EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Αίσθημα και συνείδηση ταυτόχρονα, όταν ξένοι, ακαδημαϊκοί και
μη, μιλούν για τον χρυσό αιώνα του Περικλή, τη φιλοσοφία του
Αριστοτέλη και του Πλάτωνα, τη δίκη του Σωκράτη, πολλοί διαβάζουν
και απαγγέλλουν την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια» στα αρχαία
ελληνικά, και σε θεωρούν ευτυχή που προέρχεσαι από τη γενέτειρα του
πολιτισμού.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τις κόκκινες παπαρούνες στο απέναντι χωράφι του σπιτιού όπου
έμενα μικρός. Το άκουσμα μιας άριας της Μαρίας Κάλλας, κάπου στα
στενά σοκάκια της Ερμούπολης στη Σύρο. Τη θάλασσα στο σούρουπο.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ο Ελληνας με σημαντική δημιουργικότητα, που έμπρακτα δείχνει ότι
τιμά τον πολιτισμό. Η Μελίνα Μερκούρη, στο σανίδι, στο πανί και
στον αγώνα για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα, ήταν
κατεξοχήν Ελληνίδα. Ο Σκαλκώτας και ο Χατζιδάκις, μελοποιοί από
διαφορετικό πρίσμα, χάρισαν ό,τι καλύτερο μπορεί να δώσει ο
υπέροχος Ελληνας στον κόσμο της μουσικής.
Αυτό που με χαλάει.
Η προχειροδουλειά και η σπουδαιοφάνεια του νεοέλληνα,
ταυτιζόμενα και τα δύο με την παρακμή ιδεών και αξιοκρατίας,
ιδιαίτερα στο χώρο της πολιτικής δομής.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Στην παρούσα κατάσταση της χώρας, κάθε Ελληνας περνάει δύσκολες
ημέρες. Ο θυμός του σήμερα και ο φόβος για το αύριο, σ’ ένα πλαίσιο
αυξανόμενης ανεργίας και λιτότητας, συμβάλλουν στον εγκλωβισμό της
δημιουργικότητας και στην παράλυση του ηθικού. Προσωπικά με
φοβίζουν τα κοινωνικά θεμέλια που χτίζουμε για την όποια υλοποίηση
των ονείρων των παιδιών μας.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Τα παραδείγματα Ελλήνων και Ελληνίδων που παράγουν στον κόσμο
των ιδεών και του πολιτισμού είναι πολλά. Υπάρχουν όμως αρκετοί,
που κρύβουν την αδράνεια και την επανάληψη πίσω από την εύκολη
ρητορική ελληνικότητα.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Θέλω να πιστεύω όχι με την ταυτότητα του «τεμπέλη» και της
διαφθοράς, που ακούμε πολύ συχνά από την Ευρώπη του Βορρά, αλλά με
την ταυτότητα του διακεκριμένου συγγραφέα, καλλιτέχνη, επιστήμονα
και φιλάνθρωπου πολίτη.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
«Γιατί» και «πρέπει» να συμμορφώνεσαι με το αλόγιστο «εγώ ξέρω»,
ιδίως από τη μετριότητα, το φακελάκι και το «για να πας μπροστά,
πρέπει να έχεις μέσο».
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Καβάφης με τη διακριτική χρήση λέξεων, ο Ελύτης για τον
υπερρεαλισμό του και η Δημουλά για το συνδυασμό λέξεων και εικόνων
που λένε παραπάνω από την αλήθεια.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
«Μέτρον άριστον», η περιέργεια του μυαλού και η αγάπη για τη
μάθηση.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Αν και, συγκριτικά, οι Ελληνες είναι λίγοι στον παγκόσμιο χάρτη,
βρίσκονται παντού παρόντες, στην επιστήμη, την τέχνη και τη
διοίκηση. Η οδός είναι η πηγαία δημιουργική δύναμή μας, με την
έμπρακτη εκτίμηση για ό,τι ξεχωριστό και σπουδαίο έχει γίνει μέχρι
τώρα. Η οδός Παιδείας είναι η μόνη που δίνει τα εφόδια για την
επίτευξη μιας καλύτερης ζωής και κοινωνίας. Κατά τη διαδρομή, θα
παρουσιαστούν ευκαιρίες για ένα πολυδιάστατο και αξιόλογο έργο,
ακόμη και σε αυτό της διοίκησης, αλλά θα απαιτήσουν γνώση,
ικανότητα και προπάντων αποφασιστικότητα.
* Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου
Οικονομικών Ερευνών Levy και εκτελεστικός αντιπρόεδρος του
Πανεπιστημιακού Κολεγίου Bard στη Νέα Υόρκη.
