Χρ. Παπανικολάου
Ακούστε το άρθρο
Ο βιομηχανικός και εμπορικός κόσμος της μακεδονικής πρωτευούσης ελπίζει ότι η έκθεσις θα επιτύχη περισσότερον της περυσινής από πάσης απόψεως και ότι συν τω χρόνω θα καταστή αύτη ετησία διεθνής αγορά ευρωπαϊκών προϊόντων και ιδιαιτέρως της βαλκανικής, η οποία θα εξυπηρετήση σπουδαίως την χώραν και ειδικώτερον την Μακεδονίαν τόσον από εμπορικής όσον και από εθνικής και κοινωνικής απόψεως». Ετσι ξεκινά η ανταπόκριση του απεσταλμένου συντάκτη της Καθημερινής, Χρ. Παπανικολάου, στη Β’ Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (18 Σεπτεμβρίου –
3 Οκτωβρίου 1927). Οι διοργανωτές της, όμως, ήρθαν αντιμέτωποι με σοβαρά προβλήματα: την αποχή των εμπόρων και των βιομηχάνων της Παλαιάς Ελλάδας και το ενδεχόμενο διοργάνωσης της ανταγωνιστικής Πανελλήνιας Έκθεσης Αθηνών, ενώ παράλληλα οι ελληνοβουλγαρικές σχέσεις ήταν τεταμένες. Μάλιστα, την 27η Σεπτεμβρίου συνελήφθησαν Βούλγαροι Κομιτατζήδες που σκόπευαν να ανατινάξουν τον εκθεσιακό χώρο, το Κυβερνείο, το Στρατηγείο και τις αποθήκες πυρομαχικών. Παρ’ όλα αυτά, η αυλαία της Έκθεσης έπεσε στις 3 Οκτωβρίου, σύμφωνα με το πρόγραμμα.
Οι προετοιμασίες
Θεσ/κη, 17 Σ/βρίου. (Του απεσταλμένου της «Καθημερινής»). ― Από σήμερον η Μακεδονική πρωτεύουσα παρουσιάζει πανηγυρικήν όψιν. Όλα τα καταστήματα, αι οικίαι και τα επίσημα γραφεία έχουν σημαιοστολισθεί. Εξ άλλου αι κεντρικαί οδοί αι οποίαι άγουν εις τον χώρον της Εκθέσεως επισκευάζονται πυρετωδώς διά συνεργείων εργαζομένων ημέρας τε και νυκτός ίνα ετοιμασθώσι διά την σημερινήν επίσημον εγκαινίασιν της εκθέσεως.
Αι προετοιμασίαι εξακολουθούν με καταπληκτικήν ταχύτητα, διά να δοθή όσον το δυνατόν μεγαλυτέρα επισημότης εις τα εγκαίνια της Εκθέσεως. Εξ ίσου ζωηρά κίνησις παρατηρείται εις τον χώρον της Εκθέσεως ένθα προετοιμάζονται ή παρασκευάζονται ακόμη πλείστα εμπορικά και βιομηχανικά περίπτερα. Εν τούτοις είνε αμφίβολον αν θα έχη περατωθή πλήρως η διασκευή των διά τα εγκαίνια. Εν πάση περιπτώσει τα εγκαίνια θα γίνουν αύριον (σήμερον), μέγισται δ’ ελπίδες επιτυχίας αυτής υπάρχουν. Κατ’ ανακοίνωσιν της αρμοδίας υπηρεσίας, εις 13 μεγάλα περίπτερα εγκατεστάθησαν 152 Έλληνες εκθέται. Εις τα υπόστεγα εδόθη χώρος εις 42 ιδιωτικά περίπτερα. Εις το μέγα περίπτερον δήμων, κοινοτήτων και γεωργικών συναιτερισμών εγκατεστάθησαν 25 εκθέται.
Κατά την ανακοίνωσιν ταύτην, οι εγκατασταθέντες εις τα 13 μεγάλα περίπτερα ξένοι εκθέται ανέρχονται εις 89, είνε δ’ ως επί το πλείστον αντιπρόσωποι μεγάλων εργοστασίων Γαλλίας, Αγγλίας, Γερμανίας, Αυστρίας, Ιταλίας, Βελγίου, Σουηδίας, Ολλανδίας και άλλων Κρατών. Εις τον ελεύθερον χώρον εγκατεστάθησαν επίσης 123 ξένοι εκθέται. Εις την έκθεσιν μετέχουν επισήμως δι’ ιδίων περιπτέρων η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ελβετία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Τα περίπτερα ταύτα είνε διεσκευασμένα συμφώνως με την εθνικήν τεχνοτροπίαν των κρατών τούτων και περιέχουν εμπορεύματα και βιομηχανικά προϊόντα των χωρών τας οποίας αντιπροσωπεύουν.
Τα περίπτερα Ουγγαρίας, Πολωνίας, Ελβετίας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας διευθύνονται από ειδικούς απεσταλμένους, προέδρους εμπορικών και βιομηχανικών επιμελητηρίων ως και από ανωτέρους κρατικούς υπαλλήλους οι οποίοι αφίχθησαν ενταύθα από μιας εβδομάδος.
Η Σερβία, ως σας ετηλεγράφησα και χθες, απέχει επιδεικτικώς της εκθέσεως. Εν τούτοις, παρά την επίσημον ταύτην αποχήν των εμπορικών και βιομηχανικών Σερβικών οίκων, χθες και σήμερον αφίχθησαν ενταύθα πλείστοι επισκέπται Σέρβοι διά να παρακολουθήσουν την κίνησιν της εκθέσεως. Εις Θεσσαλονίκην ευρίσκεται επίσης και ο δήμαρχος Βελιγραδίου, ο οποίος, αν και εκλήθη, είνε αμφίβολον αν θα παραστή εις τα επίσημα εγκαίνια της εκθέσεως.
