Στις 6 Μαΐου 1935, ο Γεώργιος Ε’, βασιλιάς του Ηνωμένου Βασιλείου και των Βρετανικών Κτήσεων, συμπληρώνει 25 χρόνια στον θρόνο της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας της εποχής. Έχοντας γεννηθεί στις 3 Ιουνίου 1865, διαδέχθηκε τον πατέρα του Εδουάρδο Ζ’ και βασίλεψε σε μια περίοδο κοσμογονικών εξελίξεων σε όλο τον πλανήτη. Με την ευκαιρία του αργυρού ιωβηλαίου, προγραμματίζεται –και πραγματοποιείται– ένα πλήθος λαμπρών εκδηλώσεων. Για τον εορτασμό, στολίζεται κάθε γωνιά της αυτοκρατορίας, ενώ παράγονται αμέτρητα αναμνηστικά είδη. Παρά την επιβαρυμένη του υγεία –θα φύγει, άλλωστε, από τη ζωή οκτώ μήνες αργότερα– ο Γεώργιος θα είναι παρών σε πολλές από αυτές τις εκδηλώσεις, μαζί με τη βασίλισσα Μαρία.
Εξ αφορμής του αργυρού ιωβηλαίου, η Καθημερινή δημοσιεύει –εκτός από τα εκτενή ρεπορτάζ της για τον εορτασμό– κείμενα του Έντμοντ Ντεμαίτρ, τα οποία περιγράφουν άγνωστες λεπτομέρειες της ιδιωτικής ζωής του βασιλιά Γεωργίου. Από την αγάπη του για τις λεμβοδρομίες και το κυνήγι μέχρι την άποψή του για τις σουφραζέτες, και από τη φιλειρηνική του τοποθέτηση έως το πάθος του για τη συλλογή γραμματοσήμων, οι διάφορες ιστορίες που παραθέτει ο Ντεμαίτρ έδιναν τη δυνατότητα στον αναγνώστη της εποχής να γνωρίσει τον μεγάλο μονάρχη.
Πώς θα εορτασθή το Αργυρούν Ιωβηλαίον των Άγγλων βασιλέων
Αι επίσημοι τελεταί διά τον εορτασμόν του Αργυρού Ιωβηλαίου του Βασιλέως Γεωργίου Ε’ θ’ αρχίσουν την 6ην Μαΐου.
Αι σχετικαί προετοιμασίαι έχουν ήδη συμπληρωθή, και ανεκοινώθησαν αι γενικαί λεπτομέρειαι του προγράμματος, το οποίον κατηρτίσθη διά τον μεγαλοπρεπή πανηγυρισμόν του εθνικού τούτου γεγονότος εις ολόκληρον την Βρεττανικήν Αυτοκρατορίαν.
Εις την αγγλικήν ιστορίαν ελάχιστα υπήρξαν τα βασιλικά ιωβηλαία. Από της εποχής των Τυδόρ δύο μόνον βασιλείς, ο Γεώργιος Γ’ και η βασίλισσα Βικτωρία, εβασίλευσαν πλέον των 50 ετών, άλλοι δε βασιλείς οι οποίοι εκυβέρνησαν την χώραν πλέον των 25 ετών είνε ο Ερρίκος Η’, η βασίλισσα Ελισάβετ και ο Γεώργιος Β’. Η βασίλισσα Βικτωρία εώρτασε το Χρυσούν και Αδαμάντινον Ιωβηλαίον της με μεγαλοπρέπειαν πολύ μεγαλειτέραν από εκείνην την οποίαν θα ίδη μετά δύο εβδομάδας το Λονδίνον. Το 1887, τέσσαρες βασιλείς της Ευρώπης και πολυάριθμοι ξένοι ηγεμόνες παρέστησαν εις την επίσημον δοξολογίαν του Ουεστμίνστερ, δέκα δε έτη βραδύτερον, η βασιλική πομπή ήτις κατηυθύνθη εις τον καθεδρικόν ναόν του Αγίου Παύλου περιελάμβανεν, εκτός των στρατιωτικών και ναυτικών δυνάμεων, την βασιλικήν ιρλανδικήν χωροφυλακήν, τους αντιπροσώπους των ξένων κρατών, την ινδικήν αυτοκρατορικήν φρουράν, την αυτοκράτειραν Φρειδερίκου και τους Άγγλους και ξένους πρίγκηπας. Η άμαξα της Βασιλίσσης εσύρετο υπό εξ λευκών ίππων, άλλαι δε 16 ανακτορικαί άμαξαι διετέθησαν διά τα μέλη της βασιλικής οικογενείας και τους υψηλούς προσκεκλημένους της.
Διά το Ιωβηλαίον του βασιλέως Γεωργίου απεφασίσθη να προτιμηθή μάλλον η απλότης, χάριν όμως του λαού ο οποίος θα συγκεντρωθή εις τας οδούς από τας οποίας θα διέλθη ο Βασιλεύς και η Βασίλισσα προσετέθησαν εις την τελετήν και ωρισμέναι θεαματικαί παρελάσεις. Κατά το καταρτισθέν πρόγραμμα, η βασιλική πομπή θα περιλαμβάνη το βασιλικόν ζεύγος, τον πρίγκηπα και την πριγκήπισσαν Αρθούρου του Κουνώτ, την πριγκήπισσαν Αλίκην, τον κόμην και την κόμησσαν του Άθλου, τα μέλη του Βασιλικού Οίκου και τους επιτίμους Ινδούς υπασπιστάς του Βασιλέως. Αι εξ ανακτορικαί άμαξαι θα συνοδεύωνται υπό της Βασιλικής Φρουράς. Εις το Τεμπλ Μπαρ, ο λόρδος Δήμαρχος θα υποδεχθή τον Βασιλέα και θα παραδώση εις αυτόν με την συνήθη επισημότητα το ξίφος της πόλεως.
