Στις 22 Αυγούστου 1911, o Λουί Μπερού, ένας καλλιτέχνης που συνήθιζε να ζωγραφίζει αντίγραφα των εκθεμάτων του Λούβρου και να τα πουλάει στους επισκέπτες του, παρατήρησε ότι από τους τοίχους του μουσείου έλειπε ένας πίνακας του διάσημου Λεονάρντο ντα Βίντσι: δεν ήταν άλλος από τη «Μόνα Λίζα».
Παρότι σήμερα η «Μόνα Λίζα» είναι ένα από τα γνωστότερα και δημοφιλέστερα έργα του Λεονάρντο ντα Βίντσι, το 1911 δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστή. Ο Ντα Βίντσι είχε αναλάβει να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο της Λίζα ντελ Τζοκόντο, συζύγου ενός πλούσιου εμπόρου από τη Φλωρεντία, ονόματι Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο. Εικάζεται ότι το ξεκίνησε το 1503 και το ολοκλήρωσε το 1519. Μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη, ο πίνακας περιήλθε στον βασιλιά της Γαλλίας Φραγκίσκο Α΄ και με το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης τοποθετήθηκε στο μουσείο του Λούβρου ως ιδιοκτησία του γαλλικού λαού. Αργότερα, ο Ναπολέοντας κρέμασε τη «Μόνα Λίζα» στο υπνοδωμάτιό του στο Παλάτι του Κεραμεικού, μέχρι που, μετά την πτώση του, ο πίνακας επεστράφη στο Λούβρο.
Η κλοπή του πίνακα προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και έγινε κύριο θέμα των δημοσιευμάτων της εποχής, εκτοξεύοντας την αναγνωρισιμότητά του. Στο μεταξύ, το μουσείο έκλεισε για μία εβδομάδα και απολύθηκε ο διευθυντής του και άλλα μέλη του προσωπικού. Την ίδια ώρα, αποφασίστηκε το κλείσιμο των γαλλικών συνόρων και η γαλλική αστυνομία ξεκίνησε έρευνες, προσπαθώντας να εντοπίσει τον κλέφτη και τη διαδρομή του. Μάλιστα, συνελήφθη ως ύποπτος ο ποιητής Γκιγιόμ Απολινέρ, κυρίως εξαιτίας των ιταλοπολωνικών ριζών του, των ρηξικέλευθων απόψεών του για το avant-garde και την τέχνη, και του «μποέμικου» τρόπου ζωής του. Ενεπλάκη ακόμη και ο φίλος και ομοϊδεάτης του, Πάμπλο Πικάσο, ωστόσο και οι δύο αφέθηκαν ελεύθεροι λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων.
Για δύο ολόκληρα χρόνια δεν υπήρχε κανένα στοιχείο που να οδηγεί στον κλέφτη. Όμως, τον Νοέμβριο του 1913, ο Αλφρέντο Τζέρι, ένας Ιταλός έμπορος τέχνης, έλαβε ένα γράμμα από κάποιον που αυτοαποκαλούνταν Λεονάρντο, ο οποίος ισχυριζόταν ότι είχε στην κατοχή του τη «Μόνα Λίζα» και επιθυμούσε να την πουλήσει. Οι δύο άντρες κανόνισαν να συναντηθούν στο Μιλάνο, στις 10 Δεκεμβρίου. Εκεί, ο «Λεονάρντο Βιντσέντζο» ενημέρωσε τον Τζέρι ότι είχε τον πίνακα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του και την επόμενη ημέρα, ο τελευταίος μαζί με τον διευθυντή του μουσείου Ουφίτσι, Τζοβάνι Πότζι, επισκέφθηκαν το δωμάτιο του νεαρού προκειμένου να εξακριβώσουν ότι είχε τον πίνακα. Πράγματι, ο «Λεονάρντο» είχε κρύψει τον πίνακα κάτω από έναν ψεύτικο πάτο στο μπαούλο με τα ρούχα του. Οι Τζέρι και Πότζι, πήραν τον πίνακα για να εξετάσουν αν είναι γνήσιος και ειδοποίησαν την αστυνομία. Σύντομα, αποκαλύφθηκε ότι ο «Λεονάρντο» ήταν στην πραγματικότητα ο Βιντσέντζο Περούτζια, ένας μικροεγκληματίας και τεχνίτης που είχε εργαστεί στο Λούβρο κατασκευάζοντας γυάλινα προστατευτικά καλύμματα.
Ο Περούτζια, είχε κρυφτεί σε μια αποθήκη του μουσείου και όταν βεβαιώθηκε ότι ήταν μόνος του, κατέβασε τον πίνακα, τον έβγαλε από το κάδρο του και τον έκρυψε μέσα στη στολή του. Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι έκλεψε τον πίνακα για λόγους πατριωτικούς: προκειμένου να επιστρέψει πίσω στην Ιταλία κάτι που έκλεψε ο Ναπολέοντας, όμως διάφορες επιστολές του δείχνουν ότι κίνητρό του ήταν μάλλον το κέρδος. Φαίνεται όμως ότι η ιταλική κοινή γνώμη πίστεψε τους ισχυρισμούς του, και όταν δικάστηκε του επιβλήθηκε ποινή μόνο επτά μηνών. Συμφωνήθηκε ότι η «Μόνα Λίζα» θα εκτίθετο στη Φλωρεντία πριν επιστραφεί τελικά στη Γαλλία και στο μουσείο του Λούβρου, στις 30 Δεκεμβρίου 1913.
Για πολλούς, η κλοπή του Περούτζια είναι μία από –αν όχι η πιο– διάσημη κλοπή έργου τέχνης: ενέπνευσε ακόμη και ταινίες (ήδη από τη δεκαετία του 1930) και τραγούδια (Nat King Cole, “Mona Lisa”). Όμως, εκτός από κινηματογραφική, ήταν και το γεγονός που κατέστησε τη «Μόνα Λίζα» το δημοφιλέστερο έκθεμα του Λούβρου και έναν από τους γνωστότερους ζωγραφικούς πίνακες στον κόσμο. Σήμερα, υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο την επισκέπτονται περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι, οι οποίοι μπορούν να τη θαυμάσουν πίσω από το αλεξίσφαιρο γυάλινο πλαίσιο που την προστατεύει, μαζί με τα υπόλοιπα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας του Λούβρου, που άλλαξαν μια για πάντα μετά τις 21 Αυγούστου 1911.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
