Στις 2 Μαρτίου 1972, το διαστημικό σκάφος Pioneer 10 εκτοξεύθηκε από την πολεμική αεροπορική βάση στο ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα. Αποστολή του, μεταξύ πολλών άλλων, ήταν να φτάσει κοντά στον πλανήτη Δία και να φωτογραφίσει εκείνον και τους δορυφόρους του. Τον Ιούλιο του 1972, το σκάφος εισήλθε στη ζώνη των αστεροειδών, ενώ μέχρι το 1976 είχε περάσει τον Δία και τον Κρόνο.
Στις 13 Ιουνίου 1983, το Pioneer 10 κατάφερε να φτάσει τον Ποσειδώνα, ο οποίος τότε ήταν ο εξώτατος πλανήτης, και να εξέλθει από το ηλιακό σύστημα. «Σύμβολο της ανθρώπινης φιλοδοξίας να κερδίσει την αιωνιότητα, το διαστημόπλοιο “Πρωτοπόρος 10” πέρασε χθες τα όρια του ηλιακού μας συστήματος και κινείται μέσα στο άπειρο! Οι επιστήμονες που παρακολουθούν το διαστημόπλοιο ξέσπασαν σε χειροκροτήματα και ζητωκραυγές τη στιγμή που ο “Πρωτοπόρος 10” έμπαινε στον άγνωστο κόσμο που εκτείνεται πέρα από τους γνωστούς μας εννέα πλανήτες», έγραφε η «Καθημερινή» στις 14 Ιουνίου.
Η σημασία της αποστολής του Pioneer 10 ήταν τεράστια. Όπως ανέφερε τότε η «Κ», ο Άλαν Φέρνκιστ, εκ των επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας, δήλωνε συγκινημένος: «Μοιάζει λίγο με την ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο». Το Pioneer 10 ήταν το πρώτο διαστημικό σκάφος που θα μελετούσε τους πιο μακρινούς πλανήτες του ηλιακού συστήματος και τα δεδομένα τα οποία θα συγκέντρωνε θα επηρέαζαν όλες τις μελλοντικές διαστημικές αποστολές. Επίσης, σημείωσε αρκετές πρωτιές: ήταν το πρώτο διαστημικό σκάφος που μπήκε στον διαστρικό χώρο διασχίζοντας την κύρια ζώνη αστεροειδών και η πρώτη αποστολή που ταξίδεψε πέραν του Άρη και του Δία. Ήταν ακόμη το πρώτο αντικείμενο κατασκευασμένο από τον άνθρωπο που ξεπέρασε τον Ποσειδώνα, καθώς και το πρώτο διαστημικό σκάφος που τροφοδοτήθηκε από πυρηνικές θερμοηλεκτρικές γεννήτριες ραδιοϊσοτόπων.
Μία ακόμη ιδιαιτερότητα του Pioneer 10 είναι και το παράξενο φορτίο του. «Το βάρους 258 κιλών διαστημόπλοιο μεταφέρει ένα μήνυμα των κατοίκων του πλανήτη μας, χαραγμένο σε χρυσή πλακέτα, προς οποιαδήποτε ανθρώπινη ύπαρξη συναντήσει τον “Ταξιδευτή χωρίς προορισμό”». Η πλακέτα απεικονίζει δύο ανθρώπους, έναν άνδρα και μία γυναίκα, να στέκονται μπροστά από το Pioneer 10, τη σχετική θέση του ήλιου ως προς τον γαλαξία και διάφορα άλλα σύμβολα που εξηγούν τη διαδικασία κατασκευής του διαστημόπλοιου. Τοποθετήθηκε στο αμορτισέρ της κεραίας του εν είδει μηνύματος ειρήνης και φιλίας της ανθρωπότητας προς το Σύμπαν.
Το Pioneer 10 είχε σχεδιαστεί αρχικά με την προοπτική να «ζήσει» 21 μήνες, αλλά ξεπέρασε κάθε προσδοκία. «Αυτό το διαστημόπλοιο ξεπέρασε κάθε ελπίδα και προσδοκία μας. Δεν θυμάμαι τίποτα που να έπρεπε να γίνει και δεν έγινε», δήλωνε, σύμφωνα με το δημοσίευμα της «Καθημερινής», επιστήμονας του κέντρου ερευνών της ΝΑΣΑ. «Κινούμενο σ’ ένα χώρο που ο άνθρωπος δεν θα μπορέσει ποτέ να φθάσει, το διαστημόπλοιο αυτό αναφέρεται πάντοτε σε σχέση με αριθμούς, που ξεπερνούν τη φαντασία. Με βάση την ταχύτητα του φωτός, τα σήματα που εξέπεμπε ως τη στιγμή που διέσχισε τα όρια του ηλιακού συστήματος χρειάζονταν 4 ώρες φωτός και 20 λεπτά για να φθάσουν στη γη!».
Εν τέλει, το διαστημόπλοιο συνέχισε να ταξιδεύει. Η τελευταία επικοινωνία που είχε το Pioneer 10 με τη γη ήταν τον Ιανουάριο του 2003, όσο βρισκόταν σε απόσταση 12,23 δισ. χιλιομέτρων από τον πλανήτη μας. Σήμερα, κατευθύνεται προς τον Αλντεμπαράν, τον κόκκινο αστέρα που είναι μέρος του αστερισμού του Ταύρου. Σύμφωνα με τη ΝΑΣΑ, υπολογίζεται ότι το Pioneer 10 θα περάσει δίπλα από τον Αλντεμπαράν σε περίπου 2 εκατομμύρια χρόνια.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