Τα μέλη της Βασιλικής οικογενείας θα μεταβούν εις τον ναόν του Αγίου Παύλου, προ της αφίξεως των Βασιλέων. Προς τούτο θα σχηματισθούν δύο πομπαί. Η πρώτη θα περιλαμβάνη την βασίλισσαν της Νορβηγίας, τον πρίγκηπα της Ουαλλίας, τον Δούκα του Γκλώστερ, την Βασιλικήν πριγκήπισσαν, τον κόμητα του Χαίηργουντ και την πριγκήπισσαν Βικτωρίαν, θα συνοδεύεται δε υπό λόχου σωματοφυλάκων, η δευτέρα δε τον Δούκα και την Δούκισσαν της Υόρκης, μετά των πριγκηπισσών Ελισάβετ και Μαργαρίτας της Υόρκης, και τον Δούκα και την Δούκισσαν του Κεντ, θα συνοδεύεται δε υπό λόχου της εφίππου βασιλικής σωματοφυλακής. Ο Λόρδος Καγκελλάριος, ο «Σπήκερ» της Βουλής των Κοινοτήτων, ο πρωθυπουργός, οι πρωθυπουργοί των αποικιών, οι αντιπρόσωποι των Ινδιών και οι πρωθυπουργοί της Νοτίου Ροδεσίας και της Βορείου Ιρλανδίας θα ευρίσκωνται επίσης εις τον καθεδρικόν ναόν, προ της αφίξεως των Βασιλέων. Μεταξύ των πρωθυπουργών των αποικιών θα είνε ο κ. Μπέννετ του Καναδά, ο κ. Λάιους της Αυστραλίας, ο κ. Φορμπς της Νέας Ζηλανδίας, ο στρατηγός Χέρτσοκ της Νοτιοαφρικανικής Ενώσεως και ο κ. Χιούγκινς της Νοτίου Ροδεσίας.
Εις τα πλήθη τα οποία θα συγκεντρωθούν διά να επευφημήσουν τον Βασιλέα και την Βασίλισσαν θα δοθή τοιουτοτρόπως η ευκαιρία να θαυμάσουν την μοναδικήν μεγαλοπρέπειαν της βασιλικής πομπής, τόσον κατά την μετάβασιν εις τον ναόν του Αγίου Παύλου όσον και κατά την επιστροφήν εις τα ανάκτορα του Μπούκιγχαμ. Υπολογίζεται ότι χιλιάδες ξένων επισκεπτών θα έλθουν εις το Λονδίνον διά να παραστούν εις τας τελετάς. Ειδικαί εξέδραι έχουν ήδη στηθή κατά μήκος του Μελλ και εις όλας τας κεντρικάς λεωφόρους της πρωτευούσης.
Η επίσημος δοξολογία θα είνε η κυριωτέρα τελετή του Ιωβηλαίου. Εις τον ναόν θα παραστούν μόνον οι επίσημοι αντιπρόσωποι, εντούτοις τόσον ο αγγλικός λαός όσον και ολόκληρος η Αυτοκρατορία θα δυνηθούν να παρακολουθήσουν την λειτουργίαν διά του ασυρμάτου. Οι θρησκευτικοί ύμνοι, ως επίσης και αι προσευχαί τας οποίας θα εκφωνήση ο αρχιεπίσκοπος της Καντερβουρίας θα ακουσθούν από εκατομμύρια Βρεττανών υπηκόων εις όλον τον κόσμον.
Το δεύτερον σημαντικόν γεγονός του Ιωβηλαίου θα είνε το διάγγελμα όπερ θα απευθύνη εις την Αυτοκρατορίαν διά του ασυρμάτου ο Βασιλεύς την εσπέραν της επετείου της αναρρήσεώς του εις τον θρόνον. Η βασίλισσα Βικτωρία, επί τη ευκαιρία του Αδαμαντίνου Ιωβηλαίου της, απηύθυνε το εξής σύντομον διάγγελμα: «Εκ βάθους καρδίας ευχαριστώ τον αγαπητόν μου λαόν. Αι ευλογίαι του Θεού μετ’ αυτού», πιέσασα εις τα Ανάκτορα ένα μηχάνημα το οποίον μετεβίβασε τηλεγραφικώς τας φράσεις εις όλα τα μέρη της Αυτοκρατορίας. Την 6ην Μαΐου, οι ανά τον κόσμον υπήκοοι του Βασιλέως Γεωργίου θα δυνηθούν να ακούσουν την φωνήν του. Η Αυτού Μεγαλειότης θα ομιλήση εκ του ιδιαιτέρου γραφείου του των Ανακτόρων του Μπούκιγχαμ, ως έπραξε ήδη και κατά τα Χριστούγεννα, όταν εκ του γραφείου του των ανακτόρων του Σάντριγκομ απηύθυνε τας ευχάς του προς τον λαόν του.
Το Λονδίνον θα παρουσιάζη εορτάσιμον όψιν. Η διακόσμησις της πόλεως θα είνε πρωτοφανής. Την νύκτα, η φωταγώγησις των δημοσίων και ιδιωτικών κτιρίων θα καθιστούν το θέαμα πράγματι φαντασμαγορικόν. Την 10ην μ.μ. της 6ης Μαΐου, εις ολόκληρον την Μεγάλην Βρεττανίαν και την Βόρειον Ιρλανδίαν θα αναφθούν επί των ορέων πυρσοί.
