Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1940, άρχισε να ωριμάζει η ιδέα για την εγκαθίδρυση στην Ευρώπη θεσμών και οργανισμών, οι οποίοι θα προωθούν τα ιδανικά της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Τον Μάιο του 1949 δέκα ευρωπαϊκές χώρες, το Βέλγιο, η Δανία, η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Νορβηγία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, δημιούργησαν το Συμβούλιο της Ευρώπης, έναν οργανισμό στόχος του οποίου ήταν η προώθηση των προαναφερθέντων αρχών και η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έδρα του Συμβουλίου ορίστηκε ο Στρασβούργο.
Στις 8 Αυγούστου 1949 έλαβε χώρα στο Στρασβούργο η πρώτη συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών των δέκα πρώτων μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Όπως ανέφερε η «Καθημερινή» της επομένης, «έργον των συνελθόντων υπουργών είναι να καθορίσουν τας τελευταίας λεπτομέρειας διά την εγκαινίασιν την προσεχή Τετάρτην των εργασιών της Συμβουλευτικής Συνελεύσεως, η οποία θα αποτελή και το κύριον πεδίον συζητήσεων του Συμβουλίου». Η πρώτη συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών του Συμβουλίου πραγματοποιήθηκε «εις την αίθουσαν του δημοτικού μεγάρου της μεσαιωνικής αυτής πόλεως, κεκοσμημένην διά σημαιών. Πρώτο έργον των είναι η έκδοσις προσκλήσεων προς την Τουρκίαν και την Ελλάδα, όπως μετάσχουν του Συμβουλίου, το οποίον ούτω θα καταστή από δεκαμελούς εις δωδεκαμελές, με πλέον των 100 αντιπροσώπους όλων των μη κομμουνιστικών κρατών, μετέχοντας της Συμβουλευτικής Συνελεύσεως».
Επιθυμώντας να μετέχει στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, η Ελλάδα έδειξε από νωρίς ενδιαφέρον για την ένταξή της στο Συμβούλιο της Ευρώπης, αίτημα το οποίο έγινε δεκτό στις 9 Αυγούστου 1949. Ελλάδα και Τουρκία υπήρξαν οι πρώτες χώρες που εντάχθηκαν στον νέο αυτό διεθνή οργανισμό. Στις 10 Αυγούστου 1949, η «Καθημερινή» έκανε εκτενή αναφορά στην ιστορική στιγμή της συμμετοχής των Ελλήνων αντιπροσώπων στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης: «Εις αμφοτέρας τας σημερινάς συνεδριάσεις μετέσχον διά πρώτην φοράν η Ελλάς και η Τουρκία. Οι κ.κ. Κ. Τσαλδάρης της Ελλάδος και Σαντάκ της Τουρκίας, απαντώντες εις την πρόσκλησιν του Συμβουλίου, γενομένην μετά την χθεσινήν συνεδρίασιν, έλαβον σήμερον τας θέσεις των μεταξύ των λοιπών 10 μελών της εξ υπουργών επιτροπής του Συμβουλίου εντός της πλουσίως κεκοσμημένης αιθούσης, όπου και ήρχισεν η συζήτησις διά τας προετοιμασίας της ενάρξεως του πρώτου εν τω κόσμω Κοινοβουλίου. Άμα τη ενάρξει της συνεδριάσεως, ο προεδρεύων αυτής κ. Σπάακ ηυχήθη το ως ευ παρέστησαν με φράσεις ιδιαιτέρως θερμάς, εις τους υπουργούς Εξωτερικών Ελλάδος και Τουρκίας, τονίζων την πολύτιμον συμβολήν, την οποίαν αι δύο αύται χώραι δύνανται να προσφέρουν εις τας εργασίας του Συμβουλίου της Ευρώπης».
Το 1950 το Συμβούλιο της Ευρώπης κατήρτισε τη Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, η οποία αποτέλεσε και τη βάση για τη συγκρότηση το ίδιο έτος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Στόχος αυτής της σύμβασης ήταν η εδραίωση θεσμών, οι οποίοι θα εμπόδιζαν την επανάληψη των φρικαλεοτήτων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, παρέχοντας συγχρόνως ένα πλαίσιο για μια πολιτική και κοινωνική ανάπτυξη εντελώς διαφορετική από εκείνη, η οποία λάμβανε χώρα στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη την ίδια περίοδο.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
