«Διά πρώτην φοράν με τον “Μάρινερ 4” η επιστημονική περιέργεια εισέδυσε τόσον βαθέως εις τον κοσμικόν χώρον» γράφει η «Καθημερινή» της 15ης Ιουλίου 1965, κάνοντας λόγο για τη «μεγάλη νίκη της επιστήμης».
Το «Μάρινερ 4» υπήρξε ο τέταρτος δορυφόρος του προγράμματος «Μάρινερ» που χρησιμοποιήθηκε για την εξερεύνηση του πλανητικού συστήματος. Η 14η Ιουλίου 1965 σημαδεύτηκε από την πρώτη φορά που η προσέγγιση του πλανήτη Άρη στέφθηκε από επιτυχία, με επακόλουθο την αποστολή των πρώτων εικόνων της επιφάνειας του Άρη. Η ημέρα αυτή «κατέδειξεν ότι είναι δυνατή η δημιουργία διαστημοσυσκευών που να ανθίστανται εις τας ποικίλας αντιξόους συνθήκας του διαπλανητικού χώρου», γράφει η «Καθημερινή». Στο ίδιο άρθρο, το οποίο χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο γεγονός «τηλεπικοινωνιακό κατόρθωμα», γίνεται λόγος και για το πώς η προσέγγιση αυτή του Άρη «απεδείχθη άσσος ευστοχίας», καθώς, «παρά την τεραστίαν απόστασιν που διήνυσε, και παρά την εξαιρετικήν περιπλοκότητα των χειρισμών που έπρεπε να υπολογισθούν και να εκτελεσθούν ώστε η καμπύλη τροχιά του να οδηγήση εις διασταύρωσιν με την καμπύλην επίσης τροχιάν του Άρεως εις απολύτως καθωρισμένον χρόνον, ο τεχνητός πλανητοειδής ουδ’ επ’ ελάχιστον περεξέκλινε της πορείας του».
Πιο συγκεκριμένα, το «Μάρινερ 4» τράβηξε 22 ψηφιακές φωτογραφίες: «Η μεταβίβασις των σημάτων ήρχισε την 13.10 Γκρήνουιτς καθ’ ην στιγμήν το διαστημόπλοιον απείχε του Άρεως 9.890 χλμ.», διαβάζουμε στην «Καθημερινή» της 16ης Ιουλίου. Για πρώτη φορά εικόνες ενός άλλου πλανήτη διαβιβάζονταν από το διάστημα στη Γη, αποκαλύπτοντας ωστόσο μια τελείως διαφορετική εικόνα από όσα μέχρι τότε είχαν ειπωθεί για τον «κόκκινο» πλανήτη, που είχε αποτελέσει μια πηγή γοητείας ήδη από την αρχαιότητα. Οι εικόνες χαμηλής ανάλυσης που έστειλε το «Μάρινερ 4» αποκάλυπταν έναν νεκρό φαινομενικά πλανήτη γεμάτο από κρατήρες, αποδεικνύοντας ότι δεν υφίστανται θάλασσες και ωκεανοί, αλλά ούτε και ίχνος βλάστησης. Παράλληλα, με αυτές διαλύθηκε και ο μύθος για την ύπαρξη διωρύγων, άποψη που είχε υποστηριχθεί από μερικούς αστρονόμους.
Οι αποκαλύψεις για τον Άρη είχαν εντυπωσιάσει τους επιστημονικούς κύκλους και τη διεθνή κοινότητα, θα χρειαζόταν όμως «να περάσουν αρκετοί μήνες πριν οι επιστήμονες κατορθώσουν να μελετήσουν τας “εντυπώσεις” του Μάρινερ 4 από το σύντομον ραντεβού του με τον πλανήτην Άρην», επισημαίνει η «Καθημερινή» της 15ης Ιουλίου. Διευκρινίζει επίσης πως «δεν πρέπει ο κόσμος να αναμένη ότι, από το εγχείρημα του Μάρινερ 4, είναι δυνατόν να διευκρινηθή το ευρύτατα συζητούμενον θέμα της υπάρξεως της ζωής επί του ερυθροχρόου γείτονός μας. Τούτο θα συμβή μόνον μετά το 1969 ή το 1971, όταν Γη και Άρης πλησιάσουν εξαιρετικώς προς αλλήλους. Διά την περίοδον αυτήν αι Ηνωμ. Πολιτείαι σχεδιάζουν ήδη την αποστολήν ετέρας διαστημοσυσκευής, νεωτέρου και τελειοτέρου τύπου, η οποία θα προσγειωθή ομαλώς εις την επιφάνειαν του Άρεως. Τα αυτόματα μηχανήματα, με τα οποία θα είναι εφωδιασμένη η εν λόγω διαστημοσυσκευή θα επιτρέψουν την εξακρίβωσιν της υπάρξεως ζωής επί του πλανήτου».
Εκτός από την λήψη και αποστολή φωτογραφιών, άλλοι στόχοι της αποστολής ήταν η καταμέτρηση πεδίων, η ανίχνευση ιόντων στο διαπλανητικό διάστημα κοντά στον Άρη, αλλά και η εξάσκηση και εκμάθηση των ικανοτήτων εφαρμοσμένης μηχανικής για τις διαπλανητικές πτήσεις μακροχρόνιας διάρκειας. Το «Μάρινερ 4», μετά την απομάκρυνσή του από τον Άρη, συνέχισε να στέλνει πληροφορίες για την κοσμική σκόνη, την ουράνια δυναμική και το ηλιακό πλάσμα, και, αφού υποβλήθηκε σε διάφορες δοκιμές, διέκοψε τη λειτουργία του στις 20 Δεκεμβρίου 1967.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