Πλην του Λονδίνου και όλαι αι άλλαι πόλεις θα εορτάσουν μεγαλοπρεπώς την βασιλικήν επέτειον. Η 6η Μαΐου θα είνε ημέρα αργίας. Τα καταστήματα, αι τράπεζαι, τα εργοστάσια θα παραμείνουν κλειστά. Πλείσται επιχειρήσεις εδήλωσαν ότι θα πληρώσουν εις τους εργάτας των το ημερομίσθιον της εορτασίμου ημέρας. Ιδιαιτέρα μέριμνα ελήφθη διά τους μαθητάς και τους αναπήρους. Εις τους ανέργους θα δοθή πρόσθετον επίδομα. Όλοι οι δήμοι έχουν οργανώσει εορτάς και διασκεδάσεις. Εις το Μπίρμιγχαμ, αι αρχαί έχουν ετοιμάσει ειδικάς τελετάς διά τους απόρους και τους γέροντας, τόσον εντός όσον και εκτός των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Λαϊκαί διασκεδάσεις έχουν οργανωθή εις όλα τα πάρκα, όπου θα αναφθούν και τα πυροτεχνήματα. Εις τους μαθητάς των σχολείων θα δοθή αναμνηστικόν μετάλλιον, κατασκευασθέν εις το Μπίρμιγχαμ. Η πόλις την νύκτα θα πλημμυρίζη εις το φως. Το Λίβερπουλ θα προσφέρη εις 42.000 μαθητάς αναμνηστικά δώρα. Επίσης, ο δήμος θα παραθέση τέιον εις το οποίον θα παραστούν 2.000 γέροντες. Η πόλις έχει στολισθή μεγαλοπρεπώς, πλείσται δε εορταί θα δοθούν εις τα πάρκα, αποκλειστικώς διά τον λαόν. Το Μπράιτον ωργάνωσε μιαν πάνδημον δοξολογίαν εις το ύπαιθρον, μιαν ιστορικήν παρέλασιν, κινηματογραφικάς παραστάσεις διά τους μαθητάς, φωταψίας, συσσίτια διά τους απόρους και επίσημον χορόν. Εις τας κυριωτέρας πόλεις, τα τροχιοδρομικά οχήματα θα κυκλοφορούν την νύκτα με φωτεινήν διακόσμησιν.
Η βασιλική επέτειος έδωσε μιαν καταπληκτικήν ώθησιν εις την κοινωφελή και εθνικήν δράσιν. Επί τη ευκαιρία του Ιωβηλαίου πολυάριθμα είνε τα φιλανθρωπικά και άλλα ευαγή έργα τα οποία πρόκειται να εκτελεσθούν. Οι ιδιοκτήται ανθρακωρυχείων της Νοτίου Ουαλλίας απεφάσισαν προς τιμήν του Βασιλέως να ιδρύσουν ταμείον συντάξεων διά τους εργάτας των. Σύλλογοι, ιδιωτικαί οργανώσεις και άτομα ακόμη διέθεσαν σημαντικά ποσά τα οποία θα χρησιμοποιηθούν διά την φύτευσιν δένδρων, την ίδρυσιν γυμναστηρίων, κολυμβητικών δεξαμενών, πλατειών, πάρκων και εν γένει εξωραϊστικών έργων, διά την επέκτασιν ή την βελτίωσιν νοσοκομείων, ασύλων και συσσιτίων και τέλος διά την σύστασιν βραβείων και άλλων επάθλων εις τους προσφέροντας εξαιρετικάς κοινωνικάς υπηρεσίας.
Σχεδόν κάθε πόλις θα οργανώση και μιαν ιστορικήν παρέλασιν με αναπαραστάσεις εκ της παλαιάς τοπικής ζωής. Εξαιρετικής λαμπρότητος προμηνύονται αι παρελάσεις του Σαουθάμπτον και του Άκτον, όπου εκατοντάδες εργατών ασχολούνται από μηνών εις την κατασκευήν παλαιών ενδυμασιών και διαφόρων άλλων αντικειμένων. Μεγάλαι επίσης λεμβοδρομίαι και ενετικαί εορταί θα δοθούν εις τας παραποταμίους πόλεις, η ενετική εορτή δε επί του Ταμέσεως θα παραμείνη αλησμόνητος.
Η 6η Μαΐου θα εγκαινιάση την λαμπροτέραν κοσμικήν περίοδον από όσας εγνώρισε μέχρι σήμερον το Λονδίνον. Αι εορταί αι οποίαι θα δοθούν επ’ ευκαιρία του Ιωβηλαίου θα διαρκέσουν καθ’ όλον τον Μάιον, Ιούνιον και Ιούλιον, θα λήξουν δε επισήμως με το «γκάρντεν πάρτυ» το οποίον θα δώσουν οι Βασιλείς εις τους κήπους των Ανακτόρων. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει σειράν μαραθωνίων δρόμων. Οι διαγωνιζόμενοι θα εκκινήσουν από διαφόρους πόλεις διά να φέρουν τον χαιρετισμόν των συμπολιτών των εις τους Βασιλείς. Εις τον πρώτον μαραθώνιον θα λάβουν μέρος έφηβοι, οι οποίοι θα φθάσουν εις το «Άλμπερτ Χωλ» την 1ην Μαΐου. Οι άλλοι μαραθωνοδρόμοι θα καταφθάσουν τμηματικώς εις το «Άλμπερτ Χωλ» όπου θα τους υποδεχθή ο Δουξ της Υόρκης εξ ονόματος του Βασιλέως. Επίσης ομάς ποδηλατιστών ανεχώρησεν εκ του Δημαρχείου του Λονδίνου και θα περιέλθη τας κυριωτέρας πόλεις της Αγγλίας. Οι ποδηλατισταί, επιστρέφοντες, θα παραδώσουν εν λεύκωμα με τας υπογραφάς όλων των δημάρχων, οι οποίοι θα υποβάλλουν συγχαρητήρια και ευχάς εις τον Άνακτα. Η τελευταία ομάς των μαραθωνοδρόμων θα φθάση εις το Λονδίνον την 6ην Μαΐου.
Την Κυριακήν 5 Μαΐου, παραμονήν του Ιωβηλαίου, ο αρχιεπίσκοπος της Καντερβουρίας θα τελέση ειδικήν δοξολογίαν, κατά την οποίαν θα εκφωνήση και λόγον, ο οποίος θα μεταδοθή διά του ραδιοφώνου.
