Στις 12 Μαΐου 2002, πραγματοποιήθηκε η «ιστορική συνάντηση Κάρτερ-Κάστρο», όπως αναφέρει και η «Καθημερινή» της 14ης Μαΐου σε σχετικό άρθρο της. Πράγματι, η συνάντηση αυτή ήταν ιστορική, αφού ο Τζίμι Κάρτερ υπήρξε ο πρώτος πρώην ή εν ενεργεία πρόεδρος των ΗΠΑ που επισκέφτηκε την Κούβα μετά το τέλος της κουβανικής επανάστασης το 1959. Επιδίωξη του Κάρτερ αποτελούσε η βελτίωση των διμερών σχέσεων των δύο χωρών «σε μια στιγμή που η Ουάσιγκτον απειλεί να εντάξει την Αβάνα στον διαβόητο “Άξονα του Κακού”», όπως επισημαίνει η «Καθημερινή». Πιο συγκεκριμένα, προέτρεψε τις Ηνωμένες Πολιτείες να τερματίσουν το οικονομικό εμπάργκο εναντίον της Κούβας και τον Πρόεδρο Φιντέλ Κάστρο να διεξαγάγει ελεύθερες εκλογές, να βελτιώσει τα δεδομένα στα τα ανθρώπινα δικαιώματα και να επιτρέψει μεγαλύτερες πολιτικές ελευθερίες.
Ο προσανατολισμός αυτός του Κάρτερ για βελτίωση των σχέσεων ΗΠΑ- Κούβας είχε διαφανεί ήδη από την περίοδο της προεδρίας του (1977-1981), όταν και άρθηκαν όλοι οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί για τους Αμερικανούς για να ταξιδέψουν στην Κούβα, πραγματοποιώντας, έτσι, κάποια βήματα προς την εξομάλυνση των διμερών σχέσεων, εν μέσω Ψυχρού Πολέμου.
Κατά την επίσκεψή του αυτή, τον Μάιο του 2002, τον Κάρτερ συνόδευε, εκτός από τη σύζυγό του, Ρόζαλιν Κάρτερ, αντιπροσωπεία που αποτελούταν μεταξύ άλλων από τον εκτελεστικό διευθυντή του Κέντρου Κάρτερ, Τζον Χάρντμαν, τη διευθύντρια του Προγράμματος Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής, Τζένιφερ Μακκόι, και την αναπληρώτρια διευθύντρια, Σέλευ Μακκόνελ. Αποκορύφωμα του ταξιδιού αποτέλεσε η ομιλία του στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας, όπου έκανε έκκληση υπέρ των προσωπικών και πολιτικών ελευθεριών. Η έκκληση αυτή απευθύνθηκε όχι μόνο στους φοιτητές και στους καθηγητές, αλλά και στα μέλη της κουβανικής κυβέρνησης που παρευρέθηκαν στην ομιλία. Ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος, μάλιστα, ζήτησε να υπάρξει δημοσίευση στην επίσημη εφημερίδα της αναφοράς του για το Πρόγραμμα Βαρέλα (Varela). Το πρόγραμμα αυτό, το οποίο είχε ξεκινήσει το 1998 από τον Οσβάλντο Παγιά του Χριστιανικού Κινήματος Ελευθερίας -έχοντας πάρει το όνομά του από τον Κουβανό θρησκευτικό ηγέτη Φέλιξ Βαρέλα-, στόχευε στη διεξαγωγή εθνικού δημοψηφίσματος για νομοθετικές αλλαγές, που θα εγγυούνταν δικαιώματα όπως η ελευθερία του λόγου, οι ελεύθερες εκλογές, η ελευθερία του συνέρχεσθαι και του επιχειρείν. Η «Καθημερινή» υπογραμμίζει ότι πρωταρχικός στόχος του Κάρτερ ήταν «να ασκήσει πιέσεις στον Κάστρο για βελτίωση της κατάστασης στη χώρα στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Από την πλευρά του ο Κάστρο, διαβάζουμε στην «Καθημερινή», «πρόσφερε στον Κάρτερ ελεύθερη και πλήρη πρόσβαση στα επιστημονικά, ερευνητικά κέντρα της χώρας με εμπειρογνώμονες της αρεσκείας του, για να εξακριβώσει ιδίοις όμμασι ότι δεν ισχύουν οι αμερικανικοί ισχυρισμοί περί κατασκευής βιολογικών όπλων». Ο Κουβανός ηγέτης είχε δεσμευτεί ότι «δεν θα αισθανθούμε προσβεβλημένοι από οποιαδήποτε επαφή σας στη διάρκεια της εδώ παραμονής σας»˙ μία έμμεση αναφορά στην πρόθεση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ να συναντηθεί με αντικαθεστωτικούς.
Μετά το πέρας της επίσκεψης αυτής, ο Κάρτερ ενημέρωσε τα μέλη της Βουλής και της Γερουσίας των ΗΠΑ καθώς και τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους για τις συζητήσεις, που είχε με τους Κουβανούς αξιωματούχους.
Η επίσκεψη αυτή του Κάρτερ στην Κούβα δεν θα ήταν η τελευταία που πραγματοποίησε. Την επισκέφτηκε για δεύτερη φορά την τον Μάρτιο του 2011, ύστερα από πρόσκληση του Κουβανού προέδρου Ραούλ Κάστρο, οπότε και επανέλαβε τις θέσεις του.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Θανάσης Συροπλάκης
