Η δεκαετία του 1930 ήταν ιδιαίτερα ταραχώδης για την Ιαπωνία. Από τη μία, η οικονομική κρίση είχε πλήξει την αυτοκρατορία όπως και τον υπόλοιπο κόσμο: η ανεργία μάστιζε πάνω από 4 εκατ. Ιάπωνες, ενώ οι χωρικοί σχεδόν λιμοκτονούσαν. Από την άλλη, μετά τον Ρωσοϊαπωνικό Πόλεμο, η Ιαπωνία πορευόταν προς ένα πιο δημοκρατικό μοντέλο διακυβέρνησης και μάλιστα εκείνο της αντιπροσωπευτικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Η περίοδος αυτού του μοντέλου έμεινε γνωστή ως η περίοδος Ταϊσό.
Ωστόσο, πολλοί συντηρητικοί έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για τη δυτική επιρροή, τόσο στα ήθη των νέων –τα οποία θεωρούσαν ότι προωθούσαν την ανυπακοή και την έλλειψη σεβασμού απέναντι στον αυτοκράτορα και τις Αρχές– όσο και στις επεκτατικές βλέψεων της χώρας, οι οποίες συναντούσαν σημαντικά εμπόδια. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν η παραχώρηση της επαρχίας Σεντόνγκ στην Κίνα και ο περιορισμός των ιαπωνικών ναυτικών εξοπλισμών στα Ναυτικά Συνέδρια της Ουάσιγκτον (1922) και του Λονδίνου (1930).
Το αίσθημα ταπείνωσης από τον περιορισμό των βλέψεων της Ιαπωνίας –που βιωνόταν ως ταπείνωση του ίδιου του αυτοκράτορα–αναζωπύρωνε τις ιμπεριαλιστικές διεκδικήσεις της αυτοκρατορίας. Η βασιλεία του Χιροχίτο χαρακτηρίστηκε ως περίοδος βαθιών μιλιταριστικών τάσεων και ανοιχτής επιθετικότητας απέναντι στην Κίνα, με αποκορύφωμα την κατάκτηση της Μαντζουρίας το 1931. Οι συντηρητικοί έβλεπαν σε αυτή την επέκταση τη λύση όλων των οικονομικών προβλημάτων της χώρας, καθώς εκτιμούσαν ότι οι φυσικοί πόροι των κατακτημένων περιοχών θα τροφοδοτούσαν την ιαπωνική βιομηχανία, η παραγωγή της οποίας είχε μεν εκτοξευθεί από την εποχή του Α ́ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά περιοριζόταν σημαντικά από τα εμπορικά μέτρα των ΗΠΑ (νόμος δασμών Σμουτ-Χόλεϊ).
Ταυτόχρονα όμως, η υπερεθνικιστική μερίδα του πληθυσμού έβλεπε ως εχθρό για την εξέλιξη της Ιαπωνίας το σύστημα των πολιτικών κομμάτων, τα οποία θεωρούνταν ότι ελέγχονταν από ισχυρούς επιχειρηματικούς ομίλους (zaibatsu). Για τις διάφορες μυστικές οργανώσεις όπως η Εταιρία του Άνθους Κερασιάς (Sakurakai) και η Αδελφότητα του Αίματος, η κοινοβουλευτική κυβέρνηση λάμβανε αντι- ιαπωνικά μέτρα και έθετε σε κίνδυνο το παραδοσιακό ιαπωνικό πνεύμα, κάτι το οποίο δεν μπορούσαν ναεπιτρέψουν. Γι’ αυτό τον λόγο, το 1931 είχαν γίνει ήδη δύο απόπειρες πραξικοπήματος.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, στις 15 Μαΐου 1932, μια ομάδα έντεκα χαμηλόβαθμων αξιωματικών του ναυτικού εισβάλει στην πρωθυπουργική κατοικία και δολοφονεί τον πρωθυπουργό Τσουγιόσι Ινουκάι, σε μία ακόμη απόπειρα πραξικοπήματος. «Το Πρακτορείον Ρώυτερ πληροφορείται εκ Τόκιο, ότι ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Ινουκάι υπέστη επίθεσιν εκ μέρους ατόμου φέροντος στρατιωτικήν στολήν. Ο Ιάπων πρωθυπουργός ετραυματίσθη σοβαρώτατα και η κατάστασίς του εμπνέει ζωηράς ανησυχίας. […] Την ιδίαν στιγμήν κατά την οποίαν ο άγνωστος ούτος επετίθετο εναντίον του πρωθυπουργού κατορθώσας να εισδύση εις το γραφείον του, δέκα έτερα άτομα φέροντα επίσης στρατιωτικάς στολάς επετέθησαν διά των περιστρόφων των ενταντίον των ευρισκομένων εις τον πρωθυπουργικόν προθάλαμον εκ των οποίων ετραυμάτισαν εξ», γράφει η «Καθημερινή» στη σελίδα των νυχτερινών ειδήσεων και τηλεγραφημάτων της, στις 16 Μαΐου 1932.