Η Καθημερινή, 28 Απριλίου 1935
Φίλος της ειρήνης
Οι τακτικοί επισκέπται των υπουργείων Εξωτερικών και των διαδρόμων των μεγάλων ευρωπαϊκών συνελεύσεων ή της Κοινωνίας των Εθνών επαναλαμβάνουν το εξής ανέκδοτον: Κάποτε, ο Βασιλεύς της Αγγλίας, προκαλέσας εις κυνήγιον τον κ. Μακντόναλδ, του έδειξεν ένα υπέροχον φασιανόν, τον οποίον είχε φονεύσει ιδιοχείρως.
— Περίφημος φασιανός, δεν είναι έτσι; ερώτησε ο Βασιλεύς.
— Πράγματι, Μεγαλειότατε, απεκρίθη ο κ. Μακντόναλδ. Περισσότερον, όμως, θαυμάζω την επιδεξιότητα με την οποίαν εφονεύσατε τον φασιανόν.
— Τι κρίμα που δεν ημπορώ με την ιδίαν ευκολίαν να σκοτώσω και όλους τους εχθρούς σας!
Δεν γνωρίζω τον κατασκευαστήν του ανεκδότου αυτού· αλλ’ όποιος και αν είνε αυτός, Άγγλος ή Γάλλος, σοσιαλιστής ή φασιστής, δεν έχει την παραμικράν ιδέαν περί της «πολιτικής νοοτροπίας» του Βασιλέως της Αγγλίας. Ο Γεώργιος Ε’ , ιστάμενος υπεράνω των κομμάτων και όλων των πολιτικών διενέξεων, απέδειξε κατ’ επανάληψιν μέχρι σήμερον, ότι είνε πάντοτε πρόθυμος να παράσχη την ηθικήν υποστήριξίν του εις οιανδήποτε Κυβέρνησιν, αρκεί να εξυπηρετή αυτή τα γενικώτερα συμφέροντα της Μεγάλης Βρεττανίας. Αν κατά σύμπτωσιν –όλα ημπορούν να συμβούν εις τον κόσμον αυτόν και ιδίως εις την πολιτικήν ζωήν– ο σερ Όσβαλδ Μόσλεϋ, ο αρχηγός των Άγγλων φασιστών, γίνη μιαν ημέραν Πρωθυπουργός, θα τύχη εις τ’ ανάκτορα του Βούκιγκχαμ της ιδίας ευμενούς υποδοχής που θα επεφύλασσεν ο Άναξ και εις τον κ. Μάξτον, τον αρχηγόν των εξτρεμιστών σοσιαλιστών, εις περίπτωσιν καθ’ ην ο αριστερός αυτός πολιτικός θα επετύγχανεν εις τας γενικάς εκλογάς.
1892 (AP Photo).
Με άλλα λόγια, ο Βασιλεύς Γεώργιος Ε’ σέβεται απολύτως την παλαιάν παράδοσιν, η οποία χρησιμεύει ως βάσις εις όλας τας συνταγματικάς μοναρχίας: ο Βασιλεύς πρέπει να βασιλεύη και όχι να κυβερνά… Αλλ’ αυτό δεν σημαίνει ότι ο ρόλος τον οποίον παίζει ο Βασιλεύς εις την πολιτικήν ζωήν της χώρας στερείται κάθε σημασίας – ότι ο μονάρχης περιορίζεται εις το να εγκρίνη όλας τας πράξεις της Κυβερνήσεως. Κάθε άλλο. Μόλις εμφανισθούν απειλητικά σύννεφα εις τον ορίζοντα της χώρας ή της Αυτοκρατορίας, τα βλέμματα όλων στρέφονται προς τον Βασιλέα, ο οποίος κατώρθωσε πλειστάκις μέχρι σήμερον, χάρις εις την πολιτικήν του οξύνοιαν, να δώση λύσιν ικανοποιητικήν διά την Αγγλίαν εις προβλήματα θεωρούμενα άλυτα.
Ο ιστοριογράφος της συγχρόνου Αγγλίας σερ Ι. Α. Ρ. Μάρριοτ γράφει κάπου τα εξής, ομιλών περί της μεγάλης οικονομικής κρίσεως του 1931:
«Το έθνος ολόκληρον επληροφορήθη με αίσθημα ανακουφίσεως και ευγνωμοσύνης ότι ο Βασιλεύς, διακόπτων ένα ταξίδιον αναψυχής, επανήλθεν εις Λονδίνον διά ν’ αναλάβη ο ίδιος αυτοπροσώπως την παρακολούθησιν της κρισίμου και επικινδύνου καταστάσεως…»
Δεν δύναται, λοιπόν, ν’ αμφισβητηθή το γεγονός ότι ο βασιλεύς παίζει σπουδαίον πολιτικόν ρόλον εις την χώραν του, χωρίς εν τούτοις να θίγη το αρχαιότερον σύνταγμα του κόσμου.
Μένει τώρα να χαρακτηρισθή η πολιτική του: Είνε μεγαλεπήβολος, όπως του Ερρίκου Η’; Αποφασιστική, όπως του Γουλιέλμου της Οράγγης; Εύστροφος και επιδεξία, όπως του Εδουάρδου Ζ’; Εις τα ερωτήματα αυτά δεν είνε δύσκολον να δοθή μια απάντησις:
— Ο Βασιλεύς Γεώργιος Ε’ μίαν μόνον πολιτικήν ακολουθεί: της Ειρήνης!
Τον χαρακτηρισμόν αυτόν τον έδωσεν ο λόρδος Ρόμπερ Σέσιλ, ο περιφανής πολιτικός, ο οποίος υπήρξε ένας αφωσιωμένος θεράπων όχι μόνον της χώρας του, αλλά και της ιδέας της ειρήνης.
