Στις 4 Νοεμβρίου 1979, μία από τις διαδηλώσεις που οργανώθηκαν από φοιτητικά συνδικάτα πιστά στον Αγιατολάχ Χομεϊνί στο Ιράν καταλήγει σε κατάληψη της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Τεχεράνη, με συνέπεια 66 διπλωμάτες, υπάλληλοι της πρεσβείας και μερικοί Αμερικανοί πολίτες να κρατούνται στη συνέχεια όμηροι. Οι φοιτητές ζητούν την επιστροφή του εκδιωγμένου Σάχη Μοχάμεντ Ρέζα Παχλαβί στο Ιράν προκειμένου να δικαστεί και να εκτελεστεί. Επίσης, απαιτούσαν από την αμερικανική κυβέρνηση να ζητήσει συγγνώμη για την εμπλοκή της στις εσωτερικές υποθέσεις του Ιράν και να αποδεσμεύσει τα ιρανικά περιουσιακά στοιχεία που είχε «παγώσει». Η επονομαζόμενη Κρίση των Ομήρων που ακολούθησε, αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες υποθέσεις εξωτερικής πολιτικής της προεδρίας του Τζίμι Κάρτερ και η αποτυχημένη διαχείρισή της έναν από τους κύριους λόγους για τους οποίους δεν επανεξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ.
Τον Απρίλιο του 1980, η ομηρία των 49 Αμερικανών που κρατούνταν ακόμη (μερικοί είχαν απελευθερωθεί σταδιακά) δεν είχε λυθεί και έτσι αποφασίστηκε η διεξαγωγή μιας επιχείρησης διάσωσης με το κωδικό όνομα «Νύχι του Αετού» (Eagle Claw). Ορισμένα τεχνικά προβλήματα που αντιμετώπισαν πολλά από τα εμπλεκόμενα εναέρια μέσα οδήγησαν στη ματαίωση της αποστολής. Όμως, κατά τη διάρκεια της απόσυρσης των αμερικανικών δυνάμεων συγκρούστηκε ένα ελικόπτερο με ένα μεταγωγικό αεροσκάφος, με αποτέλεσμα τον θάνατο 8 Αμερικανών στρατιωτών και την αποκάλυψη της αποτυχημένης αιφνιδιαστικής επιχείρησης.
«Μεγάλα ερωτηματικά αφήνει η αποτυχημένη απόπειρα απελευθερώσεως των ομήρων», γράφει στο πρωτοσέλιδό της η «Καθημερινή» την 26η Απριλίου (το συμβάν ανακοινώθηκε από τις ΗΠΑ μία μέρα αφού συνέβη, στις 25 Απριλίου). «Σε πλήρη αποτυχία, που κατέπληξε τον κόσμο, κατέληξε η αιφνιδιαστική επιχείρηση την οποία ανέλαβαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, για την απελευθέρωση των 49 Αμερικανών ομήρων στην Τεχεράνη – μια επιχείρηση στην οποία οι παρατηρητές πιστεύουν ότι παίχθηκαν και χάθηκαν πάρα πολλά.
»Και ενώ ο πρόεδρος Κάρτερ, φανερά ταραγμένος, προσπαθούσε να καθησυχάσει την αμερικανική και την διεθνή γνώμη –που φοβούνται το χειρότερο, τόσο για τη διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή, όσο και για την τύχη των ομήρων– η περσική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θεωρεί την αμερικανική ενέργεια “πράξη πολέμου” και ότι δεν εγγυάται πλέον την ασφάλεια των Αμερικανών ομήρων στους οποίους προστέθηκαν, σύμφωνα με ιρανικές πηγές, εκατοντάδες Αμερικανών στρατιωτών που συνελήφθησαν σε περσικό έδαφος».
Την ίδια ώρα, ο Αγιατολάχ Χομεϊνί απειλούσε για την τύχη των ομήρων. «Ο Αγιατολλάχ Χομέινι, σε ραδιοφωνικό μήνυμά του προς το περσικό έθνος, αναφέρει, ότι η αποτυχούσα αμερικανική προσπάθεια διασώσεως των ομήρων, κατέληξε “σε δεκάδες θανάτους”, ενώ πολλοί ακόμη Αμερικανοί αντιμετωπίζουν τον θάνατο στην έρημο Καβίρ όπου η αποστολή τους επέτυχε.
»Πρόσθεσε, ότι δεν μπορεί να είναι υπεύθυνος για την αντίδραση των μαχητικών φοιτητών που κρατάνε τους ομήρους εάν ο Κάρτερ επαναλάβει “μια τέτοια ηλίθια ενέργεια”. Ο Χομέινι είπε, επίσης, ότι “αμερικανικά στοιχεία” βρίσκονται ακόμη στην περιοχή Τάμπατς, της Κεντρικής Περσίας και ζήτησε από τους χωρικούς να αναζητήσουν τους Αμερικανούς, να τους συλλάβουν και να τους παραδώσουν στις αρχές», συνεχίζει η «Καθημερινή».
Μετά την επιχείρηση «Νύχι του Αετού», οι Ιρανοί φοιτητές μετέφεραν ξεχωριστά τους ομήρους σε διάφορες περιοχές, ώστε να μην μπορεί να γίνει μία επιχείρηση μαζικής διάσωσης. Η αποτυχία αυτή αποτέλεσε βαρύ πλήγμα τόσο για τις ΗΠΑ όσο και τον πρόεδρό τους προσωπικά. Βεβαρυμένος και από το γεγονός ότι δεν είχε επιλύσει το ζήτημα της ομηρίας (οι κρατούμενοι δεν είχαν απελευθερωθεί), ο Τζίμι Κάρτερ δεν μπόρεσε να επανεκλεγεί το 1980. Τον διαδέχθηκε ο Ρόναλντ Ρήγκαν, λίγο μετά την ορκωμοσία του οποίου οι Ιρανοί απελευθέρωσαν τους ομήρους, μετά από 444 ημέρες κράτησης.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Θανάσης Συροπλάκης
