Απόστολος Βουλγαράκης

Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;

Κυρίως αίσθημα. Είναι η ανάταση ή η μελαγχολία που πηγάζει από

ένα συνειρμό για ό,τι ελληνικό. Η συνείδηση είναι το αποτέλεσμα

μιας οργάνωσης των προαναφερθέντων αισθημάτων, ευμετάβλητη για να

ορίζεται μονοσήμαντα. Το αίσθημα δεν χρειάζεται τέτοιου είδους

ορισμούς και η ουσία του διαπερνά το χρόνο.

Πώς φτάνει σ’ εσάς η κρίση της Ελλάδας;

Σαν ένα μελαγχολικό κύμα από μακριά, που μας ταρακουνάει όμως

σαν να είμαστε κοντά. Σε πρακτικό επίπεδο, η κρίση, για την ώρα,

απομακρύνει τους Ελληνες επιστήμονες όλο και περισσότερο από την

πατρίδα τους, κάτι που είναι στενόχωρο.

Ποιος φταίει;

Με ενοχλούν οι αναλύσεις που επιρρίπτουν ευθύνες σε έναν μόνο

παράγοντα, είτε αυτός έχει να κάνει με την Ελλάδα είτε με τους

«έξω». Το πρόβλημα είναι σύνθετο και οι ισοπεδώσεις μόνον

αποπροσανατολίζουν. Πάντως, φταίμε όλοι σε ένα βαθμό για το τι

αποδεχτήκαμε, για το τι ψηφίσαμε, ενώ κάποιες ομάδες της κοινωνίας,

όπως οι πολιτικοί, φέρουν σαφώς μεγαλύτερη ευθύνη από τον μέσο

Ελληνα.

Πώς φαντάζεστε τον Ελληνα της μετά την κρίση εποχής;

Θέλω να τον φαντάζομαι δημιουργικό, προσγειωμένο, με κοινωνική

συνείδηση και αποφασισμένο να πετάξει τα λάθη του παρελθόντος. Ας

κρατήσει όμως τον αυθορμητισμό, το συναισθηματισμό και την

αχαλίνωτη σκέψη του – τα δύο πρώτα με μέτρο, το τελευταίο όχι

απαραίτητα.

Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.

Το σκαρφάλωμα στις θεόρατες, γέρικες ελιές του αγροκτήματος του

παππού στην Κρήτη. Καθεμιά είχε τα δικά της χαρακτηριστικά και

«απαιτούσε» διαφορετικό τρόπο προσέγγισης. Η διάταξη των κλαδιών,

τα εξογκώματα στους κορμούς, το άρωμα από τα βότανα τριγύρω, η θέα

από ψηλά, όλα είχαν σημασία.

Η υπέροχη εκδοχή των Ελλήνων.

Πέρα από τους διαπρέποντες Ελληνες του εξωτερικού, βρίσκω ακόμη

πιο σημαντικούς τους Ελληνες που δημιουργούν κάτι αξιοσημείωτο μέσα

στην Ελλάδα. Το «μεγάλο underground», όπως συχνά το αποκαλώ, δηλαδή

τους αρκετούς επιστήμονες, καλλιτέχνες, ελεύθερους επαγγελματίες ή

και απλούς εργαζομένους, που ζουν στη χώρα και δουλεύουν με όρεξη,

δημιουργικότητα και εντιμότητα, αλλά συνήθως βρίσκονται στην

αφάνεια.

Ο,τι με απογοητεύει.

Το ότι έπειτα από πολλούς μήνες ταρακουνήματος, υπάρχουν ακόμα

Ελληνες που συνωμοσιολογούν, κρύβονται και φοβούνται· ας

λιγοστεύουν, όσο περνάει ο καιρός, αυτές οι νοοτροπίες.

Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο

κόσμο;

Μάλλον όχι με ξεκάθαρη ταυτότητα. Είναι η πιο κατάλληλη ώρα για

να καταλάβουμε ότι δεν χρειάζεται να προσδιοριζόμαστε με βάση το

δίπολο Ανατολή – Δύση, αλλά με βάση τις αληθινές δυνάμεις και χάρες

μας. Αποδεχόμενοι και τη δυτική, και την ανατολίτικη φύση μας,

συνθέτοντας τα θετικά στοιχεία τους.

Παράγει πολιτισμό ο σημερινός Ελληνας ή είναι προσκολλημένος

σε μια ρητορική ελληνικότητα;

Και τα δύο. Πολιτισμός παράγεται πάντα, ακόμη και μέσα από απλές

καθημερινές δραστηριότητες. Αλλοι δίνουν έμφαση στην προαγωγή και

την προώθηση του σημερινού πολιτισμού μας και άλλοι αδιαφορούν γι’

αυτόν και αρκούνται στα φαντάσματα.

Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.

Η δίψα για αναζήτηση. Νέων τόπων, τρόπων και αληθειών, νέων

κόσμων και νέων εξηγήσεων. Αυτό το χαρακτηριστικό μας είχε κοιμηθεί

τις τελευταίες δεκαετίες ή είχε ξεφύγει προς λάθος μονοπάτια. Αλλά

φαίνεται πως ξυπνάει σιγά-σιγά.

Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.

Ενας δρόμος στην άλλοτε κεντρική συνοικία μιας μεγάλης πόλης.

Εχει ζωή, αλλά έχει χάσει τη χάρη του. Γίνονται έργα ανάπλασης,

αλλά με αβέβαιο αποτέλεσμα. Οι κάτοικοι έχουν αρχίσει να αναζητούν

τον νέο προσανατολισμό του δρόμου τους.

* Ο Απόστολος Βουλγαράκης είναι φυσικός της ατμόσφαιρας,

ερευνητής στο Ινστιτούτο Goddard της NASA και στο Πανεπιστήμιο

Columbia της Νέας Υόρκης.