Τα μηνύματα που απέστειλε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τη Βιέννη για το μεταναστευτικό δεν είχαν στόχο τη Γερμανία, αλλά όσους σκέφτονται να ακολουθήσουν εθνικές πολιτικές για ένα θέμα που αγγίζει τον πυρήνα της συνοχής της Ε.Ε., ανέφερε στην «Κ» άνθρωπος με εμπειρία και γνώση από όλες τις πρόσφατες συνομιλίες πάνω στο θέμα. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, η Αθήνα είναι αποφασισμένη να τηρήσει πολύ σκληρή στάση έναντι της Γερμανίας, ιδιαίτερα μετά τις πρόσφατες αποφάσεις της γερμανικής κυβέρνησης για αυστηροποίηση των ελέγχων και στα δυτικά χερσαία σύνορα της μεγάλης χώρας. Και τούτο διότι η απόφαση αυτή έχει πολιτικά ελατήρια και δη τη δημοσκοπική κατάρρευση των Σοσιαλιστών του καγκελαρίου Ολαφ Σολτς, μετά τις ήττες σε Θουριγγία και Σαξονία και ενόψει της αναμέτρησης (22/9) στο κρατίδιο του Βρανδεμβούργου, ενός «κάστρου» του SPD που κινδυνεύει και αυτό από το ακροδεξιό AfD. Πολύ περισσότερο, η κατάσταση δεν αναμένεται να αλλάξει σημαντικά ενόψει και των εθνικών εκλογών στη Γερμανία, το φθινόπωρο του 2025.
Από την Αθήνα θα ζητηθεί να τηρηθεί απαρέγκλιτα το κεκτημένο της ζώνης Σένγκεν. Ενώ η ελληνική κυβέρνηση θα επιμείνει στη στάση της για το Σύμφωνο Μετανάστευσης, δηλαδή θα ζητήσει επιμερισμό των βαρών για όλες τις χώρες και όχι μόνο για τις πύλες εισόδου. Αυτή τη στάση θα κρατήσει και μετά τον Δεκέμβριο, όταν θα έχει ολοκληρωθεί ο διορισμός των νέων επιτρόπων. Επίσης, η Ελλάδα θα επιδιώξει συμμαχία με άλλες χώρες, όπως π.χ. Αυστρία – Πολωνία, και κυρίως τις χώρες του Νότου. Ιδια οπτική γωνία έχει η Ιταλία, ενώ η Ισπανία και η Πορτογαλία (όλες χώρες που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.) έχουν τα ίδια προβλήματα.
Επίμονες οχλήσεις
Οι δυσκολίες στη σχέση με το Βερολίνο για το μεταναστευτικό δεν είναι νέες. Αλλωστε πρόκειται για θέμα που βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής στη Γερμανία τα τελευταία χρόνια. Είχαν αναδειχθεί –πίσω από κλειστές πόρτες– τουλάχιστον τρεις φορές μέσα στο 2023, με τελευταία φορά τη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Βερολίνο με τον καγκελάριο Ολαφ Σολτς τον περασμένο Νοέμβριο. Υπενθυμίζεται ότι τότε ο κ. Μητσοτάκης είχε συναντηθεί με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πρόεδρο του CDU Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος είναι γνωστός για τις σκληρές θέσεις του στο μεταναστευτικό. Συζήτηση για το μεταναστευτικό, η οποία, μάλιστα, διεξήχθη σε πολύ καλή ατμόσφαιρα, είχε ο κ. Μητσοτάκης και με τον αντικαγκελάριο της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ, ο οποίος πριν από λίγες ημέρες βρέθηκε στην Ελλάδα με αφορμή τη ΔΕΘ. Ωστόσο, ο πλέον βασικός δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα στις δύο πλευρές ήταν και παραμένει εκείνος του Διαλόγου για το Μεταναστευτικό που διεξάγεται από το 2015 ανά έξι μήνες, εναλλάξ σε Αθήνα και Βερολίνο (έχουν διεξαχθεί 15 γύροι). Ενα από τα βασικά αιτήματα των Γερμανών, στα οποία η Αθήνα έχει απαντήσει αρνητικά, αφορά την επιστροφή των προσφύγων και αιτούντων άσυλο που ζουν αυτή τη στιγμή στη Γερμανία και προηγουμένως έχουν λάβει νόμιμα έγγραφα στην