίτης
έχει φτιάξει έναν μικροπολιτισμό, αυτόν του βολέματος, και
απολαμβάνει τη δυναμική του παγκόσμιου πολιτισμού σαν καταναλωτής,
χωρίς ουσιαστικές φιλοδοξίες και σχεδόν χωρίς ιδανικά. Εκτός από
όταν τον πιάνει το φιλότιμο! Οπότε, όσο υπάρχει φιλότιμο, υπάρχει
και ελπίδα.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Μα δεν φαίνεται να έχουν περιέλθει ακόμη! Τουλάχιστον, όταν
βρίσκεσαι στην Ελλάδα και διαβάζεις εφημερίδες, νομίζεις ότι έπεσες
σε χρονο-τρύπα και ξαφνικά βρέθηκες στο απώτερο παρελθόν. Οι
πολιτικοί έχουν τα ίδια ονόματα που είχαν πριν από δεκαετίες! Ο
γιος, η κόρη, ο ανιψιός… υποθέτω ότι γι’ αυτούς η ελληνικότητα
είναι σαφώς πλεονέκτημα.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Η βλακεία είναι η μεγαλύτερη αδρανής δύναμη και διάχυτη παντού.
Παρά ταύτα δεν ενώνει τους λαούς, γιατί παρουσιάζεται σε
διαφορετικές μορφές σε κάθε χώρα. Γιατί στην Ελλάδα εκφράζεται τόσο
συχνά σαν τσαμπουκάς στους άντρες; Πέταξα το «πρέπει να σέβεσαι την
Εκκλησία». Tώρα, απλώς τη φοβάμαι, όπως κάθε θρησκευτική οργάνωση
που εκμεταλλεύεται την πίστη των ανθρώπων.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
(«Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε» – μου αρέσει
που οι Ιθάκες έχουν χιούμορ.) Ο Κωνσταντίνος Καβάφης.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Τα πάντα ρει.
Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Ο παγκόσμιος χάρτης σήμερα έχει τεράστιες συμπληγάδες και το
μέλλον καθορίζεται από τις συγκρούσεις κολοσσών, όπως η Κίνα, η
Αμερική, οι Ινδίες και η Ρωσία. Για να περάσει αυτές τις
συμπληγάδες, η Ελλάδα με τον μικρό της πληθυσμό πρέπει να
κατανοήσει ότι, στρατηγικά, η μόνη της επιλογή είναι η ανώτατη
παιδεία και η έρευνα, έτσι ώστε να περιέλθει σε μια οικονομία της
γνώσης. Αυτό όμως προϋποθέτει να καθαριστούν οι στάβλοι του Αυγεία,
κάτι που μόνο στη μυθολογία μας έγινε σε μία μέρα.
* Ο Χρήστος Βασιλικός είναι φυσικός, με διδακτορική εξειδίκευση
από το Πανεπιστήμιο του Cambridge στα Εφαρμοσμένα Μαθηματικά. Είναι
τακτικός καθηγητής Ρευστομηχανικής και διευθυντής έρευνας στο Τμήμα
Αεροναυπηγικής του Imperial College London. Επίσης, εταίρος της
Αμερικανικής Φυσικής Εταιρείας.