Δέον επίσης να σημειωθή ότι πλείστοι εμπορικοί και βιομηχανικοί οίκοι Αθηνών και Πειραιώς δεν αντιπροσωπεύονται καθόλου εις την έκθεσιν.
Η μη πρόθυμος συμμετοχή των ανωτέρω οίκων επροξένησεν εντύπωσιν ενταύθα και έδωσεν αφορμήν να πιστευθή ότι υπό των βιομηχανικών και εμπορικών οίκων Αθηνών και Πειραιώς επιζητείται η μεταφορά της εκθέσεως εις τας Αθήνας ή τον Πειραιά διά τα προσεχή έτη. Οι ενταύθα όμως έμποροι και βιομήχανοι έχουν την αντίληψιν ότι η έκθεσις εξυπηρετεί μεγάλως την εθνικήν και κοινωνικήν υπόθεσιν της Θεσσαλονίκης, εξ άλλου δε η γεωγραφική θέσις της πόλεως διευκολύνει μεγάλως την διά ξηράς και θαλάσσης μεταφοράν προϊόντων από των λοιπών Βαλκανικών χωρών και της Μέσης Ευρώπης.
Η Κυβέρνησις πρέπει επίσης, εάν θέλη να οργανούται η έκθεσις αύτη με τάξιν και σύστημα και ν’ αποδίδη θετικά αποτελέσματα, να καταστήση αυτήν αυτόνομον οργανισμόν υπό κατάλληλον διοικητήν και με ειδικούς υπαλλήλους διά την εργασίαν ταύτην. Ούτω μόνον υπάρχει ελπίς να μη παρατηρηθούν αι εφετειναί ανωμαλίαι και κατά τα προσεχή έτη και να μη δοθή ευκαιρία εις διαφόρους επιτηδείους, οι οποίοι δυστυχώς από τώρα καταβάλλουν προσπαθείας διά να εκμεταλλεύωνται προσωπικώς ή και κομματικώς την έκθεσιν, η οποία αποτελεί εθνικήν και κοινωνικήν ανάγκην διά την Θεσσαλονίκην. Οι κομμουνισταί μάλιστα, αντιληφθέντες πόσον εξυπηρετεί το αστικόν καθεστώς η έκθεσις Θεσσαλονίκης, καταβάλλουν ήδη προσπαθείας διά να μειώσουν την επιτυχίαν αυτής, πιθανόν δε να κηρύξουν αύριον απεργίαν οι τροχιοδρομικοί, επί τω σκοπώ να δυσχεράνουν την επίσκεψιν της εκθέσεως.
Η Καθημερινή, 18 Σεπτεμβρίου 1927
Τα εγκαίνια
Θεσσαλονίκη, 18 Σεπτεμβρίου. (Του απεσταλμένου μας). ― Σήμερον ετελέσθησαν τα επίσημα εγκαίνια της διεθνούς εκθέσεως, παρισταμένων του μητροπολίτου Γενναδίου, των υπουργών κ.κ. Βελέντζα και Κύρκου, του γενικού διοικητού κ. Καλεύρα, των πρεσβευτών και επιτετραμμένων της Ρουμανίας, Ουγγαρίας, Πολωνίας, Βουλγαρίας και των λοιπών χωρών των μετεσχουσών εις την έκθεσιν. Παρέστησαν επίσης άπασαι αι στρατιωτικαί και πολιτικαί αρχαί και πλήθος κόσμου. Ο μητροπολίτης ετέλεσε αγιασμόν, μετά το πέρας του οποίου είπε περίπου τα εξής:
«Καθαγιάζοντες κατά το παρελθόν έτος την πρώτην διεθνή έκθεσιν της μεγάλης και ιστορικής ταύτης πόλεως ετονίσαμεν την μεγάλην αυτής σημασίαν ως ανασυνιστώσης την ετήσιαν αγοράν της βυζαντινής Θεσσαλονίκης και ως ανασυνδεούσης ημάς προς την ένδοξον εθνικήν εκείνην εποχήν. Χαίρομεν χαράν μεγάλην διότι η ευχή ημών εκείνη εισηκούσθη και ευρισκόμεθα προ νέας εκθέσεως μεγαλειτέρας.
»Ευχής έργον θα ήτο αν η από του παρελθόντος έτους καθιερωθείσα και υπό την σκέπην του μεγαλομάρτυρος Δημητρίου τεθείσα διεθνής έκθεσις παρουσιάζη εν τω μέλλοντι την διπλήν μορφήν της διεθνούς αγοράς και πανηγύρεως προς τιμήν του πολιούχου μετά του οποίου αρρήκτως είνε συνδεδεμένη και η κατά τω 1912 απελευθέρωσις της Θεσσαλονίκης».
Ακολούθως ωμίλησεν ο αντιπρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής κ. Τίστσης, όστις παρεκάλεσε τον κ. Βελέντζαν να κηρύξη την έναρξιν της εκθέσεως. Ο κ. Βελέντζας είπε: «Μεταξύ άλλων είμαι ευτυχής και αισθάνομαι ιδιαιτέραν χαράν διότι αντιπροσωπεύω την κυβέρνησιν μετά του κ. Κύρκου κατά τα εγκαίνια της εκθέσεως. Όταν εγκαινιάζετο η περυσινή έκθεσις, γενική ήτο η ευχή όπως αναβιώσουν αι παλαιαί ένδοξοι ημέραι της μεσαιωνικής Θεσσαλονίκης.