Ελλάδα (πρόκειται για τη λεγόμενη δευτερογενή μετανάστευση). Σύμφωνα με άριστα πληροφορημένες πηγές, ο κ. Μητσοτάκης τόσο κατά τις επαφές του με τον κ. Σολτς όσο και στην πρόσφατη συνάντησή του με τον κ. Χάμπεκ σημείωσε ότι για λόγους πολιτικού συμβολισμού καλών σχέσεων με τη Γερμανία, η Αθήνα θα μπορούσε να δεχθεί έναν μικρό αριθμό προσφύγων πίσω στην Ελλάδα. Ωστόσο πρόκειται για αριθμούς καθαρά συμβολικούς που δεν ανταποκρίνονται στο γερμανικό αίτημα που αφορά την επιστροφή των περισσοτέρων. Υπολογίζεται ότι το 80% -90% όσων αιτούνται άσυλο στην Ελλάδα και μετά καταλήγουν σε κάποια ξένη χώρα, πηγαίνουν στη Γερμανία, οπότε ο αριθμός ανέρχεται τουλάχιστον σε δεκάδες χιλιάδες. Βέβαια, η επιχείρηση ελέγχων στα σύνορα της Γερμανίας (που διεξάγονται ήδη από τον Οκτώβριο του 2023 στα σύνορα με Πολωνία, Τσεχία και Αυστρία, και πλέον επεκτάθηκαν σε αυτά με Γαλλία, Ολλανδία, Δανία, Βέλγιο και Λουξεμβούργο) δεν αφορά τις δευτερογενείς ροές, αλλά τους παράνομους μετανάστες. Για τους παράνομους το χειρότερο σενάριο για την Ελλάδα είναι να δημιουργηθεί ένα ντόμινο, παρόμοιο με αυτό που οδήγησε στη φρικτή εικόνα της Ειδομένης στα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία το 2015. Μια δεύτερη, παλαιότερη συζήτηση αφορούσε την προσφορά που είχε κάνει το Βερολίνο προς την Αθήνα για χρηματοδότηση κάποιων προγραμμάτων κατάρτισης στην Ελλάδα, προκειμένου οι πρόσφυγες που βρίσκονται στη χώρα να μπορούν να εκπαιδευθούν σε κάποιο από τα επαγγέλματα στα οποία υπάρχουν ελλείψεις (π.χ. τουρισμός), ώστε να μην ταξιδεύουν έως τη Γερμανία. Η συγκεκριμένη διμερής πρόταση της Γερμανίας δεν προχώρησε και το Βερολίνο την απέσυρε. Υποστηρίζει, βέβαια, τη χρηματοδότηση παρόμοιων διαδικασιών για την Ελλάδα από την Ε.Ε. Ενα τέτοιο πρόγραμμα (με τη στήριξη του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης) είναι το HELIOS. Ενα τρίτο σημείο του ελληνογερμανικού διαλόγου για το μεταναστευτικό, στο οποίο οι δύο πλευρές συγκλίνουν απολύτως, είναι ότι –για διαφορετικούς λόγους– οι οικονομίες χρειάζονται «ενέσεις» εργατικού δυναμικού προκειμένου να μπορούν να αντεπεξέλθουν στις δημογραφικές προκλήσεις.
Η αλλαγή στην Ε.Ε.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε όλες αυτές τις προτάσεις η Αθήνα ήταν σκεπτική, κυρίως διότι δεν ήθελε να υπονομεύσει τις συζητήσεις για το Σύμφωνο Μετανάστευσης. Ωστόσο με τη νέα Κομισιόν, και με την πραγματικότητα ανά την Ευρώπη να αλλάζει, είναι απολύτως σαφές ότι πίεση θα ασκηθεί και προς την Ελλάδα. Ενας από τους λόγους γι’ αυτό είναι ότι σταδιακά τα γερμανικά διοικητικά δικαστήρια αρχίζουν και αλλάζουν στάση στις υποθέσεις που εκδικάζονται με προσφεύγοντες τους μετανάστες που δεν επιθυμούν να επιστρέψουν στη χώρα εισόδου (ή πολύ περισσότερο στη χώρα καταγωγής τους), διότι εκεί δεν εκπληρώνονται βασικές συνθήκες επιβίωσής τους. Σε τέσσερις περιπτώσεις του περασμένου μήνα τα διοικητικά δικαστήρια αποφάσισαν να απορρίψουν προσφυγές. Παράδειγμα η υπόθεση ενός Σύρου που είχε βρει κάποια δουλειά στην Ελλάδα και κρίθηκε ότι διαθέτει κοινωνικό δίκτυο στη χώρα. Είναι πιθανό οι αποφάσεις των διοικητικών δικαστηρίων προς αυτή την κατεύθυνση να πολλαπλασιαστούν.
