Στις 19 Ιουλίου 1870 η Γαλλία κήρυξε τον πόλεμο στην Πρωσία, δίνοντας το έναυσμα για την έκρηξη ενός πολέμου, ο οποίος στιγμάτισε τις γαλλο-γερμανικές σχέσεις για πολλές δεκαετίες. Αφορμή για το ξέσπασμα του γαλλο-πρωσικού πολέμου στάθηκε το ζήτημα της διαδοχής του ισπανικού θρόνου. Υποψήφιος για τον θρόνο ήταν ο Λεοπόλδος του δυναστικού οίκου της Πρωσίας Χοεντσόλερν, ξάδερφος του βασιλιά Γουλιέλμου Α΄. Η αυτοκρατορική Γαλλία του Ναπολέοντα Γ΄ δεν επιθυμούσε να ανεβεί στον ισπανικό θρόνο ένας Χοεντσόλερν, θεωρώντας ότι σε περίπτωση πολέμου με κάποια από τις δύο χώρες οι γαλλικές δυνάμεις θα βρίσκονταν μεταξύ σφύρας και άκμονος.
Μεγάλη ευθύνη για το ξέσπασμα του πολέμου είχε ο Καγκελάριος της Βόρειας Γερμανικής Συνομοσπονδίας και πρωθυπουργός (Ministerpräsident) της Πρωσίας, Ότο φον Μπίσμαρκ. Ο Μπίσμαρκ, διατηρώντας τα ηνία της χώρας του από τις αρχές της δεκαετίας του 1860, θεωρούσε μετά το 1867 αναγκαία τη διενέργεια ενός πολέμου με τη Γαλλία, προκειμένου να εξαλείψει τη δυσπιστία που υπήρχε έναντι της Πρωσίας στα κράτη της Νότιας Γερμανίας και να ολοκληρώσει τη γερμανική ενοποίηση. Παραποιώντας το περιεχόμενο της συνομιλίας του Γάλλου πρέσβη κόμη Μπενεντέτι με τον Πρώσο βασιλιά Γουλιέλμο Α΄, ο Μπίσμαρκ δημιούργησε την εντύπωση ότι η Πρωσία συμπεριφέρθηκε με προσβλητικό τρόπο έναντι του Γάλλου διπλωμάτη, προκαλώντας έτσι την οργή του γαλλικού λαού.
Στις 15 Ιουλίου κηρύχθηκε γενική επιστράτευση στη Γαλλία και ακολούθησε εκείνη της Βόρειας Γερμανικής Συνομοσπονδίας. Αμέσως, στο πλευρό της Πρωσίας τάχθηκαν η Βαυαρία και η Βάδη.
Εξαρχής, η Πρωσία ανέλαβε την πρωτοβουλία των κινήσεων στον πόλεμο. Σε σύγκριση με τη Γαλλία, η οποία ήταν σχεδόν ανέτοιμη για αυτόν τον πόλεμο, ο συνασπισμός των γερμανικών κρατών με επικεφαλής την Πρωσία διέθετε διπλάσια στρατεύματα, ανώτερη επιμελητεία, καλύτερα εκπαιδευμένο επιτελείο και καλύτερο σχεδιασμό των επιχειρήσεων. Πολύ γρήγορα οι γερμανικές δυνάμεις επέδειξαν την ανωτερότητά τους στα πεδία των μαχών. Έσπασαν τη γαλλική άμυνα στη Λωραίνη και προωθήθηκαν προς το Παρίσι. Οι γαλλικές δυνάμεις, οι οποίες είχαν κινηθεί προς το Μετς προκειμένου να απελευθερώσουν την πόλη, περικυκλώθηκαν στο Σεντάν και αναγκάστηκαν να παραδοθούν την 1η Σεπτεμβρίου. Τη γαλλική στρατιά συνόδευε και ο Ναπολέων Γ΄, ο οποίος συνελήφθη και φυλακίστηκε.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 4 Σεπτεμβρίου, εκδηλώθηκε εξέγερση στο Παρίσι που οδήγησε στην ανακήρυξη του αβασίλευτου πολιτεύματος, της Γ΄΄ Γαλλικής Δημοκρατίας. Εμψυχωτής της αντίστασης κατά των γερμανικών δυνάμεων αναδείχθηκε ο Λέων Γαμβέτα. Εν τούτοις, η ήττα των Γάλλων δεν αποφεύχθηκε.
Το Παρίσι παραδόθηκε τον Ιανουάριο του 1871. Στις 18 Ιανουαρίου ο Γουλιέλμος Α΄ ανακηρύχθηκε με κάθε επισημότητα αυτοκράτορας της ενωμένης πλέον Γερμανίας στην Αίθουσα των Κατόπτρων στα ανάκτορα των Βερσαλλιών. Επρόκειτο για πλήγμα στο γόητρο των Γάλλων.
Η οριστική συνθήκη ειρήνης υπογράφτηκε στη Φρανκφούρτη στις 10 Μαΐου 1871. Η Γαλλία υποχρεώθηκε να καταβάλει στη Γερμανία πολεμική αποζημίωση ύψους 5 δισεκατομμυρίων φράγκων έως το 1874. Υποχρεώθηκε, επίσης, να εκχωρήσει την Αλσατία και τη Λωραίνη στη Γερμανία. Το αίσθημα του ρεβανσισμού εγκολπώθηκε το μεγαλύτερο μέρος της γαλλικής κοινωνίας και η ανάκτηση των δύο ανατολικών επαρχιών αποτέλεσε ύψιστο στόχο πολλών γαλλικών κυβερνήσεων έως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