»Ο παλαιός θεσμός των τότε τελουμένων εμποροπανηγύρεων ανέζησε τελείως μεταρρυθμισθείς καθόσον προσηρμόσθη εις τας αξιώσεις της συγχρόνου εμπορίας ήτις προήχθη και επέδρασεν επί της οικονομικής εξελίξεως των χωρών. Η έκθεσις αύτη θ’ αποβή το κυριώτερον κέντρον της οικονομικής επικοινωνίας μετά των ομόρων Κρατών και θα παράσχη εις την Ελλάδα το προσφορώτερον μέσον διαφημίσεως και διαδόσεως των προϊόντων της».
Εξ ονόματος της Κυβερνήσεως ο κ. Βελέντζας απηύθυνεν χαιρετισμόν προς τους μετασχόντας της εκθέσεως και εκήρυξε το άνοιγμα αυτής. Ακολούθως ωμίλησε διά μακρών ο κ. Καλεύρας τονίσας τους σκοπούς ους εξυπηρετεί η έκθεσις. Εν τέλει έλαβε τον λόγον ο διευθυντής της εκθέσεως κ. Γερμανός, όστις εξέθηκε τας προσπαθείας διά την επιτυχίαν της εκθέσεως. Μετά την ομιλίαν του κ. Γερμανού οι επίσημοι παρέστησαν εις τα εγκαίνια των ξένων περιπτέρων όπου εγένετο δεξίωσις υπό της Οργανωτικής Επιτροπής.
Εις την έκθεσιν δεν παρέστη μη προσκληθείς υπό της οργανωτικής επιτροπής ο Δήμαρχος κ. Πατρίκιος. Η απόφασις αύτη της επιτροπής επροκάλεσε ζωηράν εντύπωσιν και δυσαρεσκείας χαρακτηρισθείσα ως πολιτική εκδήλωσις της Οργανωτικής επιτροπής, η οποία σημειωτέον αποτελείται μόνον από βενιζελικούς και μεταξικούς. Οι συντηρητικοί έμποροι και βιομήχανοι της πόλεως έχουν την γνώμην ότι ο κ. Πατρίκιος δεν εκλήθη τη εισηγήσει του κ. Καλεύρα και του μεταξικού κόμματος διά να τον εκβιάσουν ούτοι να παραιτηθή ή διά να τον εκθέσουν έναντι των ξένων επισήμων επισκεπτών. Κακίζουν όμως την πράξιν διότι ούτω θα δοθή εις το μέλλον πολιτική χροιά εις την οργάνωσιν της εκθέσεως. Ο Σέρβος πρόξενος και ο Δήμαρχος Βελιγραδίου επεσκέφθησαν ανεπισήμως την έκθεσιν.
Η Καθημερινή, 19 Σεπτεμβρίου 1927
Τα περίπτερα των ξένων κρατών
Θεσ/κη, 18 Σ/βρίου. ― Όταν επεσκέφθην διά την δευτέραν φοράν την Β’ Διεθνή έκθεσιν Θεσσαλονίκης, ενεθυμήθηκα μίαν αλησμόνητον αλήθειαν, την οποίαν είπε κάποτε ένας καλός φίλος της Ελλάδος.
― Σεις οι Έλληνες, όπως αντελήφθην από μίαν ολιγοχρόνια επίσκεψιν του τόπου σας, ομιλείτε πολύ περί των προγόνων σας αλλά μιμείσθε ολίγον τας τάσεις και τας εκδηλώσεις αι οποίαι επέτυχον τόσον πολύ επί του πνευματικού και πρακτικού πεδίου της. Και όμως, εάν συνέβαινε το δεύτερον, η χώρα σας και σεις οι ίδιοι θα είχατε ασφαλώς καλλιτέραν θέσιν, από πάσης απόψεως, εις τον διεθνή στίβον του πολιτισμού και της προόδου.
Οι λόγοι αυτοί, αν προσέξωμεν την ελληνικήν ιστορίαν, αποτελούν αξίωμα μαθηματικόν αναμφισβήτητον. Η Ελλάς, και οι Έλληνες, επέτυχον πάντοτε, οτιδήποτε επεδίωξαν, όταν εστηρίζοντο επί των πλουσίων διδαγμάτων του παρελθόντος. Προς βεβαίωσιν των λόγων μας, δεν είνε ανάγκη να ανατρέξωμεν εις τας ατελειώτους σελίδας της Ελληνικής Ιστορίας. Ας λάβωμεν υπ’ όψιν μας την Β’ Διεθνή Έκθεσιν Θεσσαλονίκης. Ολίγοι άνθρωποι, γνωρίζοντες καλώς την ιστορίαν της Μακεδονίας, επίστευσαν ότι δύνανται να αναβιώσουν τας παλαιάς Βυζαντινάς εκθέσεις, αι οποίαι διωργανούντο παρά τον Αξιόν, μεγάλην εμπορικήν, εθνικήν και εκπολιτιστικήν επιτυχίαν. Και ήρχισαν δειλά-δειλά να διοργανώνουν την Α’ Διεθνή Έκθεσιν της Θεσσαλονίκης κατά το παρελθόν έτος. Η έκθεσις αυτή, παρά τας παρουσιασθείσας δυσκολίας και αντιδράσεις, επέτυχεν οπωσδήποτε, αλλά και τους εδίδαξεν ότι είνε δυνατόν να την διοργανώνουν κατ’ έτος εις την Μακεδονικήν πρωτεύουσαν. Και ιδού τα αποτελέσματα. Επί του πεδίου του Άρεως της Θεσσαλονίκης ανηγέρθη εφέτος μία μικρά βιομηχανική και εμπορική πόλις, με μικρά εργοστάσια και μικρά καταστήματα, τα οποία σας επιδεικνύουν τον εθνικόν πλούτον της Ελλάδος. Και όλων σχεδόν των γειτονικών κρατών. Η μικρά αυτή πόλις, η Β’ Διεθνής Έκθεσις Θεσσαλονίκης αποτελεί και μίαν πραγματικήν κοινωνίαν των Βαλκανικών Κρατών, όπου λύονται τα σπουδαιότερα προβλήματα, τα οικονομικά. Αποτελεί τον μεγαλείτερον κήρυκα της ειρήνης και της συμφιλιώσεως των λαών της Βαλκανικής Χερσονήσου.
