Δεν είχε ακόμη στεγνώσει η μελάνη της Συνθήκης της Λωζάννης, όταν ένα νέο επεισόδιο συντάραξε την ελληνική κοινωνία. Στις 31 Αυγούστου 1923 ο ιταλικός στόλος βομβάρδισε την ανοχύρωτη πόλη της Κέρκυρας και ιταλικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στο νησί καταλαμβάνοντάς το. Επρόκειτο για μία από τις πρώτες ενέργειες επίδειξης ισχύος εκ μέρους του σχετικά πρόσφατα εγκαθιδρυμένου καθεστώτος του Μουσολίνι, ο οποίος επιδίωκε να καταστήσει τη χώρα του Μεγάλη Δύναμη, κυρίαρχη στη Μεσόγειο.
Αφορμή για την ιταλική εισβολή στην Κέρκυρα αποτέλεσε η δολοφονία του Ιταλού αντιπροσώπου στη Διεθνή Επιτροπή διαχάραξης των ελληνοαλβανικών συνόρων, στρατηγού Ενρίκο Τελίνι, και της ακολουθίας του, στις 27 Αυγούστου 1923 στον δρόμο Ιωαννίνων-Κακαβιάς. Δίχως να περιμένει τα πορίσματα των ερευνών των ελληνικών αστυνομικών αρχών, η ιταλική πλευρά θεώρησε την ελληνική κυβέρνηση υπεύθυνη για το έγκλημα και της απέστειλε στις 29 Αυγούστου τελεσιγραφική διακοίνωση 24ώρου προθεσμίας. Οι όροι της ιταλικής διακοίνωσης ήταν υπέρμετρα σκληροί και αφορούσαν: 1) απόδοση τιμών στην ιταλική σημαία και στις σορούς των δολοφονηθέντων, 2) αίτηση συγγνώμης προς την Ιταλία, 3) τέλεση μνημόσυνου με παρουσία του υπουργικού συμβουλίου, 4) συμμετοχή του Ιταλού στρατιωτικού ακολούθου στην Αθήνα στις ανακρίσεις, 5) καταδίκη των ενόχων σε θάνατο και 6) καταβολή 50.000.000 λιρετών στην Ιταλία.
Η ελληνική κυβέρνηση έκανε δεκτές μονάχα τις τρεις πρώτες απαιτήσεις των Ιταλών. Παρότι απέρριψε την καταβολή ενός τόσο μεγάλου χρηματικού ποσού, η ελληνική πλευρά πρότεινε να προσφέρει οικονομική αρωγή στις οικογένειες των θυμάτων, παρότι η ελληνική υπαιτιότητα στη δολοφονία των μελών της ιταλικής αντιπροσωπείας δεν αποδεικνυόταν με κανέναν τρόπο.
Το μεσημέρι της 31ης Αυγούστου ιταλικά πολεμικά πλοία εισέπλευσαν στο λιμάνι της Κέρκυρας, δίχως να χαιρετήσουν, κατά τα ειωθότα, την ελληνική σημαία. Ο πλοίαρχος Αντόνιο Φοσκίνι επισκέφθηκε τον νομάρχη της νήσου Πέτρο Ευριπαίο και του επέδωσε τελεσίγραφο, σύμφωνα με το οποίο όφειλε να παραδώσει στους Ιταλούς την Κέρκυρα χωρίς να προβάλει την παραμικρή αντίσταση, καθότι αυτή θα συντριβόταν διά της βίας. Ο νομάρχης αρνήθηκε να παραδώσει την πόλη και το νησί της Κέρκυρας στους Ιταλούς και προσπάθησε μάταια να επικοινωνήσει με την Αθήνα προκειμένου να λάβει οδηγίες για τις επόμενες κινήσεις του.
Οι Ιταλοί δεν έδειχναν διατεθειμένοι να περιμένουν την επίσημη θέση της ελληνικής κυβέρνησης. Ο βομβαρδισμός του Παλαιού Φρουρίου, εντός του οποίου διέμεναν Μικρασιάτες πρόσφυγες, και του Νέου Φρουρίου, όπου διέμεναν σπουδαστές της Σχολής Χωροφυλακής, ξεκίνησε. Σε όλη την πόλη επικράτησε πανικός. Ο βομβαρδισμός διήρκεσε 25 λεπτά και είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 15 αμάχων και τον τραυματισμό άνω των 30 ανθρώπων.
Αδυνατώντας να επικοινωνήσει με την Αθήνα, ο νομάρχης αποφάσισε να προφυλάξει τον πληθυσμό της πόλης και να αποδεχθεί το αίτημα παράδοσης της νήσου υψώνοντας λευκή σημαία – συγκεκριμένα ύψωσε ένα λευκό σεντόνι στο Παλαιό Φρούριο. Μετά την ύψωση της λευκής σημαίας, άρχισε η απόβαση των ιταλικών στρατευμάτων στο νησί. Ανακαλύπτοντας ότι δεν υπήρχε ελληνική στρατιωτική παρουσία στην πόλη, οι Ιταλοί στρατιώτες προέβησαν σε λεηλασίες.
«Ο Ιταλικός Στόλος κατέβαλε χθες την Κέρκυραν και ολίγα μετά την κατάληψίν της λεπτά έπιπτον οι πρώτοι νεκροί. Τα τηλεβόλα των ιταλικών πλοίων, τα αεροπλάνα του ιταλικού στρατού εξαπολύουν τον θάνατον εις την ανυπεράσπιστον νήσον, θάνατον εκδικητήν ενός εγκλήματος, του οποίοι οι ένοχοι είναι αν είναι Έλληνες ή ξένοι, αν εκ πολιτικών ή οιωνδήποτε άλλων λόγων εκακούργησαν», έγραψε την 1η Σεπτεμβρίου 1923 η «Καθημερινή» σχολιάζοντας την κατάληψη της Κέρκυρας από τους Ιταλούς. Συνεχίζοντας, ανέφερε ότι «αν του εγκλήματος όμως των ελληνοαλβανικών συνόρων οι δράσται παραμένουσιν άγνωστοι –και δεν είναι πιθανώτατα Έλληνες– του εγκλήματος όμως της Κερκύρας οι εργάται είναι γνωστοί, και δεν είναι καν Ιταλοί, είναι η Ιταλία».
Ευρισκόμενη σε πολύ δύσκολη θέση, η κυβέρνηση που προέκυψε έπειτα από την «Επανάσταση του 1922» κατέφυγε στο Συμβούλιο της Κοινωνίας των Εθνών ζητώντας τη διευθέτηση της διαφοράς με την Ιταλία. Ο διεθνής οργανισμός, όμως, άφησε την υπόθεση στην κρίση της Πρεσβευτικής Διάσκεψης, η οποία εξαρχής επόπτευε την εξέλιξη των ερευνών για την απόδοση ευθυνών στο θέμα της δολοφονίας Τελίνι. Τα ιταλικά στρατεύματα αποχώρησαν από την Κέρκυρα στις 27 Σεπτεμβρίου 1923, αφού πρώτα ικανοποιήθηκαν οι απαιτήσεις της ιταλικής κυβέρνησης. Η Ελλάδα αναγκάστηκε να συνάψει δάνειο για να πληρώσει το υπέρογκο ποσό της αποζημίωσης στην Ιταλία, δίχως να λάβει κάποιο ποσό για τα θύματα του βομβαρδισμού. Το κύρος της Κοινωνίας των Εθνών επλήγη, παρότι δεν κατέστη εμφανές σε όλους τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
