EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Συνείδηση που διαμορφώνεται έπειτα από σκέψη σε ώριμη ηλικία,
όσον αφορά το εύρος και το βάθος της μοναδικής πνευματικής
δημιουργίας που έθεσε για πρώτη φορά τα ερωτήματα για τα συστατικά
και τους νόμους της φύσης, την ουσία των μαθηματικών, αλλά και για
την κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε ατομικό και συλλογικό
επίπεδο. Είναι επίσης αίσθημα, ιδιαίτερα δυνατό για όσους είμαστε
μακριά… Eίναι ό,τι είπε στα 16 χρόνια της η μικρή κόρη μου, η
οποία γεννήθηκε και ζει στο εξωτερικό, αναφερόμενη στην ιδιαίτερη
πατρίδα μου: «Αυτό το νησί, που αγαπάω και τις πέτρες του».
Πώς φτάνει σ’ εσάς η κρίση της Ελλάδας;
Είναι οδυνηρό και αποκαρδιωτικό το να παίρνεις στα χέρια σου
διεθνείς εφημερίδες με κύριο πρωτοσέλιδο την ελληνική κρίση. Πόνος
για το αδιέξοδο, οργή για την ασχετοσύνη των ηγετών και τη σύγχυση
των πολιτών, ντροπή που οι ξένοι μάς λυπούνται για την
αυτοκαταστροφική πορεία μας.
Ποιος φταίει;
Οι, συνήθως, κατώτερες των περιστάσεων ηγεσίες, η έλλειψη
κοινωνικής συνείδησης και κράτους δικαίου, το απαρχαιωμένο
εκπαιδευτικό σύστημα, το πνίξιμο της δημιουργικότητας από την
υπερπροστατευτική οικογένεια… Διάβασα πρόσφατα τα «Βαλκάνια» του
Μαζάουερ και είδα έκπληκτος τα κακά της σύγχρονης Ελλάδας στις
αφηγήσεις ξένων περιηγητών πριν από τέσσερις αιώνες.
Πώς φαντάζεστε τον Ελληνα της μετά την κρίση εποχής;
Κάπως όπως τη δεκαετία του ’60. Πεισμωμένο, στερημένο, να
δουλεύει σκληρά, για να ξαναχτίσει όσα η προηγούμενη γενιά γκρέμισε
μέσα στον εγκληματικό οχαδερφισμό της.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Ηλιοβασίλεμα στο Μόλυβο. Πλατιά βότσαλα να αναπηδούν στην ήρεμη
σαν το λάδι θάλασσα. Ούζο με χταπόδι δίπλα στις βάρκες στη Θερμή.
Μυρωδιά από γιασεμί στα στενά της παλιάς Μυτιλήνης. Κυριακή πρωί,
βόλτα στην παραλία της Θεσσαλονίκης. Και κυριολεκτώντας… τα μικρά
άσπρα όστρακα, χωμένα στην άμμο, τα οποία μικρός μάζευα μετά το
μπάνιο.
Η υπέροχη εκδοχή των Ελλήνων.
Περηφάνια, αλτρουισμός, ηρωισμός, όπως τον ενσάρκωσε ο
Κολοκοτρώνης. Σκληρή δουλειά, επιμονή, ανακαλύψεις, διακρίσεις,
όπως πέτυχαν οι φιλοξενούμενοι αυτής της στήλης.
Ο,τι με απογοητεύει.
Η επικράτηση της μετριότητας, η αναξιοκρατία, η
οικογενειοκρατία, η γεροντοκρατία. Η ύβρις των «συνδικαλιστών», η
συναλλαγή και η διάλυση, η εξαφάνιση της ευγένειας, η κουτοπονηριά,
η υπερφίαλη έπαρση της ημιμάθειας. Η γραφειοκρατία. Το εθνικό σπορ
να κατεβάσουμε τους άλλους αντί να ανεβούμε εμείς οι ίδιοι. Το ότι
όλα αυτά στερούν από τους ηλικιωμένους μια αξιοπρεπή ύπαρξη και από
τους νέους το όραμα και την ελπίδα.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Ο καθένας κουβαλά τη δική του πνευματική συγκρότηση και το ηθικό
του ανάστημα, και αποφασίζει να υιοθετήσει στοιχεία από τη μοναδική
κληρονομιά της Ελλάδας ή από τη ραγιάδικη κουτοπονηριά.
Παράγει πολιτισμό ο σημερινός Ελληνας ή είναι προσκολλημένος
σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Βεβαίως παράγει, αλλά σε ατομικό επίπεδο. Οι Ελληνες
διακρίνονται σε όλους τους τομείς της επιστήμης, των γραμμάτων, των
τεχνών, περισσότερο απ’ ό,τι, στατιστικά, μας αναλογεί. Οι
προσκολλημένοι είναι μίζεροι, οπισθοδρομικοί, φωνακλάδες.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η ελευθερία.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Πολίτες του κόσμου με όραμα, δημιουργικότητα, πίστη στον
άνθρωπο, επιθυμία προσφοράς, αίσθηση της συνέχειας. Ετοιμοι να
δοκιμάσουν νέες προσεγγίσεις και να πάρουν καινούργιους δρόμους, με
αποτέλεσμα να τους βρίσκει κανείς μπροστά του στα πιο απίθανα
μέρη.
*Ο Χρήστος Τουραμάνης είναι καθηγητής Σωματιδιακής Φυσικής στο
Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ.
