Στις 25 Ιουνίου 1925, εκδηλώθηκε το στρατιωτικό κίνημα του στρατηγού Θεόδωρου Πάγκαλου, το οποίο επικράτησε εξαιτίας κυρίως της αδράνειας που επέδειξαν οι μείζονες πολιτικές προσωπικότητες της εποχής. Μετά τις εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου 1923, από τις οποίες απείχαν τα αντιβενιζελικά κόμματα, εδραιώθηκε η κυριαρχία των βενιζελικών στην πολιτική σκηνή. Στις 25 Μαρτίου 1924, η Δ΄ Συντακτική Συνέλευση ψήφισε ομόφωνα την έκπτωση της δυναστείας και την ανακήρυξη της Αβασίλευτης Δημοκρατίας, πράξη την οποία επικύρωσε ο ελληνικός λαός με ποσοστό 70% στο δημοψήφισμα της 13ης Απριλίου.
Κατά τη διάρκεια αυτής της κοινοβουλευτικής περιόδου, αναδύθηκαν στην επιφάνεια οι τεράστιες ιδεολογικές διαφορές που χώριζαν τις ηγετικές μορφές του βενιζελισμού. Μέσα σε διάστημα δέκα μηνών, από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο του 1924, σχηματίστηκαν πέντε κυβερνήσεις, υπό τους Ελευθέριο Βενιζέλο, Γεώργιο Καφαντάρη, Αλέξανδρο Παπαναστασίου, Θεμιστοκλή Σοφούλη και Ανδρέα Μιχαλακόπουλο, δείγμα της κυβερνητικής αστάθειας που επικρατούσε στη χώρα. Μονάχα η κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου κατάφερε να εξασφαλίσει μια σταθερότητα, παραμένοντας στην εξουσία μέχρι τον Ιούνιο του 1925, και να επιδείξει κάποιο έργο, όπως η σύναψη του προσφυγικού δανείου. Η κυβερνητική κρίση που επήλθε μετά την παραίτηση του Γεώργιου Κονδύλη από το Υπουργείο Εσωτερικών αντιμετωπίστηκε με επιτυχία και στις 15 Ιουνίου ο Μιχαλακόπουλος έλαβε και πάλι την ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής, αυτήν τη φορά όμως με μειωμένη πλειοψηφία.
Σε αυτό το διάστημα, ο Θεόδωρος Πάγκαλος, ηγετική μορφή του βενιζελικού χώρου, δεν έκρυβε την πρόθεσή του να πραγματοποιήσει στρατιωτικό κίνημα ως λύση στην κακοδιοίκηση και στην πολιτική αστάθεια της χώρας. Όταν, μάλιστα, τον ρώτησε στις 24 Ιουνίου ο υπουργός Στρατιωτικών Κωνσταντίνος Γόντικας αν θα πραγματοποιούσε κάποιο κίνημα, ο Πάγκαλος τον διαβεβαίωσε ότι αυτή ήταν η πρόθεσή του. Παρά τις διακηρυγμένες θέσεις του Πάγκαλου, ο πολιτικός κόσμος βρέθηκε απροετοίμαστος να αντιμετωπίσει το κίνημά του. Η θέση του Πάγκαλου ήταν πολύ επισφαλής την ημέρα της εκδήλωσης του κινήματος (25η Ιουνίου). Έχει γραφτεί πως αν κινητοποιούνταν με αποφασιστικότητα οι πολιτικοί αρχηγοί, ο αρβανίτης στρατηγός από τη Σαλαμίνα θα συλλαμβανόταν. Η αδράνεια και η επιφυλακτικότητα όμως των Μιχαλακόπουλου, Καφαντάρη και Παπαναστασίου επέτρεψε στον Πάγκαλο να επιβάλει τους δικούς του όρους.
Στο φύλλο της 25ης Ιουνίου 1925, η «Καθημερινή» επέρριψε την ευθύνη για την κατάσταση της χώρας στους βενιζελικούς πολιτικούς. «Οι στρατιωτικοί, εντολοδόται των βενιζελικών Κυβερνήσεων, έχουν τούτο το πλεονέκτημα έναντι του λαού, ως εντολοδότου των κοινοβουλευτικών Κυβερνήσεων: ότι δύνανται να αίρουν την εντολήν των καθ’ ήν στιγμήν θελήσουν. Τοιαύτη, άρσις της εντολής, των φυσικών εντολέων της Κυβερνήσεως επεχειρήθη επ’ εσχάτων. […] Η Κυβέρνησις νομίζει ότι είνε Κυβέρνησις; ότι έχει την καταγωγήν, το κύρος, τα καθήκοντα και τα δικαιώματα των νομίμων κοινοβουλευτικών Κυβερνήσεων; Εν τοιαύτη περιπτώσει δεν δύναται ειμή να θεωρήση τους μετέχοντας της κινήσεως ως αντάρτας και να επιβάλη επ’ αυτών τον Νόμον – όχι, νομίζουσα ότι απευθύνεται προς μωρούς, να διακηρύσση ότι αν η κίνησις ήθελε θίξει τα όρια της πειθαρχίας, τότε θα επιβληθή ο Νόμος. Αν όμως η Κυβέρνησις ησθάνετο ότι δεν είνε Κυβέρνησις, ότι ούτε δικαιούται ούτε δύναται να πράττη ό,τι αι Κυβερνήσεις πράττουν εις τοιαύτας περιπτώσεις, τότε έπρεπε να απέλθη πάραυτα, δια να μη γελοιοποιή επί πλέον την έννοιαν του Κράτους», έγραψε χαρακτηριστικά η εφημερίδα στην πρώτη σελίδα της.
Ο Θεόδωρος Πάγκαλος σχημάτισε κυβέρνηση στις 26 Ιουνίου και στις 30 Ιουνίου έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Λίγους μήνες αργότερα, στις 29 Σεπτεμβρίου, δημοσίευσε το Σύνταγμα που είχε καταρτίσει μια ειδική 30μελής κοινοβουλευτική επιτροπή και την ίδια ημέρα ανήγγειλε τη διάλυση της Βουλής.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