Διά να πεισθήτε, αρκεί να επισκεφθήτε τα περίπτερα των Κρατών Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Πολωνίας, Ουγγαρίας και Ελβετίας, τα οποία μετέχουν επισήμως εις την έκθεσιν της Θεσσαλονίκης. Οι διευθυνταί των περιπτέρων, οι πρόεδροι των επιμελητηρίων και οι ανώτεροι υπάλληλοι των πέντε ανωτέρω Κρατών, οι οποίοι παρακολουθούν την κίνησιν της εκθέσεως, θα σας βεβαιώσουν απεριφράστως, με την πρακτικήν εμπορικήν γλώσσαν, ότι επιθυμούν την σύσφιγξιν εμπορικών σχέσεων μετά της Ελλάδος, αι οποίαι σχέσεις αποτελούν και την βάσιν της ειρήνης και της αδελφικής συμφιλιώσεως των Κρατών. Και συγκεκριμένως ιδού τι διεκήρυξεν ο αντιπρόσωπος της Ρουμανίας κ. Μποτέι, εις συνομιλίαν του με τους αντιπροσώπους του Τύπου:
― Επιθυμούμεν την σύσφιγξιν των εμπορικών σχέσεων μετά της χώρας σας. Οι λαοί μας αλληλογνωρίζονται και έχουν διαρκή επαφήν μετά των εμπόρων των. Στηριζόμεθα τόσον επί της πολιτικής φιλίας, όσον και επί της ιστορικής τοιαύτης και δεν παρελείψαμεν να εμφανισθώμεν εις την έκθεσιν Θεσσαλονίκης, η οποία αποτελεί δι’ ημάς μίαν ευκαιρίαν να ανανεώσωμεν την εκδήλωσιν των ειλικρινών αισθημάτων τα οποία συνδέουν τας δύο χώρας.
Είνε γνωστά τα ρουμανικά είδη. Τα αντιπροσωπεύουν εφέτος διακόσιοι σοβαροί οίκοι της Ρουμανίας. Πιστεύω ότι θα συγκεντρώσουν την ιδιαιτέραν προσοχήν του κόσμου. Τούτο άλλως τε θα τ’ αφήσωμεν να το ιδήτε και να το σχολιάσητε σεις.
Οι Βούλγαροι αντιπρόσωποι ομιλούν επίσης υπό το αυτό πνεύμα:
― Αισθανόμεθα εξαιρετικήν χαράν, που συμμετέχομεν και εις την εφετεινήν Διεθνή έκθεσιν της Θεσσαλονίκης. Και η χαρά αυτή απηχεί εις όλην την χώραν μας. Ούτω τα αισθήματα του βουλγαρικού Λαού μεταβάλλονται ουσιωδώς. Η δε ανάγκη της φιλικωτέρας και στενωτέρας προσεγγίσεως των δύο χωρών κατανοείται ολίγον κατ’ ολίγον σαφεστέρα. Ευχόμεθα, όπως οργανώνωνται συχναί επαφαί οικονομικαί και πνευματικαί, διά να φθάσωμεν μίαν ώραν ενωρίτερον εις τον σκοπόν.
Εξ άλλου ο διευθυντής εκάστης των Ούγγρων Βιομηχάνων κ. Κόφλερ ετόνισε τα εξής:
― Ευρισκόμενοι ως Κράτος εις τας πύλας των Βαλκανίων και αποτελούντες, ως γνωρίζετε, τον ενδιάμεσον σταθμόν του εμπορίου Δύσεως και Ανατολής επιθυμούμεν την άμεσον εμπορικήν επαφήν μας μεθ’ όλων των βαλκανινών Κρατών και ιδία μετά της Ελλάδος, με την οποίαν μας συνδέουν παλαιοί ιστορικοί θεσμοί, οι οποίοι ίσως εχαλαρώθησαν εις το εγγύς παρελθόν. Ηθελήσαμεν να συμμετάσχωμεν εις την διεθνήν έκθεσιν της Θεσσαλονίκης ουχί διά να συναγωνισθώμεν είδη της ελληνικής βιομηχανίας, αλλά να εκθέσωμεν είδη βιομηχανικά, τα οποία δεν υπάρχουν εις την Ελλάδα και των οποίων αι τιμαί συναγωνίζονται τας τιμάς άλλων ξένων κρατών και αφ’ ετέρου να εξετάσωμεν τα ελληνικά είδη, των οποίων η Ουγγαρία έχει ανάγκην, δηλαδή γεωργικά, είδη ταπητουργίας και άλλα.
Υπό το αυτό πνεύμα μάς ωμίλησεν και ο Πολωνός αντιπρόσωπος κ. Ζλιβάνσκυ.
