Τον Μάιο του 1945, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο μεγαλύτερος πόλεμος όλων των εποχών, έφτασε στο τέλος του, τουλάχιστον όσον αφορά την ευρωπαϊκή ήπειρο. Στο πολεμικό μέτωπο του Ειρηνικού Ωκεανού, μαίνονταν ακόμη οι συγκρούσεις ανάμεσα στα στρατεύματα της Ιαπωνίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Τελευταία μεγάλη μάχη στο μέτωπο του Ειρηνικού υπήρξε η μάχη της Οκινάουα, η οποία διήρκεσε 82 ημέρες και έληξε στις 22 Ιουνίου 1945 με τη νίκη των αμερικανικών στρατευμάτων. Οι απώλειες ήταν μεγάλες σε αριθμό, ιδιαίτερα για τους Ιάπωνες, οι οποίοι έχασαν περίπου 110.000 στρατιώτες. Από την άλλη, για τους Αμερικανούς η νίκη στην Οκινάουα κόστισε τις ζωές 7.203 στρατιωτών και 5.000 ναυτών (εξαιτίας των επιθέσεων καμικάζι των Ιαπώνων), ενώ ο αριθμός των τραυματιών άγγιξε τους 31.000 άνδρες. Μετά την ήττα τους, οι Ιάπωνες αδυνατούσαν πλέον να υπερασπιστούν τα εδάφη τους, έχοντας απολέσει το μεγαλύτερο μέρος του ανθρώπινου δυναμικού τους.
Εν τω μεταξύ, τους μήνες μετά τη Διάσκεψη της Γιάλτας (Φεβρουάριος 1945) παρατηρούνταν μια ψύχρανση στις σχέσεις των μεγάλων δυτικών δυνάμεων με τη Σοβιετική Ένωση με αφορμή τα ζητήματα της Πολωνίας και της Γερμανίας. Μετά τη λήξη των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη, οι Ηνωμένες Πολιτείες και ιδιαίτερα το Ηνωμένο Βασίλειο εξέφρασαν τις ανησυχίες τους σχετικά με τη συμμετοχή της Σοβιετικής Ένωσης στις επιχειρήσεις εναντίον των ιαπωνικών στρατευμάτων, όπως προβλεπόταν να γίνει βάσει των αποφάσεων στη Γιάλτα, φοβούμενες την αύξηση της σοβιετικής επιρροής στην Άπω Ανατολή. Στις 16 Ιουλίου 1945, την ημέρα που ο Αμερικανός πρόεδρος Χάρι Τρούμαν έφτασε στο Πότσδαμ για να συμμετάσχει στην ομώνυμη Διάσκεψη, δοκιμάστηκε με επιτυχία στο Αλαμογκόρντο του Νέου Μεξικού η ατομική βόμβα, καρπός του άκρως απόρρητου «Προγράμματος Μανχάταν». Στις 24 Ιουλίου ο Τρούμαν ενημέρωσε για το θέμα τον Σοβιετικό ηγέτη Ιωσήφ Στάλιν, ο οποίος όμως δεν έδειξε να εκπλήσσεται από την είδηση. Προσποιούμενος την ικανοποίησή του για αυτή την εξέλιξη, ο Στάλιν υποσχέθηκε να συμμετάσχει η Σοβιετική Ένωση στον πόλεμο εναντίον της Ιαπωνίας.
Η Διάσκεψη έληξε στις 2 Αυγούστου και τέσσερις ημέρες αργότερα το αμερικανικό βομβαρδιστικό Β-29 έριξε την πρώτη ατομική βόμβα στη Χιροσίμα. Στις 8 Αυγούστου η Σοβιετική Ένωση κήρυξε τον πόλεμο στην Ιαπωνία. Την επόμενη ημέρα, τα σοβιετικά στρατεύματα εκδήλωσαν μεγάλη επίθεση εναντίον των Ιαπώνων στη Μαντζουρία, περιοχή την οποία η αυτοκρατορική Ρωσία εποφθαλμιούσε στις αρχές του 20ού αιώνα. Την ίδια ημέρα, οι Αμερικανοί έριξαν τη δεύτερη ατομική βόμβα στο Ναγκασάκι. Μετά από έντονες εσωτερικές συζητήσεις, η Ιαπωνία αποδέχτηκε τις προτάσεις των Συμμάχων για άνευ όρων παράδοση. Ήταν 14 Αυγούστου (εξαιτίας της διαφοράς ώρας, στην Ιαπωνία ήταν 15 Αυγούστου).
Οι εξελίξεις στην Άπω Ανατολή απασχόλησαν ουκ ολίγες φορές την «Καθημερινή» μέσα στο καλοκαίρι του 1945. Στις 15 Αυγούστου η «Καθημερινή» έγραψε στο πρωτοσέλιδό της ότι «κατά τηλεγραφήματα εξ Ουασιγκτώνος, επίσημος ανακοίνωσις, εκδοθείσα εκ του Λευκού Οίκου προ μιας ώρας, αναφέρει ότι η ιαπωνική απάντησις έφθασεν εις το εν Βέρνη υπουργείον των Εξωτερικών προ τεσσάρων ωρών». Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ελβετικού ραδιοσταθμού, «η Ιαπωνία απεδέχθη την πρότασιν συνθηκολογήσεως. Το Ιαπωνικόν Γραφείον Πληροφοριών ανήγγειλε σήμερον την πρωίαν, επί τη βάσει ανακοινώσεως του ιαπωνικού υπουργείου των Στρατιωτικών, την αποδοχήν των συμμαχικών όρων συνθηκολογήσεως. Κατά την πρωίαν σήμερον το Ελβετικόν Πρακτορείον Ειδήσεων έλαβεν από το Ιαπωνικόν Πρακτορείον Ειδήσεων “Ντομέι” είδησιν κατά την οποίαν θα εκδοθή εντός ολίγου και θα μεταδοθή διάγγελμα του Αυτοκράτορος της Ιαπωνίας διά του οποίου θα γίνεται αποδεκτή η διακήρυξις του Πότσδαμ».
Η επίσημη τελετή συνθηκολόγησης της Ιαπωνίας πραγματοποιήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 1945, στο κατάστρωμα του αμερικανικού θωρηκτού “USS Missouri”, στον κόλπο του Τόκιο. Ο Πρόεδρος Τρούμαν ανακήρυξε τη 2α Σεπτεμβρίου ως την Ημέρα της Νίκης επί της Ιαπωνίας (Victory over Japan Day – V-J Day).
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