— Είνε ίσως ανωφελές να διαπιστώσωμεν –μου είπεν ο λόρδος Σέσιλ– ότι εις το επίπεδον της εσωτερικής πολιτικής, υπέρτατον καθήκον του βασιλέως είνε να εξομαλύνη κατά το δυνατόν όλας τας μεταξύ των κομμάτων υφισταμένας διαφοράς, εξασφαλίζων την ειρηνικήν ανάπτυξιν του Έθνους. Όσον αφορά την εξωτερικήν πολιτικήν, ο μέλλων ιστορικός, την ημέραν που θα μελετήση τ’ αρχεία τα σχετικά με την ιστορίαν του αιώνος μας, θα εξακριβώση ότι ο βασιλεύς Γεώργιος Ε’ υπεστήριξε πάντοτε εκείνους οι οποίοι ειργάσθησαν υπέρ της προσεγγίσεως όλων των κρατών. Όταν ιδρύσαμεν εις την Αγγλίαν ένα Σύνδεσμον διά την Κοινωνίαν των Εθνών, η Α.Μ. ανέλαβε τον οργανισμόν αυτόν υπό την υψηλήν προστασίαν του. Έκτοτε δε, δεν έπαυσεν ενδιαφερόμενος διά τας Εργασίας του Συνδέσμου, αποστέλλων συχνά εις την Γραμματείαν επιστολάς διαπνεομένας από βαθύ φιλειρηνικόν πνεύμα. Εκ παραλλήλου, ανέθεσε κατ’ επανάληψιν εις τον πρίγκηπα της Ουαλλίας να τον αντιπροσωπεύση εις διαφόρους συγκεντρώσεις. Κατά την διάρκειαν αυτών, ο διάδοχος του θρόνου, ακολουθών το παράδειγμα του πατρός του, εξεφώνησε λόγους προκαλέσαντας ζωηράν εντύπωσιν εις την αγγλικήν και διεθνή δημοσίαν γνώμην.
— Ομιλείτε περί ιστορίας – είπα τότε εις τον λόρδον Σέσιλ. Αλλ’ υπάρχουν δύο ειδών ιστορίαι.
Η επίσημος, η οποία γράφεται επί τη βάσει των αρχείων, και η «μικρά ιστορία». Είσθε αρμόδιος, λόρδε Σέσιλ, λόγω της θέσεώς σας και της συχνής σας επαφής μετά της Α.Μ., να μου δώσετε μερικάς ενδιαφερούσας πληροφορίας αναφορικώς προς τας σχέσεις τας οποίας διατηρεί ο Βασιλεύς μετά των πολιτικών ανδρών και των διπλωματών.
— Ο Βασιλεύς ενδιαφέρεται διά παν ό,τι συμβαίνει εις την αυτοκρατορίαν, συνεπώς ευρίσκεται εις τακτικήν επικοινωνίαν με όλους τους υπουργούς, οι οποίοι τον κατατοπίζουν εφ’ όλων των ζητημάτων. Τους δέχεται εις το ιδιαίτερον γραφείον του και αν η συνομιλία είνε μικράς διαρκείας, ο Βασιλεύς παραμένει όρθιος. Όταν, όμως, η συζήτησις παρατείνεται, ο Άναξ κάθεται και προσκαλεί και τον συνομιλητήν του να καθήση. Αναφέρω την λεπτομέρειαν αυτήν, επειδή γνωρίζω ότι εις τας περισσοτέρας των αυλών, η εθιμοτυπία δεν επιτρέπει να κάθεται ένας πολίτης παρουσία του Βασιλέως. Η Α.Μ. γνωρίζει εις την εντέλειαν την τέχνην να εμπνέη βαθύτατον σεβασμόν, ενώ συγχρόνως είνε δημοκρατικός εις τους τρόπους του.
— Γνωρίζετε το ανέκδοτον του ιατρού του αυτοκράτορος Φραγκίσκου Ιωσήφ, τον οποίον δεν επέτρεψαν κάποτε να παρουσιασθή προ του ασθενούντος μονάρχου, επειδή δεν εφορούσε την προβλεπομένην υπό της εθιμοτυπίας ενδυμασίαν. Θα ημπορούσε να συμβή αυτό και εις τ’ ανάκτορα του Βούκιγχαμ.
— Είσθε πολύ περίεργος! Απεκρίθη μειδιών ο λόρδος Σέσιλ. Πάντως, οι υπουργοί φορούν επίσημον ένδυμα, προκειμένου να παρουσιασθούν προ του Βασιλέως. Και το γιλέκο των πρέπει να είνε απαραιτήτως μαύρον.
— Ποία είνε η κυριωτέρα αρετή της Α.Μ.;
— Η διαύγεια της κρίσεώς του και η βαθεία γνώσις των πολιτικών υποθέσεων, απεκρίθη ο λόρδος Σέσιλ.
Και εις το σημείον αυτό διεκόπη η συνομιλία μας.
Του Edmond Demaitre, Η Καθημερινή, 3 Μαΐου 1935
(AP Photo).
Μανιώδης φίλαθλος – Τα δημοκρατικά του αισθήματα
Ε καθήμεθα εις μιαν αριστοκρατικήν λέσχην, απέναντι του μεγάρου της γαλλικής πρεσβείας. Και η συνομιλία μας περιεστρέφετο, φυσικά, γύρω από το μοναδικόν θέμα που απασχολεί σήμερον την Αγγλίαν και τον λαόν της: το ιωβηλαίον του Βασιλέως Γεωργίου Ε’.
Εις την ομήγυριν συμπεριελαμβάνετο και ένας ηλικιωμένος κύριος, ο οποίος διήλθε ολόκληρον σχεδόν την ζωήν του εις την υπηρεσίαν της βασιλικής Αυλής. Δεν ημπορώ να σας ανακοινώσω το όνομά του, διότι μου απέσπασε την κατηγορηματικήν υπόσχεσιν ότι θα τον καλύψω υπό το πέπλον της ανωνυμίας. Αλλ’ αι πληροφορίαι που μου έδωσε σχετικώς με την ιδιωτικήν ζωήν του Βασιλέως της Αγγλίας υπήρξαν πολύτιμοι από πάσης απόψεως.