― Πολωνία και Ελλάς είνε δύο χώραι αι οποίαι ομοιάζουν καταπληκτικώς εις τα ήθη και τον χαρακτήρα. Τούτο συνάγω εκ της μελέτης την οποίαν έκαμα εν Ελλάδι, επί πέντε ολόκληρα έτη. Η αγάπη μου προς την χώραν σας είνε τόση, ώστε μοναδική μου σκέψις έχει καταστή το πώς θα κατώρθωνα να προσεγγίσω τα δύο έθνη προς άλληλα. Μη λησμονείτε ότι έχομεν και ιερούς δεσμούς. Όταν εις Κωνσταντίνον τον Παλαιολόγον ηρνήθη η Παπική εκκλησία πάσαν την συνδρομήν ή μετά όρων, η Πολωνία έσπευσεν ασυζητητί κατά των Τούρκων. Αλλά και δεν μας διαφεύγει ότι και σεις ηγωνίσθητε διά την ελευθερίαν, όσον και ημείς. Αποτελούμεν δύο ηρωικούς λαούς, οι οποίοι επεβάλλετο να γνωρισθούν εκ του σύνεγγυς.
Εθεώρησα υποχρέωσίν μου να σας απασχολήσω σήμερον με τας ανακοινώσεις των ξένων –αντί να σας περιγράψω τα ελληνικά και ξένα περίπτερα– διότι, ως σας ετηλεγράφησα ήδη, μερικοί επιτήδειοι ήρχισαν να εργάζωνται διά το ναυάγιον ενός τόσον σημαντικού έργου, ως είνε η διεθνής έκθεσις της Θεσσαλονίκης. Από τους λόγους των ξένων ίσως θα κινηθή το ενδιαφέρον της Κυβερνήσεως και θα ανακοπή η δράσις των επιτηδείων αυτών, οι οποίοι επιδιώκουν μόνον προσωπικά και κομματικά ωφέλη. Αλλά δι’ αυτούς θα ομιλήσωμεν εκτενώς εις προσεχήν ανταπόκρισιν.
Η Καθημερινή, 20 Σεπτεμβρίου 1927
Η οργάνωση της Έκθεσης
Θεσσαλονίκη, 20 Σεπτεμβρίου. ― Η Διεθνής έκθεσις Θεσσαλονίκης, η οποία οργανώθη πέρυσι και εφέτος, κατά το σύστημα των Foires, επέτυχε άρα γε, πλήρως του σκοπού της; Ένας αμερόληπτος επισκέπτης της εκθέσεως αυτής θα απαντήση ασφαλώς όχι, διά πολλούς λόγους. Και αναφέρω:
α) Οι πλείστοι των αντιπροσωπευομένων εις την έκθεσιν εμπορικών και βιομηχανικών οίκων, εκθέτουν ελάχιστα προϊόντα, επί των οποίων δεν είνε δυνατόν να διεξαχθούν πράξεις εντός του περιβόλου της εκθέσεως. Τα εκτιθέμενα ελάχιστα προϊόντα των, κατά βεβαίωσιν Ελλήνων και ξένων εμπόρων, δεν δύνανται να χρησιμεύσουν ακόμη, και ως δείγμα. β) Ουδεμία προφορική ή έγγραφος διαφήμισις γίνεται των βιομηχανικών ή γεωργικών προϊόντων εις τους επισκέπτας πλείστων περιπτέρων.
Εάν προσέξη καλλίτερα κανείς, θα αντιληφθή αμέσως, ότι η οργανωτική επιτροπή της εκθέσεως, και οι πλείστοι ελληνικοί εμπορικοί και βιομηχανικοί οίκοι, οι μετέχοντες εις την έκθεσιν, ειργάσθησαν προχείρως, χωρίς σύστημα, χωρίς τάξιν, εν αντιθέσει με τας ξένας οργανωτικάς επιτροπάς και τας ξένας οργανωτικάς επιτροπάς και τα ξένα καταστήματα και εργοστάσια. Και ούτω οι Έλληνες εκθέτουν τα προϊόντα των χωρίς να γνωρίζουν σχεδόν τι επιδιώκουν, και οι ξένοι με τον σκοπόν να εισαγάγουν τα εμπορεύματά των εις την Ελλάδα με σύστημα. Η ευθύνη όμως, εις την περίπτωσιν αυτήν, βαρύνει εξ ολοκλήρου την διοργανωτικήν επιτροπήν, η οποία ανέθεσε την διεξαγωγήν των διαφόρων υπηρεσιών της ευθύνης εις ανθρώπους, μη έχοντας προσόντα και ειδικότητα διά τας υπηρεσίας εις τας οποίας ετάχθησαν. Εάν εξυπηρετούντο ολιγώτερον οι προσωπικοί και οι κομματικοί φίλοι ωρισμένων μελών της οργανωτικής επιτροπής, ασφαλώς δεν θα επαρουσιάζοντο τα έκτροπα αυτά, διότι εις την Θεσσαλονίκην υπάρχουν και έμποροι και οι υπάλληλοι, οι ομοίοι διά της ειδικής μορφώσεώς των θα ηδύναντο να εργασθούν αποκλειστικώς και συστηματικώς υπέρ της εκθέσεως.
Παρά τας ελλείψεις, τας οποίας αναφέραμεν προηγουμένως, οφείλωμεν να ομολογήσωμεν ότι η έκθεσις επέτυχε κατά μέγα μέρος του σκοπού της. Και τούτο οφείλεται εις τον ενθουσιασμόν των εμπόρων και βιομηχάνων της Μακεδονίας, οι οποίοι με κάθε θυσίαν επιθυμούν να επιτύχη η έκθεσις της Θεσσαλονίκης, διά να καθιερωθή πλέον ως ετησία εμπορική πανήγυρις και ως ετησία εορτή της ειρήνης και της προόδου, εις την ελληνικήν και πολυπαθή πόλιν η οποία απέχει ελάχιστα χιλιόμετρα από τα γειτονικά Κράτη της Ελλάδος.
