Η Σύμβαση Ανταλλαγής των Πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (Ιανουάριος 1923) προέβλεπε, μεταξύ άλλων, την αποζημίωση των ανταλλάξιμων προσφύγων για τις περιουσίες που εγκατέλειψαν στις πατρίδες τους, από το κράτος υποδοχής. Το έργο της εκτίμησης της αξίας των περιουσιών αυτών ανέλαβε Μικτή Επιτροπή. Για τη σωστή περάτωση του έργου, το 1924, συστάθηκε η Γενική Διεύθυνση Ανταλλαγής Πληθυσμών, η οποία υπαγόταν στο Υπουργείο Γεωργίας, ενώ για να εξασφαλιστεί η πιο αποτελεσματική λειτουργία της, ιδρύθηκαν Γραφεία Ανταλλαγής Πληθυσμών. Για την οριστική εκτίμηση των περιουσιών που εγκαταλείφθηκαν στην Τουρκία, συστάθηκαν Πρωτοβάθμιες Επιτροπές Εκτίμησης και Δευτεροβάθμιες Επιτροπές, για προβλήματα που ενδεχομένως θα ανέκυπταν.
Ωστόσο, ακόμα και ύστερα από την υπογραφή της Σύμβασης Ανταλλαγής Πληθυσμών αλλά και της Συνθήκης ειρήνης της Λωζάννης στις διμερείς σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας θα δημιουργούνταν κατά διαστήματα εντάσεις. Ύστερα από διαπραγματεύσεις, σε πρώτη φάση, υπογράφηκε η Σύμβαση της Άγκυρας, τον Ιούνιο του 1925, και η Συμφωνία των Αθηνών, τον Δεκέμβριο του 1926, οι οποίες ρύθμιζαν τα επίμαχα θέματα στα οποία υπήρχαν διαφωνίες μεν, δεν εφαρμόστηκαν ποτέ δε.
Η επικράτηση του Βενιζέλου στις εκλογές του Αυγούστου του 1928 σηματοδότησε μια νέα φάση, καθώς ο Κρητικός πολιτικός επιθυμούσε τη διευθέτηση των οικονομικών διαφορών και την αναγνώριση του εδαφικού καθεστώτος μεταξύ των δύο χωρών. Σε αυτό το πλαίσιο, θα ξεκινούσαν νέες διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δύο χώρες. Εντούτοις, τα πράγματα δεν θα εξελίσσονταν και πάλι ομαλά. Τα προβλήματα παρέμεναν και ήταν αρκετά.
Τον Ιούλιο του 1929, η κατάσταση θα χειροτέρευε, καθώς εκδόθηκε τουρκικό ανακοινωθέν, το οποίο ανήγγειλε τη διακοπή των διαπραγματεύσεων.
Η «Καθημερινή» της 23ης Ιουλίου 1929 αναφέρει τα εξής: «Ελήφθη χθες και επίσημον τηλεγράφημα εις το υπουργείον των Εξωτερικών, επιβεβαιούν την διακοπήν των από τετραμήνου διεξαγομένων διαπραγματεύσεων προς συνολικήν εκκαθάρισιν των υφισταμένων μεταξύ των δύο χωρών οικονομικών ζητημάτων. […] Ο κ. Παπάς εδήλωσεν ότι η Ελληνική Κυβέρνησις δεν είναι διατεθειμένη να προβή και εις άλλας οικονομικάς θυσίας, πέραν των 600.000 λιρών, προέτεινε δε ως διέξοδον της καταστάσεως όπως μη επανέλθουν εις Κων/πόλιν οι εκ των με σουλτανικά διαβατήρια τυχόν ανεπιθύμητοι διά την Τουρκικήν Κυβέρνησιν. Ο Τούρκος υπουργός των Εξωτερικών, κατόπιν των δηλώσεων του Έλληνος πρεσβευτού, εξέφρασε την λύπην του διότι κατά την αντίληψίν του δεν υπήρχεν έδαφος προς συνέχισιν των διαπραγματεύσεων, προσθέσας ότι νέαι τυχόν διαπραγματεύσεις θα ήσαν πολύ δυσχερέστεραι των μέχρι τούδε. Μετά τούτο δε εξεδόθη το ανακοινωθέν του Πρακτορείου της Ανατολίας περί διακοπής των διαπραγματεύσεων». Η «Καθημερινή» αναφέρεται επίσης στα δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, καθώς και στην αναφορά τους περί μεταστροφής της ελληνικής πολιτικής.
Όπως επισημαίνεται και στο άρθρο, όμως, η ελληνική κυβέρνηση δεν φαίνεται να εξεπλάγη από τη συγκεκριμένη εξέλιξη: «Καθόσον δυνάμεθα να γνωρίζωμεν, η διακοπή των διαπραγματεύσεων δεν εξένισε την Κυβέρνησιν, καθόσον εκ του συνόλου των συζητήσεων των τελευταίων ημερών διεξαχθεισών εν Αγκύρα είχε καταστή πρόδηλον ότι η Τουρκική Κυβέρνησις απέβλεπε πρωτίστως εις το να οικειοποιηθή την περιουσίαν όλων των ανηκόντων εις την κατηγορίαν των εφωδιασμένων με σουλτανικά διαβατήρια και ουχί ν’ αποκλείση την επάνοδον αυτών εις Κων/πόλιν». Ωστόσο, υπογραμμίζεται ότι αυτή η εξέλιξη «δεν πρόκειται να επιδράση επί των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο κρατών».
Τελικά, δύο χρόνια αργότερα, στις 10 Ιουνίου 1930, υπογράφηκε η Συμφωνία της Άγκυρας, η οποία αποτέλεσε ένα διμερές οικονομικό σύμφωνο. Η προσέγγιση αυτή θα ολοκληρωνόταν στις 30 Οκτωβρίου με την υπογραφή του Συμφώνου Φιλίας, Ουδετερότητας και Διαιτησίας, του Πρωτοκόλλου για τον Περιορισμό των Ναυτικών Εξοπλισμών και της Σύμβασης Εμπορίου, Εγκατάστασης και Ναυτιλίας.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