— Είνε αληθές, ερώτησα τον υποχρεωτικόν συνομιλητήν μου, ότι ο Βασιλεύς προτιμά την λεμβοδρομίαν από κάθε άλλο σπορ;
— Ο Βασιλεύς απεχθάνεται τον χορόν, παίζει ενίοτε τέννις, αγαπά την ιππασίαν, λατρεύει το κυνήγι και παθαίνεται κυριολεκτικώς με την λεμβοδρομίαν. Μεταξύ όλων των αθλητικών αγωνισμάτων, τα οποία είνε υποχρεωμένος να παρακολουθή, εκείνο που προκαλεί ιδιαιτέρως το ενδιαφέρον και την προσοχήν του είνε αι λεμβοδρομίαι του Κόουζ. Η προτίμησίς του αύτη είνε ευεξήγητος. Ο άναξ διήλθε την νεανικήν του ηλικίαν υπηρετών εις το ναυτικόν. Διέτρεξε κατ’ επανάληψιν τους ωκεανούς και έμαθε ν’ αγαπά την θάλασσαν, τα καράβια, τα γιωτ, τα ιστιοφόρα – την θαλασσινήν ζωήν.
Εάν εδοκίμαζα –συνέχισεν ο συνομιλητής μου– να εξηγήσω την λατρείαν του Βασιλέως προς την θάλασσαν διά της μεθόδου της ψυχαναλύσεως, θα έλεγα ότι ο μονάρχης αγαπά την θαλασσινήν ζωήν επειδή κατά την διάρκειαν αυτής εγνώρισε την μοναδικήν, την ασύγκριτον συγκίνησιν που προκαλεί ο κίνδυνος του θανάτου… Η ιστορία αυτή συνέβη προ μακρού… Μίαν ημέραν, ο Βασιλεύς ευρέθη, μετά του αδελφού του, επί μιας ελαφράς λέμβου, η οποία ανήκεν εις το πολεμικόν «Βακχίς». Πριν φθάσουν εις το πλοίον, εξέσπασε δυνατή τρικυμία. Οι τρεις επιβάται της λέμβου ήρχισαν ν’ αγωνίζωνται απεγνωσμένως εναντίον των κυμάτων. Αιφνιδίως ένα κύμα, ισχυρότερον των άλλων, ανήρπασε την μιαν κώπην… Οι επιβάται ευρέθησαν τότε εις δεινήν θέσιν. Αλλ’ ο Φράνσις Τσέντγουϊκ, ο ναυτικός ο οποίος συνώδευε τον Βασιλέα και τον αδελφόν του, ερρίφθη εις τα κύματα και κατώρθωσε, με κίνδυνον της ζωής του, να πιάση το κουπί. Ύστερ’ από ημίσειαν ώραν, οι πρίγκηπες και ο σύντροφός των ευρίσκοντο σώοι και αβλαβείς επί του καταστρώματος της «Βακχίδος»…
— Βλέπω –είπα– ότι και οι Βασιλείς διέρχονται ενίοτε κρισίμους στιγμάς. Νομίζετε ότι οι Βασιλείς εκτός των κινδύνων και των φροντίδων, γνωρίζουν και τ’ άλλα μικροβάσανα της ζωής;
— Ω! είμαι βέβαιος περί τούτου. Συγκεκριμένως, γνωρίζω τρεις περιπτώσεις κατά τας οποίας ο Βασιλεύς, χωρίς βέβαια ν’ αποδώση εξαιρετικήν σημασίαν εις τα γεγονότα αυτά, εδοκίμασεν εν τούτοις συναισθήματα μάλλον δυσάρεστα. Η αλήθεια είνε, ότι γνωρίζει να συγκρατή τα νεύρα του· και μια απλή συνοφρύωσις υπήρξεν η μοναδική εκδήλωσις της αγανακτήσεως που τον εκυρίευσε ενώ η Αυλή παρευρίσκετο προ του «σκανδάλου των σουφραζεττών».
Η ιστορία αυτή συνέβη ολίγα έτη προ του πολέμου. Την εποχήν εκείνην, ένας όμιλος τολμηρών και αποφασιστικών γυναικών ηγωνίζετο απεγνωσμένως διά την χειραφέτησιν του αδυνάτου φύλου. Συμφώνως προς τον νόμον, αι σουφραζέτται αι οποίαι επετίθεντο ενόπλως εναντίον των αστυνομικών, συνελαμβάνοντο και εφυλακίζοντο. Και αν απεπειρώντο να κάμουν απεργίαν πείνης, αι αρχαί τας εξηνάγκαζον διά της βίας να φάγουν.
Ένα απόγευμα, μερικαί δεσποινίδες της ανωτάτης κοινωνικής τάξεως του Λονδίνου, παρουσιάσθησαν προ των Α.Α.Μ.Μ. Αιφνιδίως, μια νέα, αφού υπεκλίθη προ του βασιλικού ζεύγους, ανεφώνησε:
— «Παρακαλώ την Υμετέραν Μεγαλειότητα να δώση διαταγάς να παύσουν τα μαρτύρια των γυναικών».
Ο βασιλεύς και η βασίλισσα δεν εκινήθησαν διόλου από την θέσιν των. Ούτε μία χειρονομία δεν επρόδωσε την συγκίνησίν των. Αλλ’ ένας ανώτερος αυλικός, επήρε την νέαν από το χέρι και την ωδήγησεν έξω της αιθούσης.
Μια άλλη σκηνή, δυσάρεστος και αυτή, έλαβε χώραν εις την πρεσβείαν των Ηνωμένων Πολιτειών, κατά την διάρκειαν ενός γεύματος, το οποίον παρέθεσν ο πρέσβυς κ. Χάρβεϋ επ’ ευκαιρία της αναχωρήσεώς του εκ Λονδίνου. Εις το γεύμα αυτό παρευρέθη και ο βασιλεύς. Μετά το γεύμα, ο πρεσβευτής συνώδευσε την Α.Μ. εις το αυτοκίνητόν του. Ο βασιλεύς τού άπλωσε το χέρι και τον απεχαιρέτισε. Και ο αμερικανός διπλωμάτης, ενθουσιασθείς, εκτύπησε τον βασιλέα προστατευτικώς εις τους ώμους, εις ένδειξιν ίσως ευνοίας…
Η τρίτη περίπτωσις υπήρξε σχεδόν ανάλογος με την προηγουμένην. Ο μεγάλος αμερικανός ευθυμογράφος Μαρκ Τουαίν, παρουσιασθείς κάποτε προ του βασιλέως κατά την διάρκειαν ενός γκάρντεν-πάρτυ, εχαιρέτησε την Α.Μ. μετά σεβασμού, με μόνην την διαφοράν ότι δεν έβγαλε το καπέλλο του από το κεφάλι του.