Προς τούτοις, δεν πρέπει να παρέλθη απαρατήρητος και μία άλλη σοβαρά παράλειψις. Μία παράλειψις η οποία επροξένησε θλιβεράν εντύπωσιν εις τον Μακεδονικόν λαόν.
Ως σας ετηλεγράφησα ήδη, πλείστοι μεγάλοι και γνωστοί βιομηχανικοί και εμπορικοί οίκοι της παλαιάς Ελλάδος –άγνωστον διατί– απέφυγον να αποστείλουν τα εμπορεύματα και τα προϊόντα των εις την έκθεσιν. Διατί άραγε; Μήπως δεν επιθυμούν να συνάψουν στενωτέρας σχέσεις με την Μακεδονικήν αγοράν. Αλλ’ οι έμποροι και οι βιομήχανοι, με την σημερινήν οικονομικήν κρίσιν, ως βεβαιούν τουλάχιστον οι ίδιοι, επιδιώκουν να λανσάρουν τα εμπορεύματά των παντού και οπωσδήποτε.
Κατά τας πληροφορίας των Μακεδόνων, οι έμποροι και οι Βιομήχανοι της Π. Ελλάδος, και ιδιαιτέρως των Αθηνών και του Πειραιώς, επιδιώκουν την καθίδρυσιν Διεθνούς εκθέσεως εις τον Πειραιά ή εις τας Αθήνας, ως μεγαλυτέρων εμπορικών και Βιομηχανικών Κέντρων. Η σκέψις αύτη δεν είνε ορθή. Ούτε ο Πειραιεύς, ούτε αι Αθήναι έχουν τα ειδικά προσόντα της Θεσσαλονίκης διά την διοργάνωσιν παρομοίων εκθέσεων.
Η Θεσσαλονίκη, η οποία απέχει ελάχιστα χιλιόμετρα από τα πλείστα Βαλκανικά και Μεσοευρωπαϊκά Κράτη και συγκοινωνεί μετ’ αυτών όλων σιδηροδρομικώς και ατμοπλοϊκώς.
Η Κυβέρνησις, η οποία πρέπει να λάβη υπ’ όψει της και τους λοιπούς γνωστούς λόγους, τους συντελούντας υπέρ της καθιερώσεως της εκθέσεως εις την Θεσσαλονίκην, οφείλει να καταβάλη κάθε προσπάθειαν διά την παγίωσιν και την επιτυχίαν της εκθέσεως αυτής.
Αλλά διά να αντιληφθήτε την αποχήν των Εμπορικών και βιομηχανικών Οίκων της Παλαιάς Ελλάδος δημοσιεύομεν την κατωτέρω στατιστικήν των ελληνικών περιπτέρων της εκθέσεως των ειδών των.
Ο χώρος ο καταληφθείς εν συνόλω υπό των ελληνικών περιπτέρων ανέρχεται εις 1.900 τ. μέτρα, οι εκθέται δε εις 160. Εξ αυτών 80 Μακεδόνες, 60 εκ της Παλαιάς Ελλάδος, 14 εκ Κρήτης και οι άλλοι εκ της λοιπής Ελλάδος.
Υφαντουργία – ταπητουργία. Την πρωτεύουσαν θέσιν κατέχουσι τα είδη της ελληνικής υφαντουργίας καταλαμβάνοντα τα 50% του όλου χώρου της Εκθέσεως. Οι κλάδοι ούτοι αντιπροσωπεύονται υπό των βιομηχάνων της Μακεδονίας και εκείνων της Στ. Ελλάδος (Αθηνών-Πειραιώς). Εκ τούτων 20 κλωστοϋφαντουργοί είνε Μακεδόνες και 9 εκ Στ. Ελλάδος. Οι ταπητουργοί 16 εν συνόλω και εξ αυτών 5 Μακεδόνες και οι λοιποί 11 εκ Στ. Ελλάδος.
Χημικά και φαρμακευτικά προϊόντα. Μετά τον ανωτέρω κλάδον έρχεται ο τοιούτος των χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων, καταλαμβάνων τα 11% του χώρου των εν περιπτέροις εκθετών, ο αριθμός των οποίων ανέρχεται εις 25. Εκ τούτων 11 είνε Μακεδόνες και οι λοιποί εκ Στερ. Ελλάδος και εις εκ Κρήτης. Τα πλείστα των προϊόντων της κατηγορίας ταύτης τυγχάνουσι καλλυντικά, ως σάπωνες, οδοντόκρεμαι, διάφορα βερνήκια, χρώματα, αρώματα, και μόλις το 1/5 εξ αυτών ανήκει εις την φαρμακευτικήν βιομηχανίαν.
Βιομηχανία ειδών διατροφής. Ο κλάδος ούτος της βιομηχανίας των ειδών διατροφής καταλαμβάνει εν τοις περιπτέροις 250 τ.μ. με 31 εκθέτας, εξ ων 9 εκ Μακεδονίας, 10 εκ Στ. Ελλάδος, 9 εκ Κρήτης και οι άλλοι εκ της λοιπής Ελλάδος. Εκ των ειδών διατροφής το μεγαλύτερον μέρος καταλαμβάνει ο κλάδος της ζαχαροπλαστικής, μετά ταύτα ο της ποτοβιομηχανίας και εν τέλει οι ξηροί καρποί, σταφίς και κονσέρβαι μετά των αλιπάστων.Βιομηχανίαι ξύλου και επίπλων εν γένει. Αύτη καταλαμβάνουσα 127 τ.μ. αντιπροσωπεύεται με 9 εκθέτας, εκθέτοντας ως επί το πλείστον εγχώρια έπιπλα οικιακά. Εξ αυτών εξ είνε Μακεδόνες, εις εκ Θεσσαλίας και οι λοιποί δύο εκ Στ. Ελλάδος.
