Αλέξανδρος Σταματάκης
«Οι Ελληνες γίνονται πολύ αποδοτικοί μόλις βρεθούν σε λειτουργικό
περιβάλλον εργασίας»
Tης Αννας Γριμανη
EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Δεν βλέπω κάτι το ιδιαίτερο στην
ελληνικότητα, απλώς έτυχε ο πατέρας μου να είναι Ελληνας.
Πώς φτάνει σε εσάς η κρίση της Ελλάδας;
Σε γενικές γραμμές φτάνει μέσω του πολέμου των απαράδεκτων κλισέ
μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας, τα οποία εκτοξεύονται και από τις δύο
πλευρές και γνωστοποιούνται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Σε
προσωπικό επίπεδο όμως, φτάνει πολύ έντονα μέσω των καταστάσεων που
μου περιγράφουν οι αγαπημένοι μου συνάδελφοι σε διάφορα ινστιτούτα
και πανεπιστήμια της Κρήτης, την οποία επισκέπτομαι συχνά.
Ποιος φταίει;
Η επέκταση της εσωτερικής αγοράς των πλούσιων ευρωπαϊκών χωρών μέσω
του ευρώ, όπως και η ανικανότητά μας, μετά την πτώση της χούντας,
να κατασκευάσουμε μια δίκαιη κοινωνία, στην οποία εκείνος που έχει
όρεξη για δουλειά να μπορεί να ζήσει με αξιοπρέπεια. Δυστυχώς,
χάθηκαν άπειρες ευκαιρίες. Από αυτήν τη σκοπιά, η Ελλάδα
αντιπροσωπεύει μία από τις κοινωνικά πιο άδικες χώρες που
γνωρίζω.
Πώς φαντάζεστε τον Ελληνα της εποχής μετά την κρίση;
Η έννοια του φιλότιμου δεν θα είναι απλώς μια ανάμνηση περασμένων
καιρών.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Να κάθομαι σε ένα μικρό καφενείο, σε κάποιο χωριό στη ρίζα του
Ψηλορείτη, με μια παρέα φίλων, ύστερα από πεζοπορία στον Τίμιο
Σταυρό ή στη Σέλα του Διγενή.
Η υπέροχη εκδοχή των Ελλήνων.
Η ικανότητά τους να μην παίρνουν τον εαυτό τους, όπως και τη
γενικότερη κατάσταση, και τόσο στα σοβαρά.
Ο,τι με απογοητεύει.
Κατά κύριο λόγο η αδικία και η έλλειψη ενός πολιτισμού αμφισβήτησης
και αντιπαράθεσης, όχι μόνο στον τομέα της επιστήμης, αλλά και
γενικότερα.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Σε αντίθεση με τις γενιές μεταναστών προηγούμενων δεκαετιών, σήμερα
περιέρχονται τον σύγχρονο κόσμο με υψηλό επίπεδο μόρφωσης και
μιλώντας τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα. Γίνονται πολύ αποδοτικοί
μόλις βρεθούν σε ένα λειτουργικό περιβάλλον εργασίας.
Παράγει πολιτισμό ο σημερινός Ελληνας ή είναι προσκολλημένος
σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Οσο ζούσαμε σε μια φούσκα καταναλωτισμού τις τελευταίες δεκαετίες,
υπήρχε πραγματική προσκόλληση σε ρητορική ελληνικότητα. Οι
κοινωνικές αναταραχές λόγω της κρίσης, όσο θλιβερό και να είναι,
ίσως αυξήσουν τη δημιουργικότητα, ώστε να ξεφύγουμε επιτέλους από
τους αρχαίους και το Βυζάντιο και να βρούμε τη θέση μας στον
σύγχρονο κόσμο, χωρίς κόμπλεξ κατωτερότητας ή ανωτερότητας. Πολύ
φοβάμαι, όμως, ότι η κρίση καταστρέφει περισσότερα απ’ ό,τι
δημιουργεί.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Θα την πω με μια μαντινάδα: «Ο αετός στη θύελλα παλεύει μη
πλαντάξει και καρτερεί την ξαστεριά, στον ήλιο να πετάξει».
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Μια δίκαιη κοινωνία χωρίς ρατσισμό, όπου η ευγένεια, η μόρφωση, ο
πολιτισμός και η επιστήμη θα έχουν μεγαλύτερη αξία. Θα έχουμε
καταλάβει ότι πρέπει να σεβόμαστε το περιβάλλον (και για
οικονομικούς λόγους) και να προστατεύουμε τη μοναδική
βιοποικιλότητα της Ελλάδας με τα άπειρα ενδημικά της είδη. Τέλος,
όλοι όσοι έφυγαν και φεύγουν ακόμη να μην αντιλαμβάνονται το
ενδεχόμενο της επιστροφής σαν ρίσκο, αλλά σαν ευκαιρία.
* Ο Αλέξανδρος Σταματάκης είναι επικεφαλής ερευνητικής ομάδας στο
Ινστιτούτο Θεωρητικών Σπουδών της Χαϊδελβέργης. Τακτικός καθηγητής
στο τμήμα Θεωρητικής Πληροφορικής του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της
Καρλσρούης. Διδάσκει στο τμήμα Οικολογίας και Εξελικτικής Βιολογίας
του Πανεπιστημίου της Αριζόνα στο Tucson.