Αλλ’ ας επανέλθωμεν εις τα σπορ. Ο βασιλεύς είνε ένας από τους καλυτέρους κυνηγούς του βασιλείου. Ενθυμούμαι ότι κάποτε εσκότωσεν εις διάστημα ολίγων ωρών, δύο φασιανούς, ένα λαγόν, τέσσαρες πάπιες, ογδόντα τέσσαρες μικρές μπεκάτσες, τέσσαρες πέρδικες και ένα περιστέρι. Εκ παραλλήλου, η Α.Μ. ημπορεί να καυχηθή ότι είνε ο κυνηγός, ο εσκότωσε την μεγαλυτέραν τίγριν και την μεγαλυτέραν λεοπάρδαλιν. Εν τούτοις –μολονότι εκυνήγησε κατ’ επανάληψιν και εις Ινδίας και εις Αφρικήν– η πλέον εξαιρετική κυνηγετική περιπέτειά του έλαβε χώραν πλησίον του Μπάλμοραλ.
Μιαν ημέραν, ο βασιλεύς, ενώ παρηκολούθει ένα κοπάδι δορκάδων, επρόσεξεν ένα ζώον εξαιρετικόν που έφερεν επί της κεφαλής του ένα παράδοξον σύμπλεγμα κεράτων… Φαντάζεσθε την χαράν του βασιλέως. Μετά παρέλευσιν ολίγης ώρας, η δορκάς αυτή δεν εζούσε. Και όταν ο βασιλεύς εξήτασε από κοντά τα κέρατά της, είδεν ότι το ζώον αυτό είχε… διπλά κέρατα! Τι είχε συμβή; Απλούστατα η δορκάς συνεπλάκη με μιαν άλλην δορκάδα και της έσπασε τα κέρατα, τα οποία ενεπλάκησαν εις τα ιδικά της! Διά ν’ απαλλαγή από το ενοχλητικόν αυτό τρόπαιον, η δορκάς έτριψε τα κέρατά της εις τα συρματοπλέγματα που περιέβαλον το πάρκο. Το αποτέλεσμα ήτο να προσθέση εις τα συμπληρωματικά κέρατά της και είκοσι περίπου μέτρα συρματόπλεγμα.
Να σκοτώση κανείς μιαν δορκάδαν με διπλά κέρατα, είνε βέβαια ασύνηθες, αλλ’ όχι και εξωφρενικόν –έλεγεν ο βασιλεύς γελών–, αλλά να σκοτώση… είκοσι μέτρα συρματόπλεγμα αυτό καταντά άνω ποταμών!…
Εν τούτοις, ο βασιλεύς της Αγγλίας έχει και μιαν άλλην μανίαν: της συλλογής γραμματοσήμων. Ελάχιστοι είνε εκείνοι που γνωρίζουν ότι ο Γεώργιος Ε’ είνε κάτοχος όχι μόνον του περιφήμου αδάμαντος Κοχινόρ και της ωραιοτέρας συλλογής μαργαριτών, αλλά και της πληρεστέρας και πλουσιωτέρας συλλογής γραμματοσήμων. Εις αυτήν περιλαμβάνονται γραμματόσημα στοιχίζοντα δέκα και δεκαπέντε χιλιάδας λιρών. Φυλάσσεται δε η συλλογή αυτή εις τα χρηματοκιβώτια των ανακτόρων, των οποίων τας κλείδας κρατούν ο βασιλεύς και ο μέγας αυλάρχης. Πολύ συχνά, την νύκτα, η Α.Μ., όταν πάσχη από αϋπνίαν, σηκώνεται, ανοίγει το χρηματοκιβώτιον και διέρχεται το υπόλοιπον της νυκτός αποθαυμάζων την συλλογήν του…
Αυτή είνε η ιδιωτική ζωή του Γεωργίου Ε’. Αλλοίμονον, όμως, ο μονάρχης αυτός, ο οποίος βασιλεύει εις την μεγαλυτέραν αυτοκρατορίαν του κόσμου, ελάχιστον μόνον χρόνον διαθέτει διά να κυνηγήση εις τα δάση του Μπαλμοράλ ή διά ν’ ασχοληθή με την συλλογήν των γραμματοσήμων. Διότι ο Γεώργιος είνε ο πλέον πολυάσχολος άνθρωπος του Ηνωμένου Βασιλείου. Ήξευρα ότι η Α.Μ. εργάζεται συνήθως πολύ αφού οι πολιτικοί και οι διπλωμάται τους οποίους συνήντησα εις Λονδίνον, με επληροφόρησαν ομοφώνως ότι ο βασιλεύς Γεώργιος γνωρίζει, και εις τας ελαχίστας λεπτομερείας των, όλας τας υποθέσεις τας αφορώσας το κράτος. Αλλά πόσας ώρας εργάζεται ημερησίως; Η εντιμοτάτη κυρία Φράνσις Λασέλς, θεία της βασιλικής πριγκηπίσσης, είπε κάποτε σχετικώς τα εξής:
— Ημπορώ να διαβεβαιώσω, χωρίς να διατρέχω τον κίνδυνον να φανώ υπερβολική ότι ο βασιλεύς είνε ο περισσότερον απησχολημένος άνθρωπος του βασιλείου. Οι μεγάλοι επιχειρηματίαι, οι οποίοι διέρχονται ένα ή δύο μήνας κάθε χρόνον εις το βουνόν ή εις μιαν λουτρόπολιν, οι οποίοι εννοούν να περάσουν το Σαββατοκύριακό των χωρίς να φροντίσουν διά τας υποθέσεις των, θα παρητούντο αμέσως αν υπεχρεώνοντο να εργασθούν τόσον, όσον και η Α.Μ.
