Μετά τις εκλογές του Μαΐου 1958, στις οποίες πρώτο κόμμα αναδείχθηκε η ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή και αξιωματική ντιπολίτευση η ΕΔΑ υπό τον Ιωάννη Πασαλίδη, ο χώρος του Κέντρου γνώρισε μια πολύπλευρη κρίση. Μέσα σε λίγους μήνες, η κύρια παράταξη του Κέντρου, το Κόμμα Φιλελευθέρων, βρέθηκε κατακερματισμένη σε μικρά κόμματα και ομάδες βουλευτών. Κύριος προβληματισμός των κεντρώων πολιτικών ήταν η στρατηγική την οποία έπρεπε να ακολουθήσει η παράταξη στο μέλλον. Από τη μία, ο Σοφοκλής Βενιζέλος δεν ήταν αντίθετος στην πολιτική σχηματισμού συμμαχικών κυβερνήσεων με την ΕΡΕ, καθότι δεν υπήρχαν πολλά περιθώρια για δύο «εθνικόφρονες» παρατάξεις, σύμφωνα με την ορολογία της εποχής. Από την άλλη, η έτερη ηγετική φυσιογνωμία του Κέντρου, ο Γεώργιος Παπανδρέου, θεωρούσε δυνατή τη χάραξη μιας «εθνικόφρονος» πορείας, χωρίς τη συνεργασία με το κόμμα του Καραμανλή.
Στις αρχές του 1961, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής γνωστοποίησε την πρόθεσή του να έρθει σε συνεννόηση με τις δυνάμεις του Κέντρου για την καθιέρωση νέου εκλογικού νόμου. Στη συζήτηση τέθηκε ακόμα και η πιθανότητα υιοθέτησης ενός συστήματος «συγγενών κομμάτων», το οποίο θα λειτουργούσε ως πλειοψηφικό απέναντι στην ΕΔΑ και ως αναλογικό μεταξύ των εθνικόφρονων κομμάτων. Σκληρή στάση απέναντι στην πρόταση για την ψήφιση του νέου εκλογικού νόμου κράτησε ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο οποίος αρνήθηκε ακόμη και να συζητήσει ένα τέτοιο θέμα. Τελικά, τα κόμματα του Κέντρου συντάχθηκαν κατά του εκλογικού νόμου.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης για τον εκλογικό νόμο, ορισμένα κόμματα της αντιπολίτευσης κατέθεσαν πρόταση δυσπιστίας προς την κυβέρνηση Καραμανλή. «Απροσδόκητος εξέλιξις εσημειώθη χθες εις την πολιτικήν κατάστασιν διά της καταθέσεως υπό της Κ.Ε.Α., του Κ.Φ. και της Δ.Ε. εις το Προεδρείον της Βουλής, προτάσεως δυσπιστίας προς την Κυβέρνησιν. Σκοπός των ανωτέρω κομμάτων είναι να επιτύχουν παρέλκυσιν της φηφίσεως του εκλογικού νόμου, πράγμα το οποίον κατεφάνη από την άρνησίν των όπως αποδεχθούν την άμεσον έναρξιν της συζητήσεως επί της κατατεθείσης προτάσεώς των. Επίσης τα ανωτέρω κόμματα επιδιώκουν την άσκησιν οξείας κριτικής κατά της Κυβερνήσεως επί των εν τη προτάσει διαλαμβανομένων θεμάτων, τα οποία και προσφέρονται εις κομματικήν εκμετάλλευσιν», έγραψε η «Καθημερινή» στο πρωτοσέλιδο της 15ης Ιουνίου 1961 σχολιάζοντας το γεγονός.
Η ψηφοφορία για την πρόταση δυσπιστίας πραγματοποιήθηκε στις 21 Ιουνίου. Η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή όχι μόνο δεν αποδυναμώθηκε, αλλά έλαβε την στήριξη τεσσάρων ακόμη βουλευτών, συμπεριλαμβανομένου του ανεξάρτητου βουλευτή Παναγή Παπαληγούρα, ο οποίος λίγο αργότερα επέστρεψε στην ΕΡΕ έπειτα από απομάκρυνση σχεδόν τριών ετών. Όπως ανέφερε η «Καθημερινή» στο φύλλο εκείνης της ημέρας, «τερματισθείσης το μεσονύκτιον εις την Βουλήν της συζητήσεως επί της προτάσεως δυσπιστίας εναντίον της Κυβερνήσεως, την οποίαν υπέβαλον η Κ.Ε.Α. και η Δημοκρατική Ένωσις, διεξήχθη ψηφοφορία, παρόντων 284 βουλευτών με αποτέλεσμα να ενισχυθή έτι μάλλον η πλειοψηφία της Ε.Ρ.Ε. Ούτω, υπέρ της Κυβερνήσεως εψήφισαν 175 (171 παρόντες και 4 διά τηλεγραφημάτων) και εναντίον αυτής 115, αποδεχθέντες την πρότασιν δυσπιστίας».
Η ψήφιση του νέου εκλογικού νόμου ολοκληρώθηκε στις 23 Ιουνίου 1961. Λίγους μήνες αργότερα, στις 11 Σεπτεμβρίου, ο Καραμανλής ανακοίνωσε την πρόθεσή του για διεξαγωγή πρόωρων εκλογών. Υπέβαλε το σχετικό αίτημα στον βασιλιά Παύλο στις 15 Σεπτεμβρίου. Οι εκλογές ορίστηκαν για τις 29 Οκτωβρίου.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
