Κατά τον Μεσοπόλεμο, η Τουρκία τασσόταν σταθερά υπέρ της διατήρησης του εδαφικού καθεστώτος στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ιδιαίτερα στη Βαλκανική Χερσόνησο. Ομαλοποίησε τις σχέσεις της με τα βαλκανικά κράτη, συμμετείχε στις Βαλκανικές Διασκέψεις των αρχών της δεκαετίας του 1930 και υπέγραψε το Βαλκανικό Σύμφωνο της 9 Φεβρουαρίου 1934. Εντούτοις, η Τουρκία επιδίωκε να ανατρέψει ορισμένους όρους των κειμένων που υπογράφτηκαν στη Λωζάννη το καλοκαίρι του 1923. Αυτοί οι όροι αφορούσαν το καθεστώς των Στενών (Ελλήσποντος, Προποντίδα και Βόσπορος).
Σύμφωνα με τη Σύμβαση περί του καθεστώτος των Στενών, η οποία προσαρτήθηκε στο κυρίως κείμενο της Συνθήκης της Λωζάννης, τα Στενά υπόκειντο σε καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης (ουδετεροποιημένες ζώνες). «Ουδέν οχυρωματικών έργον, ουδεμία μόνιμος εγκατάστασις πυροβολικού, ουδέν υποβρύχιον πολεμικόν μηχάνημα, εκτός των υποβρυχίων σκαφών, ως και ουδεμία εγκατάστασις στρατιωτικής αεροναυτικής, ή ναυτική βάσις δύνανται να υφίστανται εν ταις ουδετεροποιημένες ζώναις και νήσοις. Ουδεμία ένοπλος δύναμις δύναται να σταθμεύση εν αυταίς, εκτός των προς διατήρησιν της τάξεως αναγκαιουσών δυνάμεων αστυνομίας και χωροφυλακής», ανέφερε συγκεκριμένα το άρθρο 6 της Σύμβασης. Επειδή συνδέθηκαν με το σύστημα της ασφάλειας των Στενών, συμπεριλήφθηκαν στο καθεστώς της αποστρατιωτικοποίησης τόσο η Λήμνος και η Σαμοθράκη, από την ελληνική πλευρά ,όσο και η Ίμβρος, η Τένεδος και οι Λαγούσες νήσοι, από την τουρκική.
Η προσπάθεια της Τουρκίας να μεταβάλει το καθεστώς των Στενών ξεκίνησε το 1934. Η αρνητική στάση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας δεν επέτρεψαν τη διεξαγωγή περαιτέρω συζητήσεων επί του θέματος. Λίγα χρόνια αργότερα, όμως, όταν μεταβλήθηκε το διεθνές σκηνικό με την επαναστρατιωτικοποίηση της Γερμανίας, την εκδήλωση της επίθεσης της Ιταλίας στην Αβησσυνία και τη δημιουργία ιταλικών βάσεων στα Δωδεκάνησα, το ζήτημα των Στενών επανήλθε στη συζήτηση. Το καλοκαίρι του 1936 συνήλθε διεθνής διάσκεψη στο Μοντραί της Ελβετίας με αντικείμενο διαπραγμάτευσης το καθεστώς των Στενών.
Στις 20 Ιουλίου 1936 υπογράφτηκε η Σύμβαση του Μοντραί για το καθεστώς των Στενών. Η σύμβαση ρύθμισε εν πολλοίς τους όρους της ναυσιπλοΐας στα Στενά. Ο διεθνής χαρακτήρας του καθεστώτος των Στενών καταργήθηκε και τον έλεγχό τους ανέλαβε η Τουρκία, η οποία κατάφερε να εντάξει τον όρο του επανεξοπλισμού της ζώνης των Στενών. Στο τελικό κείμενο της Σύμβασης του Μοντραί δεν έγινε κάποια αναφορά στην άρση της αποστρατιωτικοποίησης της Λήμνου, της Σαμοθράκης, της Ίμβρου, της Τενέδου και των Λαγουσών νήσων. Το γεγονός, όμως, ότι η Σύμβαση του Μοντραί υποκατέστησε ρητά την προηγούμενη Σύμβαση της Λωζάννης για τα Στενά, επέφερε και την de facto κατάργηση των διατάξεων σχετικά με την αποστρατιωτικοποίηση αυτών των νησιών, γεγονός το οποίο επιβεβαιώνει και η δήλωση του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Ρουστού Αράς, στην τουρκική Εθνοσυνέλευση κατά τη διάρκεια της διαδικασίας κύρωσης της Σύμβασης του Μοντραί.
Η «Καθημερινή» της 21ης Ιουλίου 1936 δεν παρέλειψε να αναφερθεί στο θέμα της άρσης της αποστρατιωτικοποίησης των δύο ελληνικών νησιών: «Εν σχέσει προς τας εκδηλωθείσας ανησυχίας ως προς το ζήτημα της επανοχυρώσεως, συγχρόνως προς το τουρκικόν τμήμα της ζώνης των Στενών και των περιλαμβανομένων εις την ζώνην ελληνικών νήσων, ανακοινούται αρμοδίως ότι αι ανησυχίαι αύται δεν έπρεπε να υφίστανται, καθ’ όσον εγένοντο επανειλημμένως δηλώσεις της Κυβερνήσεως, κατά τας οποίας αι Ελληνικαί προ των Στενών νήσοι θα ακολουθήσουν ως είναι φυσικόν, την τύχην της όλης ζώνης των Στενών».
Η Σύμβαση του Μοντραί κυρώθηκε άμεσα, μέσα στο καλοκαίρι του 1936, από την Ελλάδα.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