Όταν ο βασιλεύς ευρίσκεται εις Λονδίνον, εργάζεται καθ’ όλην την ημέραν. Αλλά θα ήτο πλάνη να νομίζη κανείς ότι κατά την διάρκειαν των διακοπών του δεν εργάζεται διόλου. Οι πύργοι του Σάντριγχαμ και του Μπάλμοραλ συνδέονται τηλεφωνικώς με τ’ ανάκτορα του Μπούκιγχαμ. Και ο βασιλεύς καλείται εις το ακουστικόν έως εξ φοράς την ημέραν. Εκ παραλλήλου, δις της ημέρας, έρχονται ειδικοί βασιλικοί αγγελιαφόροι, κομίζοντες εις χαρτοφύλακας εκ μαροκηνού όλα τα έγγραφα, τα οποία πρέπει ο βασιλεύς να μελετήση και να υπογράψη.
Ο βασιλεύς απεχθάνεται κάθε τι που γίνεται επιπολαίως. Όταν ενδιαφέρεται διά κάτι εννοεί να το μελετήσει επισταμένως, κατά βάθος. Ενθυμούμαι ότι, μίαν ημέραν, κατά την διάρκειαν μιας επιθεωρήσεως του βασιλικού πυροβολικού του Γούλγιτς παρέστη ανάγκη να τροποποιηθή το πρόγραμμα της τελετής, διότι ο βασιλεύς παρέμεινεν εις την εκκλησίαν του Γούλγιτς περισσότερον του δέοντος. Διεπίστωσε την τελευταίαν στιγμήν ότι δεν εγνώριζε την ιστορίαν των εθνικών ηρώων, των οποίων οι ανδριάντες ήσαν τοποθετημένοι εντός της εκκλησίας, και δεν ήθελε να φύγη πριν λάβη συγκεκριμένας πληροφορίας περί της δράσεως των διαπρεπών αυτών ανδρών.
Ο στρατηγός Β…, ο οποίος συνώδευε τον Βασιλέα εις τας επανειλημμένας επισκέψεις που έκαμεν ο μονάρχης εις το μέτωπον, κατά την διάρκειαν του πολέμου, επεβεβαίωσε διά πλείστων παραδειγμάτων τα λόγια της εντιμοτάτης κυρίας Λασέλς. Μου είπε, επί παραδείγματι, ότι ο Βασιλεύς έκαμε συχνάς επιθεωρήσεις εις το μέτωπον μόνος του, χωρίς ακόλουθον, διά ν’ αντιληφθή ο ίδιος εκ του σύνεγγυς τας πραγματικάς ανάγκας των στρατιωτών του.
Ένα απόγευμα, ενώ περιεφέρετο εις το μέτωπον, είδεν εμπρός του ένα φυλάκιον. Μολονότι η θύρα του φυλακίου ήτο σχεδόν ανοικτή, ο Βασιλεύς επροτίμησε να την κτυπήση, διά να ειδοποιήση τους στρατιώτας περί της παρουσίας του. Δεν έλαβε όμως καμμίαν απάντησιν. Εκτύπησε και πάλιν. Σιωπή. Οι στρατιώται έπαιζαν τότε χαρτιά και δεν εννοούσαν να χαλάσουν την ησυχίαν των. Αλλ’ όταν ο Γεώργιος εκτύπησε την θύραν και διά τρίτην φοράν, ένας στρατιώτης του έφωναξε θυμωμένος:
— Έμπα μέσα, λοιπόν! Σε κανένα σαλόνι ενόμισες ότι βρίσκεσαι και κτυπάς την πόρτα;
Ο Βασιλεύς εμπήκε μέσα. Οι στρατιώται τον ανεγνώρισαν αμέσως. Φαντάζεσθε βέβαια την σκηνήν.
Η Α.Μ. συνεκράτει με κόπον τα γέλια του, ενώ οι στρατιώται κατακόκκινοι από την ταραχήν των, δεν εγνώριζαν τι να πουν… Τέλος, ο Βασιλεύς έφυγε. Μετά παρέλευσιν, όμως, ολίγης ώρας, ένας στρατιώτης κατέφθανεν εις το φυλάκιον διά να ανακοινώση εις τους συναδέλφους του ότι «κάποιος αξιωματικός» τους προσέφερε ένα μπουκάλι ουΐσκυ. Ημπορούσαν, λοιπόν, να περάσουν από την καντίνα… Ο αξιωματικός αυτός δεν ήτο άλλος από τον Βασιλέα της Αγγλίας…
Το ανέκδοτον αυτό είνε χαρακτηριστικόν της δημοκρατικής συνειδήσεως του Γεωργίου Ε’. Ευνόητον είνε λοιπόν, διατί και οι άνθρωποι του περιβάλλοντός του διαπνέονται υπό των αυτών αισθημάτων. Κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να παρουσιασθή υπό του Βασιλέως και να του υποβάλη ένα αίτημα ή να διατυπώση ένα ωρισμένον παράπονον.
Ο Βασιλεύς διαφέρει κατά πολύ από τον πατέρα του, τον Εδουάρδον Ζ’, εις το κεφάλαιον των διασκεδάσεων. Προτιμά την ήσυχον οικογενειακήν ζωήν από τας κοσμικάς συγκεντρώσεις, τας εορτάς και τας υποδοχάς.
Η Αγγλία, εορτάζουσα μετά πάσης επισημότητος το ιωβηλαίον του Γεωργίου Ε’, απονέμει έναν οφειλόμενον φόρον σεβασμού προς ένα μεγάλον μονάρχην, ένα μεγάλον πατριώτην και ένα μεγάλον άνθρωπον.
Του Edmond Demaitre, Η Καθημερινή, 5 Μαΐου 1935