Βιομηχανίαι δέρματος. Η βιομηχανία αύτη, παρά την τεραστίαν ανάπτυξίν της εν Ελλάδι κατά τα τελευταία έτη, αντιπροσωπεύεται ελλειπώς εν τη Διεθνή Εκθέσει Θεσσαλονίκης, καταλαμβάνουσα χώρον ογδοήκοντα πέντε (85) τ.μ. με 12 εκθέτας, εξ ων 7 εκ Μακεδονίας, 3 εκ Στ. Ελλάδος και 2 εκ των νήσων. Όλοι σχεδόν εκθέτουσιν είδη υποδηματοποιίας, πλην δύο, οίτινες εκθέτουσι δέρματα κατηργασμένα και δερμάτινα είδη.
Αθύρματα, παιχνίδια και είδη χειροτεχνίας. Επαρκέστατα αντιπροσωπεύεται ο κλάδος χειροτεχνίας και δι’ ιδιωτών δε, προ παντός όμως διά διαφόρων ευαγών κοινής ωφελείας ιδρυμάτων ως και ο τοιούτος των αθυρμάτων και τεχνικών ανθέων.
Ο καταληφθείς χώρος ανέρχεται εις 110 τ.μ. συμμετέχοσι δε 13 εκθέται (εις τους εκθέτας συμπεριλαμβάνονται τα διάφορα ιδρύματα), εξ ων 7 εκ Μακεδονίας, εις εξ Ηπείρου, 3 εκ Στερεάς Ελλάδος και 2 εκ Κρήτης.
Δέον να τονισθή ενταύθα ότι η ελληνική χειροτεχνία αντιπροσωπεύεται καθ’ ολοκληρίαν εις το ειδικόν περίπτερον του Αγ. Όρους και της καλλιτεχνίας, ένθα εκτίθενται διάφορα χειροποίητα προϊόντα του ανωτέρω κλάδου υπό των μοναχών του Αγίου Όρους αφ’ ενός και υπό της κυρίας Χατζημιχάλη αφ’ ετέρου διοργανωσάσης εν τω αυτώ ως άνω περιπτέρω ειδικόν τμήμα της Λαϊκής Ελληνικής τέχνης και χειροτεχνίας.
Υαλουργία και αγγειοπλαστική. Ο κλάδος ούτος καταλαμβάνει 51 τ.μ. αντιπροσωπεύεται δε υπό Μακεδόνων καθρεπτοποιών και ενός τοιούτου εξ Αθηνών. Η αγγειοπλαστική αντιπροσωπεύεται δι’ ενός μόνον οίκου της Κιουταχείας.
Μεταλλουργικαί και μηχανολογικαί βιομηχανίαι. Αύται καταλαμβάνουσι χώρον 52 τ.μ. αντιπροσωπεύονται δε με 8 εκθέτας, εξ ων 4 εκ Μακεδονίας και 4 εκ Στερεάς Ελλάδος. Τα προϊόντα αυτών συνίστανται ως επί το πλείστον εξ οικιακών σκευών, πλαστίγγων, ξυραφίων κλπ.
Η μεταλλουργία αντιπροσωπεύεται υφ’ ενός μόνον εκθέτου, εκθέτοντος λιγνίτην Μπανίτσης.
Γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Ο κλάδος των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων αντιπροσωπεύεται κυρίως διά της μετοχής εν τη Εκθέσει 28 Νομών, Δήμων και Κοινοτήτων, Συνεταιρισμών, Επιμελητηρίων, ως και διά του ιδίου περιπτέρου του Εποικισμού και του Ταμείου Προνοίας Παραγωγής Πηλίου.
Εκ των ανωτέρω Νομών, Δήμων, Κοινοτήτων κλπ 13 μεν ανήκουσιν εις την Μακεδονίαν, ανά τρεις εις την Θεσσαλίαν και Θράκην, εν εις Στ. Ελλάδα, τέσσαρες την Πελοπόννησον, δύο εις την Κρήτην και δύο εις τας λοιπάς νήσους.
Οικοδομικαί Βιομηχανίαι και πρώται ύλαι. Αύται αντιπροσωπεύονται δι’ ενός μόνον εργοστασίου Καρφοβελονών Θεσ/κης καταλαμβάνοντα χώρον 10 τ.μ.
Καπνοβιομηχανία και καπνοπαραγωγή. Η καπνοπαραγωγή και καπνοβιομηχανία της Ελλάδος αντιπροσωπεύεται εν τω συνόλω αυτής δι’ ιδίου περιπτέρου ένθα συμμετέχουσι όλαι σχεδόν αι καπνονιομηχανικαί περιφέρειαι της Ελλάδος και οι καπνοβιομηχανικοί οίκοι ως εξής:
6 Γεωργικοί Συνεταιρισμοί Μακεδονίας.
2 Γεωργικοί Συνεταιρισμοί Νήσων.
3 Ενώσεις Γεωρ. Συνεταιρισμών Δράμας, Καβάλλας, Σερρών.
Ομοσπονδία συνεταιρισμών Μακεδονίας – Θράκης.
