Μετά τον θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν, τον Μάρτιο του 1953, ο Νικήτα Χρουστσόφ αναδείχθηκε ως ηγετική μορφή στη Σοβιετική Ένωση. Ο πρώτος γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚ Σοβιετικής Ένωσης Χρουστσόφ επικράτησε στον αγώνα εξουσίας (1953-1955) έναντι του πρωθυπουργού Γκεόργκι Μαλένκοφ και το 1958 εδραιώθηκε στην εξουσία καταλαμβάνοντας και τη θέση του πρωθυπουργού. Στο 20ό Συνέδριο του ΚΚ Σοβιετικής Ένωσης ο άξεστος συχνά στους τρόπους του, γιος αγροτών Χρουστσόφ αποκήρυξε την πολιτική του Στάλιν εξαγγέλλοντας την αποσταλινοποίηση του κράτους. Επρόκειτο για μια σημανυική αλλαγή, η οποία σχετιζόταν με την προσπάθεια της νέας ηγεσίας να απογαλακτιστεί από την προσωπικότητα του πολιτικού ο οποίος κατάφερε να καταστήσει τη Σοβιετική Ένωση μεγάλη δύναμη, χρησιμοποιώντας συχνά ακραία κατασταλτικές μεθόδους,.
Η νέα σοβιετική ηγεσία φάνηκε σχεδόν εξαρχής πρόθυμη να ακολουθήσει μία περισσότερο μετριοπαθή πολιτική σε σχέση με τον Στάλιν, γεγονός το οποίο κατέστη πρόδηλο σε όλους με την συμφωνία για εκεχειρία στην Κορέα τον Ιούλιο του 1953. Στόχος ήταν πλέον η πολιτική της ειρηνικής συνύπαρξης, βάσει της οποίας τα καπιταλιστικά και τα κομμουνιστικά κράτη παρέμεναν μεν αντίπαλοι, αλλά θα ανταγωνίζονταν με ειρηνικά μέσα.
Η πολιτική της νέας σοβιετικής ηγεσίας πρόβαλε τα επιτεύγματα της Σοβιετικής Ένωσης σε καιρό ειρήνης, όπως ήταν η ραγδαία ανάπτυξη της βαριάς βιομηχανίας, καθώς και την αυτοπεποίθηση του καθεστώτος ότι είχε τη δυνατότητα να φτάσει ακόμη και να ξεπεράσει τη Δύση στο πεδίο της οικονομικής ανάπτυξης. Από την πλευρά της, η Δύση είδε με θετικό τρόπο τη στροφή της σοβιετικής πολιτικής. Παρότι υπήρξαν ανέκαθεν καχύποπτοι ως προς τις προθέσεις των Σοβιετικών, οι δυτικοί ανακουφίστηκαν με αυτή την εξέλιξη, καθότι ο ανταγωνισμός των δύο συνασπισμών είχε κορυφωθεί κατά τα προηγούμενα χρόνια.
Το ήρεμο κλίμα ανάμεσα στους δύο αντιμαχόμενους συνασπισμούς του Ψυχρού Πολέμου δεν κράτησε για πολύ. Η εκτόξευση του δορυφόρου «Σπούτνικ 1» στις 4 Οκτωβρίου 1957 κατέδειξε ότι η Σοβιετική Ένωση διέθετε πλέον την τεχνολογία για την κατασκευή διηπειρωτικών πυραύλων ικανών να πλήξουν το αμερικανικό έδαφος με πυρηνικά όπλα, προκαλώντας σκεπτικισμό στις ηγεσίες των Ευρωπαίων όσον αφορά την ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να προστατεύσουν τη γηραιά ήπειρο από τη σοβιετική απειλή.
«Η εκ Μόσχας αναγγελία περί της εξαπολύσεως εις το διάστημα του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης απετέλεσε την κυριωτέραν είδησιν εις όλα τα δελτία ειδήσεων των αμερικανικών σταθμών ραδιοφωνίας και τηλεοράσεως χθες την νύχτα», έγραφε η «Καθημερινή» στο πρωτοσέλιδο της 6ης Οκτωβρίου 1957 σχολιάζοντας την εκτόξευση του «Σπούτνικ 1» δύο ημέρες νωρίτερα. Συνεχίζοντας, η εφημερίδα ανέφερε ότι «Σχολιαστής του ραδιοφωνικού δικτύου της εταιρίας “Εν Μπι Σι” εδήλωσεν ότι η είδησις σημαίνει ότι οι Ρώσοι εκέρδησαν την πρώτην νίκην εις φιλικόν αγώνα μετά των Ην. Πολιτειών, επ’ ευκαιρία του Διεθνούς Γεωφυσικού Έτους».
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Καθημερινής», «ο δορυφόρος είναι ορατός μόνον περί την αυγήν και περί την δύσιν. Οι δέκται της ραδιοφωνικής εταιρίας “Εν Μπι Σι” συνέλαβον περί την 01.15 ώραν Γκρήνουιτς της σήμερον τα σήμερα του σοβιετικού δορυφόρου. Εις Τσάρλεστον της Βιργινίας, 12ετής πρόσκοπος εδήλωσε χθες την νύκτα ότι περί ώραν 20.50 τοπικήν χθες την εσπέραν αντελήφθη εις τον ουρανόν τον σοβιετικόν δορυφόρον».
Ο δορυφόρος «Σπούτνικ 1» προκάλεσε περισσότερη ανησυχία στη Δύση σχετικά με την τεχνολογική πρόοδο των Σοβιετικών από ό,τι πραγματικά ίσχυε. Ακόμη και ο ίδιος ο Χρουστσόφ γνώριζε την υστέρηση της χώρας του, η οποία χρειαζόταν πολύ περισσότερες επενδύσεις για να φτάσει στα επίπεδα της τεχνολογικής προόδου της Δύσης.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