«Οι επαναστάται έθεσαν εις κυκλοφορίαν μανιφέστον φέρον την υπογραφήν “Σύνδεσμος των νέων αξιωματικών του στρατού της ξηράς και του ναυτικού”. Εις το μανιφέστον τούτο οι επαναστάται καταγγέλλουν εις τον λαόν τα πολιτικά κόμματα διά τον τρόπον μεθ’ ον χειρίζονται τα διπλωματικά, οικονομικά, εκπαιδευτικά, στρατιωτικά, ναυτικά και διοικητικά ζητήματα της χώρας», συνεχίζει η εφημερίδα. Πολλοί εντόπιζαν τα αίτια της δολοφονίας του Ινουκάι στη φημολογούμενη πρόθεσή του να στείλει αντιπρόσωπο για διαπραγματεύσεις με τους Κινέζους και στην επιθυμία του να σταματήσουν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Μαντζουρία.
To σχέδιο των συνωμοτών προέβλεπε αρχικά τη δολοφονία και άλλων στόχων. Ένας από αυτούς ήταν και ο κινηματογραφικός σταρ Τσάρλι Τσάπλιν, ο οποίος θα βρισκόταν σε εκδήλωση που θα παρέθετε ο Ιάπωνας πρωθυπουργός προς τιμήν του. Για τους συνωμότες, η δολοφονία του Τσάπλιν θα εκβίαζε την κήρυξη πολέμου με τις ΗΠΑ, δίνοντας την ευκαιρία στον αυτοκρατορικό στρατό να αποκαταστήσει τη δόξα του Χιροχίτο. Ωστόσο, την ώρα της επίθεσης, ο Τσάπλιν παρακολουθούσε έναν αγώνα σούμο με τον γιο τού Ινουκάι, και έτσι γλίτωσαν και οι δύο από τους κινηματίες.
Οι δολοφόνοι του Ινουκάι παραδόθηκαν αυτοβούλως στην αστυνομία αμέσως μετά την επίθεση. Ωστόσο, το γενικευμένο κλίμα καχυποψίας απέναντι στην κοινοβουλευτική κυβέρνηση οδήγησε τη μεγαλύτερη μερίδα του πληθυσμού να πάρει το μέρος των κινηματιών. Στο δικαστήριο που θα εκδίκαζε την υπόθεση, έφταναν εκατοντάδες χιλιάδες επιστολές γραμμένες με αίμα ζητώντας την επιβολή ήπιας ποινής. Εν τέλει, οι δολοφόνοι αποφυλακίστηκαν μετά από λίγα χρόνια.
Η αδυναμία επιβολής ουσιαστικής τιμωρίας στους κινηματίες έδειξε ότι η ιαπωνική κυβέρνηση δεν ήταν πλέον σε θέση να αντιμετωπίσει τον στρατό της χώρας. Ο καλπάζων μιλιταρισμός δεν επρόκειτο να σταματήσει, όπως ούτε επρόκειτο να εκλείψουν άλλα συμβάντα τέτοιου είδους (παρόμοιο κίνημα ξέσπασε και τον Φεβρουάριο του 1936). Η δολοφονία του Ινουκάι σήμανε το τέλος της υπεροχής της κοινοβουλευτικής κυβέρνησης έναντι του στρατού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Ιαπωνία, μέχρι και μετά τον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Θανάσης Συροπλάκης