Περιφέρεια Ξάνθης – Κοινότης Τσατάλτζας και Δοξάτου.
10 Καπνοβιομηχανικοί και Καπνεμπορικοί οίκοι.
Η Έκθεσις διοργανούται υπό την προστασίαν του Κεντρικού Συμβουλίου Προστασίας Ελλην. Καπνού Αθηνών και Γραφείων Προστασίας Καπνού Καβάλλας, Θεσσαλονίκης, Βόλου.
Η Καθημερινή, 21 Σεπτεμβρίου 1927
Οι Βούλγαροι τρομοκράτες
Θεσ/νίκη, 17 Σ/βρίου. (του ανταποκριτού μας) (επείγον). ― Υπό των οργάνων της ειδικής Ασφαλείας συνελήφθησαν σήμερον την πρωίαν εντός του περιβόλου της Β’ Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης δύο βούλγαροι κομιτατζήδες, οι οποίοι, ελθόντες ως δήθεν εκθέται του Βουλγαρικού περιπτέρου, μετέφερον εντός κιβωτίων βόμβας και δυναμιστικάς μηχανάς.
Ως πληροφορούμαι οι κομιτατζήδες εσκόπουν απόψε να προβούν εις ανατίναξιν του σερβικού Προξενείου, των Γραφείων και των αποθηκών της σερβικής Ελευθέρας Ζώνης Θεσ/νίκης. Προς τούτοις εσκόπουν να ανατινάξουν τα ελληνικά και ξένα περίπτερα της Β’ Διεθνούς Εκθέσως διά να ματαιώσουν την συνέχισιν της εκθέσεως και διά να τρομοκρατήσουν τους Έλληνας και ξένους επισκέπτας, και παρεπιδημούντας ενταύθα.
Αι αρμόδιαι αστυνομικαί αρχαί, διενεργήσασαι επισταμένην έρευναν επί των συλληφθέντων Κομιτατζήδων, ανεκάλυψαν διάφορα έγγραφα διά των οποίων διαπιστούται ότι επεδίωκον την ανατίναξιν του Σερβικού Προξενείου, της Σερβικής Ελευθέρας ζώνης και των περιπτέρων της Διεθνούς Εκθέσεως.
Ως εξηκριβώθη εις την απόπειραν ταύτην ενήχοντο και μέλη τινά της Βουλγαρικής Αποστολής, της διευθυνούσης το εν τη Διεθνή εκθέσει Βουλγαρικόν περίπτερον. Τα μέλη ταύτα της αποστολής συνελήφθησαν υπό των αστυνομικών αρχών και υπεβλήθησαν αμέσως εις ανάκρισιν.
Σχετικώς με την ανωτέρω απόπειραν και την επακολουθήσασαν σύλληψιν των κομιτατζήδων, το Γ’ Σώμα Στρατού εξέδωκε την νύκτα το κάτωθι ανακοινωθέν.
Η υπηρεσία πληροφοριών του Γ’ Σώματος Στρατού, ευρισκομένη από ημερών επί τα ίχνη υπόπτων κινήσεων διαφόρων προσώπων, καταφυγόντων εις Θεσσαλονίκην επ’ ευκαιρία της εκθέσεως, κατώρθωσε να συλλάβη χθες την εσπέραν δύο τούτων ονόματι Βασίλειον Νανώφ, υπαξιωματικόν της Βουλγαρικής Τελωνειακής αστυνομίας, και Νικόλαον Παντελήν εκ Σόφιας.
Περί το μεσονύκτιον συνελήφθη περί το 20 χιλιόμετρον της οδού Θεσσαλονίκης-Σερρών και τρίτος ονόματι Γεώργιος Κουλέλιτς, μεταφέρων επί αυτοκινήτου βόμβας, περίστροφα και φυσίγγια.
Ως προκύπτει εκ των γενομένων ανακρίσεων ούτοι είνε απεσταλμένοι του Μακεδονικού κομιτάτου, με εντολήν ν’ ανατινάξουν διά βομβών την Σερβογαλλικήν τράπεζαν, το Σερβικόν Προξενείον, το κτίριον της ελευθέρας Ζώνης και της διεθνούς εκθέσεως. Αι ανακρίσεις συνεχίζονται, λαμβανομένου εν τω μεταξύ παντός μέτρου προς τήρησιν της τάξεως υπό της Ασφαλείας.
Νεώτεραι πληροφορίαι εν σχέσει με την ανακαλυφθείσαν δυναμιτιστικήν απόπειραν των κομιτατζήδων αναφέρουν ότι οι κομιτατζήδες εσκόπουν επίσης ν’ ανατινάξουν το Κυβερνείον, το Στρατηγείον και τας αποθήκας πυρομαχικών. Οι κομιτατζήδες έφθασαν ενταύθα εφωδιασμένοι με φύλλα πορείας της Μικτής Ελληνοβουλγαρικής επιτροπής. Ο συλληφθείς εις το 20όν χιλιόμετρον της οδού Θεσσαλονίκης-Σερρών τρίτος Βούλγαρος Κομιτατζής Κούλελιτς ως διεπιστώθη ήτο εκτελεστικόν όργανον του βουλγαρικού Μακεδονικού κομιτάτου, παρέλαβε δε τας βόμβας εκ του δάσους Κούλας.
Αι στρατιωτικαί αρχαί λαμβάνουν δρακόντεια μέτρα. Το Σώμα Στρατού διέταξε τας παρά τας μεθορίους γραμμάς δυνάμεις να τελούν εν συνεχή επιφυλακή.
Η Καθημερινή, 28 Σεπτεμβρίου 1927
